انتخا‌ب  همسر

بسم الله الرحمن الرحیم

همسر  نیكو،  موجب  آرامش  خاطر  شوهر  وكشتزار  سودمند  زندگی  و  شریك  حیات  وكدبانوی  خانه  و  مادر  فرزندان  و  پناهگاه  قلب  مرد  و  محرم  اسرارو  رازو  نیاز  او  و  مهمترین  پایه  و  ركن  خانواده  می‌باشد.  چون  او  است‌،  كه  فرزندان  را  بدنیا  می‌آورد  و  بیشترین  مزایا  و  صفات  را،  ازاوبه  ارث  می‌برند  و  درآغوش  او  عواطف  و  احساسات  فرزندان‌،  شكل  می‌گیرد  و  بوجود  می‌آید  و  زبان  وآداب  ورسوم  و  دین  و  رفتار  اجتماعی  خود  را،  از  او  می‌آموزند.  لذا  اسلام  انتخاب  همسر  شایسته  را،  بسیار  مورد  عنایت  و  توجه  قرار  داده  است  و  آن  را  بهترین‌كالای  زندگی  می‌داند،‌كه  باید  انسان  درباره  آن  دقت  كند  و  بر  آن  حریص  باشد.  و  شایستگی  زن  از  نظر  اسلام‌،  عبارت  است  از  دینداری  و  داشتن  فضائل  اخلاقی  و  مراعات  حقوق  شوهرداری  و  حمایت  فرزندان‌،  اینها  است  چیزهائیكه  مراعات  آنها  ضروری  است  و  غیرازاینها  از  امور  دنیوی‌،  مادام‌كه  از  خیر  و  فضیلت  و  صلاح  بدور  باشد،  مورد  نهی  و  احتراز  واقع  شده  است‌. 

بسیارپیش  می‌آید،‌كه  مردم  به  ثروت  بسیاریا  زیبائی  فتنه‌گرو  هوس  انگیز  یا  مقام  و  منزلت  یا  نسب  وشرف  خانوادگی‌،  چشم  می‌دوزند،  بدون  اینكه  به‌كمال  اخلاق  و  پرورش  روحی  و  حسن  تربیت‌،  توجه‌كنند،  سرانجام  ثمره  چنین  ازدواجی  تلخ  خواهد  شد  و  نتایج  زیانباری  بكار  می‌آورد،  لذا  پیامبر صلی الله علیه و سلم   از  اینگونه  ازدواجها  و  ازدواج  بدینگونه‌،  مردم  را  برحذر  می‌دارد  و  می‌فرماید: " إياكم وخضراء الدمن، قيل: يا رسول الله وما خضراء الدمن؟ قال: المرأة الحسناء في المنبت السوء   [1] 

[ازگلهای  مزبله  پرهیزكنید.گفتند:‌گلهای  مزبله  چه  هستند  ای  رسول  خدا؟  فرمود:  زنان  زیباكه  در  خانواده‌های  بد  و  ناپاك  تربیت  یافته‌اند  یعنی  زیبائی  صورت  دارند  نه  زیبائی  سیرت‌،  كه  زیبا  هستند  ولی  پرورش  نیافته‌اند]"‌.

 و  جای  دیگرگفته  است‌:" لا تزوجوا النساء لحسنهن، فعسى حسنهن أن يرديهن، ولا تزوجوهن لاموالهن، فعسى أموالهن أن تطغيهن، ولكن تزوجوهن على الدين ولامة خرماء   ذات دين أفضل 

[‌با  زنان  تنها  بخاطر  زیبائی‌شان‌،  ازدواج  نكنید،  چون  ممكن  است  كه  زیبائی‌شان  موجب  هلاك  و  انحراف  آنهاگردد  و  با  آنان  تنها  بخاطر  ثروت  و  مالشان‌،  ازدواج  نكنید،  چون  ممكن  است  ثروتشان‌،  موجب  طغیان  و  سركشی  و  عصیان  آنان‌گردد،  ولیكن  با  آنان  بخاطر داشتن  دین  ازدواج‌كنید،‌كنیزی‌كه  در  بینی  وگوش  او  شكاف  باشد  -  نازیبا  باشد  -  ولی  دارای  دین  باشد  از  زن زیبای  آزاده  بی‌دین  بهتر  است‌]"‌.

و  می‌گوید:  كسی  كه  مقصودش  از  ازدواج‌،  ایجاد  خانواده  و  مراعات  كارهای  مربوط  بدان  نباشد،  حاصل  او  از  این  ازدواج  خلاف  مقصود  و  مراد  او  خواهد  شد،  می‌فرماید:" من تزوج امرأة لمالها لم يزده الله إلا فقرا، ومن تزوج امرأة لحسبها لم يزده إلا دناءة، ومن تزوج امرأة ليغض بها بصره، ويحصن فرجه، أو يصل رحمه، بارك الله له فيها وبارك لها فيه    [‌اگركسی  تنها  بخاطر ثروت  با  زنی  ازدواج ‌كند،  خداوند  بر  فقر  و  تنگ‌دستی  او  می‌افزاید.  اگر كسی  با  زن  زیبائی  تنها  بخاطر  شرف  و  حیثیت خانوادگی  ازدواج ‌كند،  خداوند  پستی  و  دنائت  را  نصیب  او  خواهد كرد،  اگر كسی  با  زنی  ازدواج ‌كند  و  هدفش  از  این  ازدواج‌،  چشم  پوشی  از  دیگران  و  پرهیز  از  زنا  و  فحشاء  یا  برقراری  پیوند  صله  رحم  باشد،  خداوند  خیر و  بركت  هر دوی  زن  و  شوی  را،  در  آن  قرار  می‌دهد  و  موجب  سعادت  هر  دو  خواهد  شد]"‌.

ابن  حبان  آن  را  ازجمله  احادیث  ضعیف  ذكركرده  است‌.  مقصود  آنست‌كه  هدف  نخستین  و  مقصد  اول  از  ازدواج‌،  این  هدفهای  پوچ  دنیائی  نباشد،  چون  اینها  موجب  برتری  انسان  نمی‌شوند.  والا  توجه  بدانها  در  مرتبه  دوم  اشكالی  ندارد،  چون  دین  هادی  و  راهنمای  عقل  و  قلب  است‌،  سپس  در  درجه  دوم  صفات  دیگری‌كه  مورد  توجه  و  میل  قلبی  انسان  است  مراعات ‌گردد.

پیامبر صلی الله علیه و سلم    می‌فرماید:" تنكح المرأة لاربع: لمالها، ولحسبها، ولجمالها، ولدينها، فاظفر بذات الدين تربت يداك       [در  ازدواج  با  زن‌،  چهار  صفت  و  حالت  ممكن  است  مورد  توجه  مرد  باشد  و  هدف  قرارگیرد:  ثروت  و  دارائی  زن‌،  حیثیت  خانوادگی  وشهرت‌،  و  زیبائی  و  جمال  ظاهری‌،  و  دیانت  و  خداپرستی  او،  ای‌كسیكه  زن  می‌گیری  نخستین  هدفت  انتخاب  زن  متدین  و  خداپرست  باشد،  اگر  داشتن  دین  نخستین  هدفت  نباشد  و  بدنبال  آن  نروی‌،  خداوند  ترا  فقیر  و  تنگ  دست‌كند]"‌.  بروایت  بخاری  ومسلم‌.

 پیامبر صلی الله علیه و سلم   صفات  زن  صالح  وشایسته  را  زیبائی  واطاعت  ازخدا  ونیكوئی  و  امانت  دانسته  است  و  بدینگونه  فرموده  است‌:" خير النساء من إذا نظرت إليها سرتك، وإذا أمرتها أطاعتك، وإذا أقسمت عليها أبرتك، وإذا غبت عنها حفظتك في نفسها ومالك 

   [‌بهترین  زن  آنست‌كه  چون  به  وی  نگریستی  ترا  خوشحال‌ كند  -‌زیبا  باشد  -  چون  به  وی  فرمان  دهی  فرمان  برد،  و چون  بر وی  قسم  خوری‌،  چیزی‌ كه  بر آن  قسم  خورده‌ای  انجام  دهد  و  نگذارد  قسمت  بشكند،  و  چون  از  او  غائب ‌گردی  -‌در  غیبت  تو  -‌بر  ناموس  و  مال  خویش‌،  ایمن  باشی  -‌خیانت  ناموسی  و  مالی  بتو نكند]"‌.  نسائی  و  دیگران  با  سندی  صحیح  آن  را  آورده‌اند.

از  جمله  مزایای  دیگری‌كه  باید  در  زن  مورد  خواستگاری‌،  وجود  داشته  باشد،  آنست كه  از  یك  خانواده  محترم  و  معروف  بمیانه‌روی  و  معتدل  المزاج  و  دارای  آرامش  اعصاب  و  بدور  از  انحرافات  جنسی  باشد،  زیرا  چنین  زنی  این  شایستگی  را  خواهد  داشت‌، ‌كه  نسبت  بفرزند  مهربان  باشد  و  حقوق  شوهر  را  مراعات ‌كند.

پیامبر صلی الله علیه و سلم    از “‌اُ‌م  هانی‌”  خواستگاری‌كرد  واو  پوزش  خواست  وگفت‌:  او  فرزندانی  دارد  كه  باید  از  آنها  نگاهداری  نماید.  پیامبر صلی الله علیه و سلم    فرمود:"  خير نساء ركبن الابل صالح نساء قريش، أحناه   على ولد في صغره.وأرعاه   على زوج في ذات يده     [‌بهترین  زنانی‌كه  بر  شتر  سوار  شده‌اند  -‌بهترین  زن  عرب  -‌زن  شایسته  و  درستكار  قریش  است‌كه  نسبت بفرزندكوچك  خود  مهربان  است  و  بخاطر  سرپرستی  او  حاضر  بشوهركردن  نیست  و  نسبت  بمال  شوهرش  امین  و  نگهبان  خوبی  است  و  در  آن  اسراف  و  تبذیر  نمی‌كند]‌"‌.  بدیهی  است‌كه  از  چنین  زنی  فرزند  شایسته  و  نجیب‌،  متولد  می‌گردد كه  بمادرش  می‌ماند. 

پیامبر صلی الله علیه و سلم    می‌فرماید:" الناس معدن كمعادن الذهب والفضة، خيارهم في الجاهلية خيارهم في الاسلام إذا فقهوا    [مردم  معدنها  وكانهائی  هستند  همچون‌كانهای  طلا  و  نقره‌،  مردمانی‌كه  در  دوره  جاهلی  بهترین  بودند،  در  دوره  اسلام  نیز  بهترین  هستند،  مشروط  برآنكه  فقه  دین  را  فراگیرند]"‌.

وهل ينتج الحطي إلا وشيجة                       ويغرس إلا في منابته النخل

[‌آیا  از  درخت  "وشیج‌“  جز  نیزه  "‌خطی‌"،  ساخته  می‌شود؟  آیا  درخت  خرما،  جز  از  ریشه  خود  می‌روید؟  یعنی  از  خطاكار  خطاكاربار  می‌آید  و  برعكس  نیز]"‌.

مردی  از  زنی  خواستگاری‌كردكه  در  شرف  و  منزلت  بپای  او  نمی‌رسید،  زن  این  بیت  را  خواند:

بكى الحسب الزاكي بعين غزيرة                       من الحسب المنقوص أن يجمعا معا

[شرف  و  مفاخر  اجدادی  وگوهر  نیك‌،  اشك  می‌ریزد  از  اینكه  باگوهر  پست  وكم  ارج  وصلت  كند]"‌. 

چون  صاحب  فرزند  شدن‌،  از  جمله  هدفهای  نخستین  و  اولیه  ازدواج  می‌باشد،  لازم  است‌كسی  را  انتخاب‌كند،‌كه  فرزند  بیاورد  وعقیم  و  نازا  نباشد  و  راه  تشخیص  آن  سلامت  مزاج  و  مقایسه  وی  با  خواهران  و  عمه‌ها  و  خاله‌های  او  است‌.

 مردی  از  زن  نازا  و عقیمی‌، خواستگاری ‌كرده  بود  وآن  را  با  پیامبر صلی الله علیه و سلم   درمیان  نهاد  وگفت‌:  زن  زیبا  و  نیك‌گوهری  را  خواستگاری‌كرده‌ام‌،  ولی  عقیم  است  و  بچه  نمی‌زاید.  پیامبر صلی الله علیه و سلم    او  را  از  آن‌كار  نهی  فرمود  وگفت‌:" تزوجوا الودود الولود، فإني مكاثر بكم الامم يوم القيامة   [‌با  زنانی  ازدواج‌كنیدكه  بچه  زا  و  مهربان  باشند،  زیرا  من  در  روز  قیامت  باكثرت  شما  بر  پیامبران  فزونی  می‌طلبم  و  مباهات  می‌كنم‌]"‌. 

زن  مهربان  و  “‌ودود“  زنی  است‌كه  شوهر  را  دوست  دارد  و  تلاش  می‌كند  دردل  او  جای‌گیرد  و  تمام‌كوشش‌.  و  توان  خود  را  درراه‌كسب  رضای  او  بكار  می‌برد.  انسان  فطرتاً  و  ازروی  سرشت  انسانی  خویش‌،  زیبائی  را  دوست  دارد  و  زیباپسند  است‌،  چنانچه  همسرش زیبا  نباشد،  همواره  از  ته  دل  احساس  می‌كندكه  چیزی  را  از  دست  داده  است  و     چیزی  را  ذاتاً‌كم  دارد.

  هرگاه  بر  زیبائی  دست  یافت  و  همسر  زیبا  داشت‌،  احساس  آرامش  خاطر  می‌كند  و  از  نظر  عاطفی‌،  خود  را  راضی  و  خرسند  و  سعادتیار  می‌داند،  لذا  اسلام  در  انتخاب  همسر،  صفت  زیبائی  و  جمال  را،  از  قلم  نیانداخته  و  بدان  نیز  توجه  نموده  است‌،  چه  در  حدیث  صحیح  آمده  است‌كه‌:" إن الله جميل يحب الجمال [خداوند  جمال  مطلق  است  و  جمال  و  زیبائی  را  می‌پسندد]‌".

 مغیره  بن  شعبه  اززنی  خواستگاری‌كرد  و  آن  را  به  پیامبر صلی الله علیه و سلم    خبر  داد.  پیامبر صلی الله علیه و سلم    به  وی‌گفت‌:" إذهب فانظروا إليها، فانه أحرى أن يؤدم بينكما  [برو،  او  را  ببین‌،  چون  اگراو  را  ببینی  ممكن  است  موجب  دوام  محبت  و  معاشرت  بین  شما  باشد  -‌مبادا  بعداً  پشیمان  شود  و  روابط  سردی  در  بینشان  پدید  آید]‌"‌.

 مردی  زنی  از  انصار  را  خواستگاری  كرده  بود،  پیامبر صلی الله علیه و سلم    وی  را  نصیحت‌كرد  وگفت‌:" انظر إليها فان في أعين الانصار شيئا     [در  وی  بنگر  و  دقت‌كن‌،  زیرا  زنان  انصار  را  در  چشمان‌،  چیزی  است‌.  یعنی  ممكن  است  چشمان  وی  بیمار  باشد  و  بعداً  پشیمان  شوی‌]"‌.

جابربن  عبدالله  می‌خواست  با  زنی  ازدواج‌ كند،  لذا  در كمین  وی  می‌نشست  تا  او  را  بخوبی  ببیند  و  بسنجد  و  چیزهائی  از  او  رویت ‌كند كه  بوصلت  او  انجامد.  پیامبر صلی الله علیه و سلم    بعضی  از زنان  را  می‌فرستاد  تا  عیوب  نهانی  زنان  مورد  نظرش  را كشف ‌كنند  و  به  وی  می‌گفت‌:"  شمي فمها، شمي إبطيها، انظري إلى عرقوبيها     [‌دهانش  و  زبر  بغلهایش  را  بو كن  مبادا  بوی  ناخوشایند  داشته  باشد  و پی‌های  پشت  پایش  را  -  پاشنه  -‌نیز  ببین  ]"‌. 

نیكو  است ‌كه  دوشیزه  را  برای  همسری  خویش  انتخاب ‌كرد،  چون  دوشیزه  ساده است  و  آشنائی  با  مردان  دیگر  ندارد  و  ازدواج  با  آن‌،  بهتر  است  و  بنیان  ازدواج  استحكام  بیشتری  می‌یابد  و  محبت  شوهر  بهتر  در  دل  او  جای  می‌گیرد.  چه‌گفته‌اند:" فما الحب إلا للحبيب الاول    [‌محبت  از  آن  معشوق  نخستین  است‌]‌"‌.

 چون  جابر  بن  عبدالله  با  زن  بیوه‌ای  ازدواج‌كرد،  پیامبر صلی الله علیه و سلم    به  وی‌گفت‌:" هلا بكرا تلاعبها وتلاعبك   ؟  [‌چرا  با  دوشیزه‌ای  ازدواج  نكردی‌ كه  با  او  بمداعبت  و  ملاعبت  پردازی  و  او  نیز  با  تو  چنین ‌كند]"‌.  جابر گفت‌:  پدرم  فرزندان  خردسال‌،  از  خود  بجای  گذاشته  است‌كه  نیاز  به  مراعات  و  سرپرستی  و  رسیدگی  بحال  وكارهایشان  دارند  و  معلوم  است‌ كه  زن  بیوه  دراین  باره  تجربه  و  توانائی  بیشتری  دارد  و  با  امور منزل  و خانه‌داری   آشناتر است.

شایان  توجه  است‌كه  باید  بین  زن  و  شوهرازحیث  سن  و  موقعیت  اجتماعی  و     سطح  فرهنگی  و  اقتصادی‌،  تناسب  و  تقارب  وجود  داشته  باشد،  زیرا  این  تناسب  و  تقارب‌،  در  این  جهات  موجب  دوام  معاشرت  و  آمیزش  و  بقای  الفت  و  انس  آنها  می‌گردد. 

ابوبكر  و  عمر  فاطمه  را  از  پیامبر صلی الله علیه و سلم    خواستگاری  نمودند،  پیامبر صلی الله علیه و سلم    در  جوابشان‌گفت‌:  اوكوچك  است‌.  اما  چون  علی  از  او  خواستگاری‌كرد،  فوراً  جواب  مثبت  داد  و  او  را  به  عقد  نكاح  او  درآورد،  اینها  بود  بعضی  ازمعانی  و  ملاحظاتی‌كه  اسلام  به  داوطلبان  ازدواج  پیشنهاد  می‌كند  تا  براساس  آن‌گام  بردارند  وآن  را  رهنمود  و  راهنمای  خویش  سازند.  ما  اگر  در  انتخاب  همسر  بدین  معانی  و  ملاحظات‌،  توجه  كنیم  می‌توانیم  از  خانه  خویش‌،  بهشتی  بسازیم  كه  فرزندان  در  آن  در  نعیمند  و  شوهران  سعادتمند،  و  فرزندان  شایسته  و  درستكار  تحویل  جامعه  خواهیم  داد  كه جامعه  خویش  را  بوجود  خود  بهره‌مند  وكامیاب  سازند. 

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏

---------------------------------------------------------

[1] - پیامبر(‌صلی الله علیه وسلم‌)  زنان  زیبا  راكه  در  خانواده‌های  بدور  از  اخلاق  اسلامی  پرورش  یافته‌اند  به  گلها  وگیاهانی  تشبیه‌كرده  است‌كه  در  مزبله  و  خرابه‌ها  سبز  می‌شوند،  اگرچه  خود  زیبا  هستند  ولی  رستنگاهی  پاك  ندارند.  (‌مترجم‌)