حکم نگاه کردن به چهره زن برای خواستگار از طریق عکس یا نوار ویدئویی

من جواني هستم که صادقانه قصد دارم ازدواج کنم و لذا به دنبال دختري هستم که داراي دين و اخلاق پسنديده اي باشد، اخيرا خانواده ام يکي از دخترهاي بستگانمان را به من پيشنهاد کرده اند ولي متاسفانه من او را جز در سنين کودکيش نديده ام، ولي مادرم نوار ويدئويي را از جايي پيدا کرده که تصوير اين دختر نيز در آن نوار وجود دارد، آيا براي من جايز است که به چهره ي آن دختر در آن نوار نگاه کنم تا از وضعيت ظاهريش با خبر شوم؟

الحمدلله،

کسي که قصد خواستگاري از دختري را داشته باشد، او مي تواند به آن دختر نگاه کند تا ازدواج آنها بر پايه ي بصيرت و آگاهي بيشتري صورت گيرد.

همچنانکه به زن هم اجازه داده شده تا قبل از اجراي عقد زناشويي همسر آينده‌اش را ببيند. چرا ‏که انتخاب از روي آگاهي و شناخت، زندگي زناشويي را گواراتر، سعادتمندتر و بادوام‌تر ‏خواهد نمود. ‏

دليلي که اين عمل را جايز دانسته، حديثي است که «ترمذي» و «ابن‌ماجه» روايت کرده‌اند که مغيره‌بن شعبه نزد پيامبر صلي الله عليه وسلم  آمد تا به ايشان خبر بدهد که يک زن را خواستگار نموده است، پيامبر صلي الله عليه وسلم  فرمود: « انْظُرْ إِلَيْهَا فَإِنَّهُ أَحْرَى أَنْ يُؤْدَمَ بَيْنَكُمَا» يعني: «به او نگاه كن، زيرا نگاه كردن به او زمينه موافقت و سازگاري را در بين شما فراهم مي‌كند». ‏ يعني اُنس و اُلفت و معاشرت ميان شما دو نفر بدين شيوه گرمتر و شيرين‌تر خواهد شد. ‏ترمذي (1087) وابن ماجه (1865) و ألباني در صحيح ترمذي.

و حتي مي‌تواند قبل از آنکه به خواستگاري او برود و او را نگاه کند، به دليل حديث محمد بن مسلمه که گفت : از زني خواستگاري کردم و مي‌خواستم مخفيانه او را نگاه کنم تا اينکه او را در باغ خرمايش ديدم، به من گفته شد آيا در حالي که يار و همراه پيامبر صلي الله عليه وسلم هستي اين کار را انجام مي‌دهي؟ او گفت : از پيامبر صلي الله عليه وسلم شنيده‌ام که مي‌فرمود: (إذا ألقي الله في قلب امري خطبة امرأة، فلابأس أن ينظر إليها) «اگر خداوند خواستگاري زني را به قلب کسي القا کرد، باکي نيست که به او نگاه کند». ابن ماجه (1864).

و احاديث ديگري که دليل بر جواز ديدن دختر و خواستگار را در هنگام قصد ازدواج جايز مي داند.

اما فقها در مورد حدود و اندازه ي رخصت ديدن دختر توسط خواستگار اختلاف نظر دارند، جمهور فقها از حنفيه و مالکيه و شافعيه گفته اند که فقط ديدن چهره و دو کف دست جايز است، اما حنفيه دو پاي او را نيز اضافه کرده اند، ولي قول راجح نظر حنابله است که مي گويند ديدن چهره و دو کف دست و سر و گردن و پاهايش براي خواستگار جايز است.

بنابراين اگر چنانکه واقعا تصميم جدي براي خواستگاري کردن از آن دختر را داريد، و تا حدودي گمان غالب داريد که خانواده ي او با ازدواج شما مخالفتي ندارند، در اينصورت ايرادي ندارد که شما به چهره و سيماي آن دختر در نوار ويدئويي نگاه کنيد، البته بايد مواظب باشيد که به اين بهانه به ديگر زنان نامحرم آن نوار نظر نکنيد.

اما ديدن تصوير و عکس دختر براي خواستگار چه حکمي دارد؟

ممکن است گاهي افرادي بخواهند که عکس دختر مورد نظر را براي پسري که قصد خواستگاري او را دارد بفرستند تا وي به آن عکس نگاه کند و از وضعيت ظاهر دختر مطلع شود، آيا اين کار جايز است؟

پاسخ اينست که: چون اصل در جواز نگاه کردن به دختر مورد خواستگاري اينست که بصورت زنده و مستقيم وي نگاه شود تا خواستگار از حقيقت و واقعيت حال او بدون ترديد مطلع شود، از سوي ارسال تصوير دختر مفاسدي را در بردارد، لذا علما بر طبق آن مفاسد – که مجال ذکر آنها نيست- نگاه کردن به عکس دختر را جايز ندانسته اند، اما اگر جز اين کار روش ديگري نباشد که خواستگار دختر را قبل از رفتن به خواستگاريش ببيند، ارسال عکس دختر براي پسر ايرادي ندارد اما بايد چندين شرط را مراعات نمود:

1- پسر بايد براي خواستگاري تصميم جازم گرفته باشد، يعني در پي يافتن دختر مورد نظرش باشد نه آنکه بخواهد در آينده ازدواج کند و فعلا برايش مقدور نيست. پس اگر پسري متردد باشد که آيا الان ازدواج کند يا در آينده و يا فعلا توانايي ازدواج را ندارد هرچند دوست دارد ازدواج کند! در اين شرايط جايز نيست که به بهانه ي آنکه قصد ازدواج دارد به دختر نگاه کند. زيرا شرع فقط براي خواستگار اين جواز را صادر کرده است.

2- بايد آنچه که از تصوير دختر در عکس ظاهر و نمايان شده فقط صورت و دو کف دستش و آن مکانهايي که معمولا نزد محارم ظاهر مي شوند مانند سر و گردن باشد نه بيشتر از آن مانند سينه يا ساق پا و يا غيره.. که در غير اينصورت نگاه کردن به آن عکس جايز نيست.

3- کسي که عکس دختر را براي پسر مي آورد بايد فرد قابل اعتمادي باشد، و آن عکس را به افراد ديگري ندهد.

4- خواستگار نبايد آن عکس را نزد خود نگه دارد، ولي برايش جايز است که چندين بار آنرا ببيند.

5- نبايد اين عکس را به مرد ديگري غير از خواستگار داد.

در ضمن شرط نيست که حتما دختر مورد خواستگاري براي ارسال عکس خود به خواستگار اجازه بدهد.

با رعايت اين شروط، جايز است که خواستگار عکس و تصوير دختر مورد نظر را ببيند، ولي بهتر است که بصورت مستقيم دختر را ببيند تا بر اساس واقعيت تصميم بگيرد و اين اصل است. 

نکته: جايز نيست، خواستگار با نامزدش مصافحه کند و با هم دست دهند، زيرا هنوز عقد شرعي، ‏منعقد نشده و پسر و دختر نسبت به هم نامحرم هستند و شريعت اسلام دست دادن مرد بيگانه با ‏زنها را تحريم نموده است.‏

نکته: جايز نيست که خواستگار و دختر در فاصله خواستگاري تا اجراي صيغه عقد، در يک مکان ‏تنها با هم، خلوت کنند مگر اينکه همراهشان يكي از محارم خانواده دختر باشند. زيرا خلوت ‏کردن با زن بيگانه و تنها بودن با او در يک مکان، از نظر اسلام حرام است.‏ يعني حتي در هنگام نگاه کردن به دختر مورد نظر هم نبايد آنها تنهايي در مکاني قرار گيرند، چنانکه متاسفانه امروزه در بعضي از خانواده ها دختر و پسر را به مکان خلوتي مانند اتاقي مي فرستند تا با هم گفتگوي دو نفره داشته باشند! ولي مي توانند تلفني با هم سخن بگويند.

متاسفانه دسته‌اي از مردم که به آداب و دستورات اسلامي مقيد نمي‌باشند، به دخترشان اجازه مي‌دهند که بدون محرم، هرجا که مي‌خواهد با خواستگارش بگردد و هر کاري که دوست دارد آزادانه انجام دهند، به اين بهانه که قصد آنان از اين کار آشنايي با اخلاق، رفتار و طبيعت و اطلاع از فهم و شعور همديگر است. واضح است که اين ادّعايشان، ادعايي بي‌اصل و اساس و باطل است که اسلام به هيچ‌وجه آنرا نمي‌پذيرد بلکه بدون هيچ اغماضي آن را حرام مي‌داند و با آن مبارزه مي‌کند. چرا که اين عمل با مبادي اصول اخلاق و ارزشها منافات دارد و حيثيت و آبروي زن مسلمان و نظام اسلامي را خدشه‌دار مي‌کند.

والله اعلم

وصلي الله وسلم علي محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com