آیا تراشیدن موی سر در روز هفتم نوزاد، تنها مخصوص نوزاد پسر است یا شامل نوزاد دختر هم می شود؟

آيا در هفته اول تولد بايد سر نوزاد دختر نيز تراشيده شود. زيرا در روايت به غلام اشاره شده که به معني پسر است.

آيا مي توان به علت تنگ دستي براي نوزاد پسر فقط يک گوسفند عقيقه کرد؟

الحمدلله،

تراشيدن موي سر نوزاد در روز هفتم تولدش و صدقه دادن هم وزن موي سرش از نقره، مستحب است. چنانکه در حديث صحيحی از حسن بن سمره روايت است که پيامبر صلي الله عليه وسلم فرمود : «کل غلام مرتهن بعقيقته، تذبح عنه يوم السابع و يحلق رأسه و يسمي». ابن ماجه (3165).

يعني: «هر نوزادي به خاطر عقيقه‌اش در گرو است، که بايد در روز هفتم عقيقه ذبح، و سر نوزاد تراشيده و نام‌گذاري شود».

اما آیا این حکم شامل پسر و دختر هر دو است یا خیر؟

علمای مذاهب در مورد تراشیدن موی سر نوزاد دختر اختلاف رأی دارند؛ چنانکه مذهب مالکیه و شافعیه گفته اند موی سر نوزاد دختر نیز مانند نوزاد پسر تراشیده شود، اما حنابله گفته اند که تنها موی سر نوزاد پسر تراشیده می شود.

دلیل شافعیه برای تراشیدن موی سر نوزاد دختر، روایتی است که امام مالک و بیهقی و دیگران بصورت مرسل از محمد باقر بن علی بن حسین رضی الله عنه آورده اند که : «وزنت فاطمة بنت رسول الله صلى الله عليه وسلم شعر حسن وحسين وزينب وأم كلثوم فتصدقت بزنة ذلك فضة».

یعنی: «فاطمه موی سر حسن و حسین و زینب و ام کلثوم را تراشید و وزن گرفت و هم وزن آن نقره صدقه داد». ابوداود در "المراسيل" (432). و امام نووی در "المجموع" (8/433) به ضعف اسناد آن اشاره کرده است.

و در کتاب "حاشية السندي علي ابن ماجه" در شرح عبارت « کل غلام» از حدیث فوق آمده:

«قَوْله ( كُلّ غُلَام ) أَيْ: مَوْلُود ذَكَرًا كَانَ أَوْ أُنْثَى».

يعني: منظور از (كُلّ غُلَام) يعني: نوزاد حال چه پسر باشد يا دختر.

بر مبنای این رای؛ تراشيدن سر هم براي نوزاد دختر و هم پسر مستحب است.

و دلیل حنابله نیز بخاطر اصل نهی تراشیدن موی سر زنان است، و اینکه در شریعت اسلام جایز نیست که موی سر زن تراشیده شود، و نوزاد دختر نیز مشمول این حکم می شود، و از طرفی جز در مورد تراشیدن موی سر نوزاد پسر نصی وارد نشده است، و حدیث فوق که ذکر می کند فاطمه رضی الله عنها موی سر زینب و ام کلثوم را تراشیده، ضعیف است و لذا قابل استناد نیست.

امام ابن قدامه گفته: «اختلافی در مورد کراهیت اینکه زنان سر خود را بدون ضرورت بتراشند نیست، چنانکه ابوموسی اشعری رضی الله عنه گفته: « إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ‏صلی الله علیه وسلم بَرِئَ مِنَ الصَّالِقَةِ وَالْحَالِقَةِ». یعنی: رسول خدا صلی الله علیه وسلم از زناني كه (هنگام مصيبت) با صداي بلند گريه مي كنند و موهاي سرشان را مي تراشند، اعلام برائت نمود. متفق علیه». "المغني" (1/104).

بنابراین چون دلیلی بر جواز یا استحباب تراشیدن موی سر نوزاد دختر وجود ندارد، و حدیث وارده در این باره صحیح نیست، لذا حکم بر اصل محصور است؛ یعنی تنها تراشیدن موی سر نوزاد پسر مستحب است.

نگاه کنید به: [شرح الخرشي على مختصر خليل 3/48، المجموع 8/406، كشاف القناع 3/29].

در این مورد از علامه محمد بن صالح العثیمین پرسیده شد: آیا در احادیث صحیحه ثابت شده که موی سر نوزاد پسر در روز هفتم تولدش تراشیده شود، و سپس هم وزن آن مو طلا صدقه داد؟ اگر این امر صحیح است، آیا تنها برای نوزاد پسر است یا برای دختر و پسر هر دو شامل می شوند؟

جواب دادند: «در این مورد حدیثی از (کتابهای) سنن وارد شده و اهل علم به آن (حدیث) اعتماد کرده اند بر اینکه: در روز هفتم از تولد نوزاد موی سر او تراشیده و هم وزن آن نقره صدقه داده شود، ولی این حکم تنها مختص به نوزاد پسر دارد، یعنی موی سرش را تراشیده و هم وزن آن نقره صدقه داده شود، و نقره باشد نه طلا، اما برای نوزاد دختر نبایستی موی سرش را تراشید».

"مجموع الفتاوى"(25/244).

و باز ایشان در جایی دیگر گفتند: «تراشیدن موی سر نوزاد پسر در روز هفتم (تولدش) سنت است، چنانکه حدیثی از پیامبر صلی الله علیه وسلم در این مورد وارد شده: « يحلق ويتصدق بوزنه ورقاً». یعنی: «موی سرش تراشیده و سپس هم وزن آن نقره صدقه داده می شود». البته (تراشیدن سر) بشرطی است که سرتراش ماهری در دسترش باشد که سرش را مجروح نکند، و هیچ ضرری برای نوزاد دربر نداشته باشد، اگر (سرتراش ماهری) یافت نشود، بنظر من نباید موی سرش تراشیده شود، بلکه کافیست هم وزن موی سر او نقره صدقه داد».

"لقاء الباب المفتوح"لقاء رقم (120).

نکته: اگر کسی در روز هفتم موی سر نوزاد را نتراشید، دیگر لازم نیست که در روزهای آتی موی سر او را بتراشد، زیرا این عمل سنت است و واجب نمی باشد، اما می تواند هم وزن موی او (در روز هفتمش) نقره صدقه بدهد.

نکته: مي توان بجاي نقره، ارزش پولي نقره به اندازه وزن موي سر نوزاد را صدقه داد، پس براي صد گرم مو بايد ارزش پولي صدگرم نقره را حساب کرد بعد آنرا صدقه داد!

و در مورد سوال دوم: آري، جايز است که يک گوسفند را ذبح نمود، زيرا ذبح دو گوسفند واجب نيست.

براي توضيحات بيشتر در مورد عقيقه و روز هفتم تولد نوزاد به فتاوي (3852) و (859) و (6004) مراجعه کنيد.

والله اعلم

وصلي الله وسلم علي محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com