|
محبت و مهرورزی به فرزندان
پیش از باز کردن موضوع محبت و مهرورزی به فرزندان، به نمونه ای از رفتار رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم با نوه های خود، حسن و حسین رضی الله عنهما نظری می افکنیم:
1 ـ ابوهريره رضی الله عنه می فرماید: (اقرع بن حابس رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را ديد كه حسن را می بوسيد. وی، به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم گفت: من ده فرزند دارم و هيچ يك از آنان را نمی بوسم. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: كسی كه مهر و محبت نكند، مشمول محبت و رحمت قرار نمی گيرد).
2ـ ابوهريره رضی الله عنه روایت می کند: (در بخشی از روز، همراه رسولالله صلی الله علیه و سلم بیرون رفتم. در مسیر راه، نه ایشان با من حرف زد و نه من با ایشان، تا اینکه وارد بازار بنی قینقاع شد و در صحن خانه ی فاطمه نشست و فرمود: کوچولو اینجا است؟ کوچولو اینجا است؟ و هدفش حسن بود.(فاطمه ل در فرستادن طفل، اندکی تأخیر کرد) راوی می گوید: ما گمان کردیم که مادرش او را نگه داشته تا او را بشوید و گردن بندی به گردنش بیاویزد. اما زیاد طول نکشید که کودک، دوان دوان آمد ویکدیگر را در آغوش گرفتند.رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: بار الها! من او را دوست دارم؛ پس تو او را دوست بدار؛ همچنین هرکس که او را دوست دارد، دوستش بدار).
3ـ روایت شده: (روزی ابوهريره رضی الله عنه حسن رضی الله عنه را ديد و به او گفت: دیدم که رسول الله صلی الله علیه و سلم شکمت را بوسید؛ پس همانجایی را که رسول الله صلی الله علیه و سلم بوسی؛ برهنه کن تا من نیز ببوسم. پس حسن آن را برهنه کرد و ابی هریره او را بوسید).
همه ی پدران بايد از اين چشمه ی روان، محبت و مهرورزی به فرزندانشان را بياموزند. چشمه ی جوشانی كه سرشار از رهنمود نبوی برای بيان كيفيت مهرورزی رسول الله صلی الله علیه و سلم به نوه‌اش حسن رضی الله عنه می باشد؛ رهنمودهای ارزشمندی كه چگونگی پرورش روحی و روانی كودك و شكل دهی شخصيتش را به تصوير می كشد و به اين پرسش مهم پاسخ می دهد كه چگونه می توانيم احساس و عاطفه ی كودك را بنا نهيم و حق و حقوق عاطفی او را ادا كنيم تا آينده ای درخشان داشته باشد؟
احاديث مذكور، مجمو‌عه ای از زيرساختها و اصول تربيتی را ارائه می دهد كه با عملی كردن آنها می توان در مسير درست و روشن گام نهاد:
1ـ بوسیدن کودکان و مهرورزی به آنان:
بوسيدن كودك، نقش بسزايی در برانگيختن احساسات و عواطف وی دارد و باعث فروكش كردن هيجان‌ها و اضطراب‌های درونی او و در نتيجه آرامش روحی و روانی وی می گردد؛ همچنين، بوسيدن كودك، ارتباط قوی و استواری مبتنی بر محبت و علاقه به يكديگر را در ميان كوچك و بزرگ برقرار می سازد و مهر و محبت قلبی نسبت به فرزند را هويدا می سازد و نشان دهنده‌ی تواضع و فروتنی بزرگسالان برای كوچكترها می باشد. آري؛ بوسيدن كودك، نور درخشانی است كه به قلب كودك، گرما و درخشندگی می بخشد و به او شرح صدر می دهد و به رشد شخصيت وی در عرصه‌های اجتماعی و ارتباط با همنوعانش كمك می نمايد. بوسيدن كودك، افزون بر تمام اين مزايا و فضايل، سنت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم نيز می باشد. خلاصه اينكه محبت و مهرورزی به كودكان، يكی از صفات ارزنده و والای رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و بلكه شاهراه ورود به بهشت و دستيابی به رضايت الهی است.
2ـ شوخی و بازی با كودكان:
شماری از احاديثی كه پيشتر بيان شد، نشان دهنده ی شوخی كردن و بازی نمودن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم با حسن رضی الله عنه و همچنين نحوه ی برخورد با كودك از طريق به آغوش گرفتن يا خندانيدن وی بود. صحابه رضی الله عنهم نيز رويه ی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم در برخورد با كودكان را در پيش گرفتند و همچون ایشان با آنها شوخی و بازی می كردند. چنانچه عمر رضی الله عنه می فرماید: (چه زيباست كه مرد، در خانه اش همانند يك بچه رفتار كند؛ يعنی در صحبت و گشاده رويی و خوش اخلاقی و شوخی با كودكانش، همانند خودشان عمل نمايد). رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم همواره با حسن و حسين رضی الله عنهما بازی می كرد. طرز رفتار رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم با كودكان، از طريق بازی و شوخی، نياز روحی و روانی آنها را اشباع و تغذيه می كرد و بدين سان رفتار ایشان با كودكان بدور از هر گونه جفاكاری و خشونت و بی توجهی به حقوق آنان بود.
3ـ هديه دادن:
هديه دادن، آثار و پيامدهای خوشايندی در روح و روان عموم انسان‌ها دارد و اين اثرگذاری، بر روح و روان كودكان، بيشتر است. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم اهميت اين كار مهم و اساسی را در شكل دهی روح و روان كودك و جهت دادن به آن و نيز رشد و پرورش آن، بيان نموده است. چنانچه عایشه رضی الله عنها روایت کرده: (نجاشی، مقداری زيورآلات به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم هديه نمود كه در ميان آنها، انگشتری وجود داشت كه نگينش، حبشی بود. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم آن را با چوبی ـ و یا بعضی از انگشتانش ـ گرفت و نمی خواستند به آن دست بزنند. آنگاه آن را برای دختر دخترش (زينب)؛ أُمَامَةَ بِنْتِ أَبِي الْعَاصِ فرستاد و گفت: ای دخترم! خودت را با آن بيارای).
4ـ دست كشيدن به سر كودك (نوازش كودك):
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم كودكان را نوازش می كرد و دست مهربانی اش را بر سر آنان می كشيد و بدين ترتيب كودكان، لذت مهر و محبت را احساس می كردند و به محبت بزرگان نسبت به خود، پی می بردند و درك می نمودند كه بزرگترها، واقعاً به آنان توجه دارند. چناان که روایت شده: (رسول الله صلی الله علیه و سلم به زیارت انصار می رفتند و به کودکانشان سلام می کردند و بر سر آنان دست می کشیدند).
5 ـ رفتار خوب با كودك در ابتدای برخورد با او:
ديدن كودك و نشست و برخاست با او، امری عادی است كه نخستين لحظه‌های آن، از اهميت ويژه ای برخوردار می باشد. بنابراين اگر نخستين لحظات برخورد با كودك، درست و مناسب باشد، كودك می تواند به سخن گفتن ادامه دهد و جرأت می يابد تا باب گفتگو با بزرگترش را باز نمايد. بدين‌سان اين امكان برای بزرگترها نيز فراهم می گردد كه از آنچه در دل كودك می گذرد، آگاهی يابند و به مشكلات و خواسته ها و آرزوهايش پی ببرند. همه ی اين نتايج در صورتی بدست می آيد كه نخستين لحظات برخورد بزرگترها با كودك مناسب و خوب باشد. عبدالله بن جعفر رضی الله عنه می فرماید: (هرگاه، رسول الله صلی الله علیه و سلم از سفر می آمد، ما را برای استقبال ایشان می بردند. یک بار، من و حسن یا حسین به استقبال ایشان رفتیم. رسول الله صلی الله علیه و سلم یکی از ما را جلویش، و دیگری را پشت سرش سوار نمود تا اینکه وارد مدینه شدیم).
6 ـ توجه و رسيدگی به كودك:
چه بسا كودكی كه به تنهايی، پای در كوچه و خيابان می نهد، گم می شود؛ اگر پدر و مادر، آدمهای بی خيالی نباشند، خيلی زود به نبودن و گم شدن فرزندشان پی می برند و در صدد يافتن او برمی آيند و برعكس، والدين بی خيال، خيلی دير، متوجه گم شدن فرزندشان می شوند و به همين نسبت، برای پيدا كردن كودكشان، دير، اقدام می كنند. شتاب در پيدا كردن كودك گم شده، تأثير بسزايی بر روح و روان كودك دارد. چرا كه اگر مدت زمان گم شدن كودك، به درازا بكشد، ترس و هراس و گريه ی كودك نيز طولانی می گردد و به خاطر طولانی شدن دوری از والدين، آثار ناگواری بر روح و روان وی، برجای می ماند.
7ـ بازی كردن بزرگان با كودكان:
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم با آن مقام والايش كه رسول الله سبحانه و تعالی و پيشوای مردم بود، با حسن و حسين رضی الله عنهما بازی می كرد تا اين درس بزرگ را به والدين بدهد كه بازی كردن با بچه‌ها، يكی از پايه‌های اساسی در تربيت كودكان است. و باید توجه داشته باشیم كه در بازيی كردن با كودكان باید تنوع داشت و در اثنای بازی، آنان را تشويق كرد تا نشاط و انرژی روحی و روانی آنان افزايش يابد و با لذت و بدون خستگی بازی نمايند و بدين ترتيب، نياز جسمی و روحی آنها، به صورت همزمان رفع گردد. گفتنی است: بازی كردن با كودكان، فوايد جسمی، تربيتی، اجتماعی، اخلاقی، روحی و درمانی زيادی دارد.
منبع: islameonline
با اندکی تصرف
ـ صحيح مسلم: (أَنَّ الْأَقْرَعَ بْنَ حَابِسٍ، أَبْصَرَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُقَبِّلُ الْحَسَنَ فَقَالَ: إِنَّ لِي عَشَرَةً مِنَ الْوَلَدِ مَا قَبَّلْتُ وَاحِدًا مِنْهُمْ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إِنَّهُ مَنْ لَا يَرْحَمْ لَا يُرْحَمْ).
ـ صحیح مسلم: (خَرَجْتُ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي طَائِفَةٍ مِنَ النَّهَارِ، لَا يُكَلِّمُنِي وَلَا أُكَلِّمُهُ، حَتَّى جَاءَ سُوقَ بَنِي قَيْنُقَاعَ، ثُمَّ انْصَرَفَ، حَتَّى أَتَى خِبَاءَ فَاطِمَةَ فَقَالَ: «أَثَمَّ لُكَعُ؟ أَثَمَّ لُكَعُ؟» يَعْنِي حَسَنًا فَظَنَنَّا أَنَّهُ إِنَّمَا تَحْبِسُهُ أُمُّهُ لِأَنْ تُغَسِّلَهُ وَتُلْبِسَهُ سِخَابًا، فَلَمْ يَلْبَثْ أَنْ جَاءَ يَسْعَى، حَتَّى اعْتَنَقَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا صَاحِبَهُ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «اللهُمَّ إِنِّي أُحِبُّهُ، فَأَحِبَّهُ وَأَحْبِبْ مَنْ يُحِبُّهُ).
ـ سنن ابن ماجه و شیخ آلبانی رحمه الله آن را حسن می داند: (أَهْدَى النَّجَاشِيُّ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَلْقَةً فِيهَا خَاتَمُ ذَهَبٍ فِيهِ فَصٌّ حَبَشِيٌّ، فَأَخَذَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِعُودٍ، وَإِنَّهُ لَمُعْرِضٌ عَنْهُ - أَوْ بِبَعْضِ أَصَابِعِهِ - ثُمَّ دَعَا بِابْنَةِ ابْنَتِهِ أُمَامَةَ بِنْتِ أَبِي الْعَاصِ، فَقَالَ: «تَحَلِّي بِهَذَا يَا بُنَيَّةُ»).
ـ صحیح مسلم: (إِذَا قَدِمَ مِنْ سَفَرٍ تُلُقِّيَ بِنَا قَالَ فَتُلُقِّيَ بِي وَبِالْحَسَنِ أَوْ بِالْحُسَيْنِ» قَالَ: «فَحَمَلَ أَحَدَنَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَالْآخَرَ خَلْفَهُ حَتَّى دَخَلْنَا الْمَدِينَةَ).
|
