|
|
تاریخ چاپ : |
2025 Apr 10 |
www.blestfamily.com |
| لینک مشاهده : |
|
عـنوان : |
نفقات (مخارج) |
|
نفقات (مخارج)
بسم الله الرحمن الرحیم
1- تعريف نفقه: نفقه عبارت است از طعام، پوشاك و مسكن كه به كسانى كه تحت تكفل هستند، داده مىشوند. 2- نفقه بر چه كسى واجب است؟ نفقه براى شش صنف واجب است: 1- نفقه همسر بر شوهر واجب است، همسر خواه واقعى و حقيقى باشد، مانند، منكوحه در قيد نكاح يا حكمى باشد مانند مطلقه به طلاق رجعى در ايام عده. رسول اللّه صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «أَلاَ وَإِنَّ حَقَّهُنَّ عَلَيْكُمْ أَنْ تُحْسِنُوا إِلَيْهِنَّ فِى كِسْوَتِهِنَّ وَطَعَامِهِنَّ». «آگاه باشيد، آنان بر شما حق دارند، و شما بايد لباس و طعام آنان را با حسن و خوبى بدهيد». (ترمذي).
2- مطلقه به طلاق بائن، اگر حامله است نفقهاش در ايام عدت بر شوهر واجب است. خداوند مىفرمايد: «وَإِنْ كُنَّ أُولَاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ» (الطلاق: 6). «اگر زنان (مطلقه به طلاق بائن) حامله هستند. تا زمان وضع حمل بر آنان انفاق كنيد».
3- نفقه والدين بر عهده فرزندان است، خداوند مىفرمايد: «وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا » (البقرة: 83). و رسول اللّه صلی الله علیه وسلم در پاسخ به سؤال كسى كه پرسيد، چه كسانى شايستهتراند، كه به آنان انفاق شود؟ فرمود: «أُمُّكُ. ثَلَاثًا» ثُمَّ قالَ: أَبُوكَ» (متفق عليه). «سه بار فرمود: مادرت و بار چهارم فرمود: پدرت».
4- نفقه فرزندان نابالغ بر عهده پدر است. خداوند مىفرمايد، «وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا »(النساء: 5). «فرزندانتان را طعام و پوشاك بدهيد و براى آنان سخن نيكو بگوئيد». رسولاللّه مىفرمايد: «وَيَقُولُ الاِبْنُ أَطْعِمْنِى، إِلَى مَنْ تَدَعُنِى». (احمد و دار قطنى). «فرزند مىگويد: به من طعام بده مرا به چه كسانى رها مىكنى».
5- نفقه خادم بر عهده مخدوم و آقا است. رسولاللّه صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «لِلْمَمْلُوكِ طَعَامُهُ وَكِسْوَتُهُ بِالْمَعْرُوفِ وَلاَ يُكَلَّفُ مِنَ الْعَمَلِ مَا لاَ يُطِيقُ». (مسلم). «مملوك و خادم حق طعام و پوشاك را دارد، مولى و آقا به نحو شايسته بايد طعام و پوشاك وى را داده و كارى برتر از توان او به او نسپارد».
6- نفقه چهارپايان و حيوانات بر عهده مالك آنها است. رسولاللّه صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «دَخَلَتِ النَّارَ امْرَأَةٌ فِى هِرَّةٍ حَبَسَتْها حَتَّى مَاتَ جُوعًا فَلَا هِىَ أَطْعَمَتْها وَلَا أَرْسَلَتْها تَأْكُلُ مِنْ خَشَاشِ الأَرْضِ». (صحيحن). «زنى بخاطر يك گربه كه آن را حبس كرده بود به دوزخ رفت. گربه از گرسنگى جان داد و آن زن نه آن را طعام مىداد و نه آن را رها مىكرد تا از حشرات و خاشاك زمين تغذيه شود».
3- مقدار نفقه واجب عبارت است از: طعام سالم، نوشيدنى خوشگوار، لباسى كه جلوى ضرر گرمى و سردى را بگيرد و مسكنى كه شايستگى سكونت را داشته باشد، همه در اين مقدار اتفاق دارند و اختلاف در كميت و كيفيت آن است، زيرا كه كيفيت يا چند چون نفقه منوط به توان مالى انفاق كننده و وضعيت زندگى كسانى است كه بر آنان انفاق مىشود. روى اين حساب بهتر است كه اين مسأله به قضات محترم سپرده شود تا آنان با توجه به وضعيت و شرايط مالى مسلمانان و طبق صلاحديد و با عنايت به شرايط زمان و مكان تصميم لازم را اتخاذ نمايند.
4- نفقه چه زمانى ساقط مىشود: نفقه در شرايط زير ساقط مىشود: 1- همسر هر گاه ناشزه شود و سركشى كند يا شوهر را براى همبسترى نگذارند، حق نفقه ندارد. زيرا نفقه در عوض استمتاع و بهره جنسى است كه شوهر از همسر مىبرد. و هر گاه بهره گرفتن بدون عذر ميسر نباشد، نفقه ساقط مىگردد. 2- مطلقه رجعيه وقتى عدتش سپرى شود، حق نفقه بر شوهر ندارد چون بائنه مىشود. 3- مطلقه حامله بعد از وضع حمل، اگر فرزند شوهرش را شير مىدهد، بر شوهر لازم است كه مزدش را بدهد. خداوند مىفرمايد: «فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآَتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ» (الطلاق: 6). «هر گاه زنان مطلقه فرزندان شما را شير بدهند، مزد آنان را بدهيد». 4- والدين هرگاه مستغنى شوند يا اينكه فرزند فقير و نيازمند باشد بگونهاى كه بيش از غذاى شب را نداشته باشد، نفقه والدين از عهده او ساقط مىشود، زيرا خداوند بيش از حد توان كسى را مكلف نمىسازد. 5- فرزندان پسر وقتى بالغ شوند و دختران وقتى ازدواج كنند نفقه آنان ساقط مىشود و بر پدر واجب نيست كه نفقه آنان را تأمين كند. اگر فررند پسر بالغ است ولى مجنون يا ديوانه است، در اين صورت نفقه بر عهده پدر است. توجه: بر مسلمان واجب است كه با خويشاوندان، و نزديكان پدر و مادرش احسان كند، اگر به لباس، طعام و مسكن نياز پيدا كردند به كمك آنان مبادرت ورزد، و اولويت به ترتيب قرابت و خويشاوندى باشد، رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «يَدُ الْمُعْطِي الْعُلْيَا، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ: أُمَّك وَأَبَاك، وَأُخْتَك وَأَخَاك، ثُمَّ أَدْنَاك فَأَدْنَاك» (نسائى و دارقطنى). «دست دهنده بالا است، ابتداء به كسانى انفاق كن كه تحت تكفل تو هستند، به مادر، پدر، خواهر و برادرت، بعد به ترتيب بر نزديكانت». اگر مالك حيوان، از تغذيه حيوانات خوددارى كند، حيوانات بايد فروخته شوند يا ذبح شوند تا در اثر گرسنگى معذب نشوند، چون عذاب دادن حيوانات حرام است. رسول اكرم صلی الله علیه وسلم مىفرمايد: «دَخَلَتِ النَّارَ امْرَأَةٌ فِى هِرَّةٍ... الخ»
وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین. |
|