|
حكم حضور گواهان در هنگا‌م عقد نكاح
بسم الله الرحمن الرحیم
شروط صحت ازدواج
شروط صحت و درستی ازدواج، چیزهایی است كه اگر آنها وجود
نداشته باشند و تحقق نیابند، شرعاً ازدواج صورت نمی‌گیرد و احكام و
حقوقات شرعی بدان تعلق نمی‌گیرند و آثار ازدواج برآن مترتب نمی‌شوند.
این شرایط بشرح زیر است:
1-زنی‌كه مرد می‌خواهد با آن ازدواج كند شرعاً ازدواج با او حلال
باشد. پس نباید زن برابر مقررات شریعت اسلام بصورت موقت یا ابدی
براوحرام باشدكه در جای خود -زنانی‌كه ازدواج با آنها حرام است -به
تفصیل ازآن سخن خواهیم گفت.
٢-حضور گواهان بهنگام عقد ازدواج كه مباحث مر‌بوط بدان،
در سه چیز بیان می شود:
الف-بیان حكم حضور گواهان
ب-شرایطی كه باید در گواهان موجود باشد.
ج-گواه گرفتن زنان.
حكم حضور گواهان در هنگا‌م عقد نكاح
جمهور علما گویند كه عقد ازدواج وقتی درست است و منعقد می‌شود، كه
برهان و دلیل آشكاری در بین باشد و این وقتی است،كه در حال اجرای
صیغه عقد نكاح، گواهان حضور داشته باشند و بدون حضورآنان عقد منعقد
نمی‌شود، حتی اگر بوسیله دیگری نیز اعلام شود باز هم بدون حضور گواهان
صحیح نیست.
هرگاه‌گواهان بهنگام عقد، حاضربودند و بنا به سفارش طرفین عقد، آن
راكتمان كنند ومیان مردم ازآن سخن نگویند، دراین صورت عقد نكاح صحیح
است [مالك و یاران او حضورگواهان در عقد نكاح را فرض نمی‌دانند.
بلكه‌گویند: اعلام آن و مشهور شدن بین مردم‌كافی است. می‌گویند: خداوند
از حضورگواهان بهنگام عقد معاملات و داد و ستد ذكری بمیان آورده است
در حالی‌كه دلیل محكم داریم بر اینكه حضورگواهان در عقد معاملات فرض
نیست، حالاكه خداوند در نكاح نامی از حضورگواهان نبرده است پس بطریق
اولی حضورگواهان در آن فرض و شرط نیست. بلكه هدف آنست‌كه این پیوند
ازدواج بین طرفین عقد، بمنظور حفظ نسب و نژاد، در میان مردم اعلان
شود و آشكارگردد.].
و به دلایل زیر استناد كرده‌اند:
١-ابن عباس‌گوید: پیامبر صلی الله علیه و سلم گفت:" البغايا اللاتي ينكحن
أنفسهن بغير بينة [زنان فاحشه و بدكاره آنها هستندكه بدون حضورشاهد
وگواه و بینه خود را بعقد نكاح درمی‌آورند ]". بروایت ترمذی.
٢-عایشه گوید: پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: " لا نكاح إلا بولي وشاهدي
عدل [هیچ نكاحی بدون حضور ولی و سرپرست زن و حضورگواهان عادل صحیح
نیست]". بروایت دارقطنی. مفهوم نفی در این حدیث متوجه صحت است یعنی
صحیح نیست. اگر بدون‌گواهان صحیح نباشد پس حضورگواهان شرط صحت است
یعنی بدون گواهان صحیح نیست. اگر بدون‌گواهان صحیح نباشد پس حضورگواهان
شرط صحت است چون عدم حضورگواهان موجب عدم صحت نكاح است وهرچیزی كه
بدینگونه باشد شرط است.
٣- ابوزبیر مكی گوید: در نزد عمر خطاب از نكاحی سخن بمیان آمد كه
گواهان آن یك مرد و یك زن بودند، اوگفت: این نكاح پنهانی است و من
آن را جایز نمی‌دانم و اگر من بدان اقدام می‌كردم رجم می‌شدم”.
بروایت امام مالك در موطاء: این احادیث اگرچه ضعیف هستند ولی همدیگررا
تقویت می‌كنند. ترمذی‌گفت: عمل اهل علم از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و
سلم و از تابعین و دیگران نیز بر اینست وگفته‌اند: نكاح بدون
حضورگواهان درست نیست و در میان آنان در این باره اختلافی پیش نیامده
است ولی بعضی ازمتاخرین ازاهل علم درآن اختلاف كرده‌اند.
٤-چون حق غیرمتعاقدین به حضورگواهان تعلق می‌گیردكه فرزند است پس برای
حفظ نسب فرزند حضورگواهان شرط است تا پدر منكر نسب وی نشود و نسب فرزند
ضایع نگردد. بعضی ازاهل علم‌گویند، بدون حضورگواهان عقد نكاح صحیح است:
از جمله اینان شیعه و عبدالرحمن بن مهدی و یزید بن هارون و ابن
المنذر و داود هستند و ابن عمر و ابن الز‌بیر نیز بدان عمل كرده‌اند.
روایت شده است كه حسن فرزند علی بن ابیطالب بدون حضور گواهان ازدواج
كرد، سپس اعلام نمود كه نكاح كرده است.
ابن المنذر گفت: درباره حضور دو شاهد وگواه، در نكاح خبری و حدیثی
به ثبوت نرسیده است. یزید بن هارون‌گفت: خداوند به حضور گواهان
درمعاملات و بیع امركرده است نه در نكاح. صاحبان رای برای نكاح
حضورگواهان را شرط دانسته‌اند نه برای بیع و معاملات. هرگاه عقد نكاح
بصورت‌كامل صورت‌گرفت و طرفین عقد آن را پنهان‌كردند وبكتمان آن توصیه
نمودند، عقد صحیح است ولی چون امر به اعلان آن شده است
این‌كتمان‌كراهت دارد. مذهب شافعی و ابوحنیفه و ابن المنذر چنین است.
از جمله‌كسانی‌كه آن را مكروه دانسته‌اند، عمر و عروه و شعبی و نافع
می‌باشند. امام مالك‌گوید اگرآن را پنهان‌كنند، نكاح فسخ می‌شود. ابن
وهب از مالك روایت كرده است كه اگر مردی با زنی ازدواج‌كرد با حضور
دو مرد سپس ازآنان خواست‌كه آن راكتمان‌كنند، باید از هم جدا شوند و
مرد زن را طلاق دهد و نكاح درست نیست و در این صورت اگرمرد با زن
همبسترشده باشد،باید مهریه‌اش را نیز بپردازد وگواهان مورد بازخواست و
تعقیب قرار نمی گیرد.
وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.
وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.
|
.gif){kind=small}
