حکم استفاده و آویزان نمودن طلاهایی که بر روی آنها تصویر حک شده است

آيا آويزان كردن طلاهايي كه عكس شاه روي آن حك شده صحيح است؟

الحمدلله،

جايز نيست طلاهايي که مشتمل بر تصوير ذوات الارواح مانند انسان و حيوان هستند را پوشيد و آنها را بر گردن آويزان نمود و يا خريد و فروش کرد.

از هيئت دائمي افتاء سوال شد: آيا جايز است طلايي را که بر شکل تصوير مانند تصوير حيوان است خريد، و همچنين فروش سکه هاي طلايي که نصف تصوير انسان بر آن منقش است؟

جواب دادند: «خريد و فروش تصوير ذوات الارواح حرام است، زيرا از پيامبر صلي الله عليه وسلم ثابت شده که فرمودند: « إن الله ورسوله حرم بيع الخمر والميتة والخنزير والأصنام ‏» يعني: همانا خدا و رسولش خريد و فروش شراب و مردار و خوک و بتها را حرام کرده اند. متفق عليه؛

- بعد از ذکر ديگر دلايل تحريم تصوير ادامه مي دهند – و براي اينکه نصوص زياد ديگري در تحريم تصوير و استعمال تصاوير ذوات الارواح وارد شده اند.

البته اين (حکم) به نسبت چيزي است که بر شکل و صورت ذي روح باشد، اما آنچه که بر روي آن جزئي از تصوير ذوات الارواح (حک يا نقش شده) است حال چه سکه ي طلا باشد يا نقره يا اسکناس و يا آنکه پارچه باشد يا ابزار ديگري، (حکم آن بدينگونه است که) :

- اگر چنانچه استعمال و انتشار آن بين مردم براي اين بود تا بر روي ديوار و امثال آن – که در آن به تصوير اهانت نمي شد- آويزان شود، در اينصورت معامله آن حرام است، زيرا (نگه داشتن آن شيء منقش) در اين حالت مشمول ادله ي تحريم تصوير و استعمال تصاوير ذوات الارواح خواهند شد.

- اما آنچه که بر روي آن تصويري (حک يا منقش) باشد ولي مورد بي احترامي و تحقير قرار مي گيرد؛ مانند ابزاري که توسط آن چيزي را قطع مي کنند يا قاليچه اي که لگدمال مي شود (بر روي آن راه مي روند) يا بالشي که به آن تکيه داده مي شود و همانند آنها؛ (خريد و فروش و نگهداري آنها) جايز است، زيرا در صحيحين از عايشه رضي الله عنها روايت شده که او پرده اي را که در آن تصاويري منقش بود نصب کرده بود، رسول خدا صلي الله عليه وسلم داخل منزل شدند و آن پرده را پايين آورد، عايشه گفت: پيامبر صلي الله عليه وسلم پرده را بريد و از آن دو بالش ساخت و بر آنها تکيه داد. و در روايت امام احمد آمده : پيامبر صلي الله عليه وسلم پرده را بريد و دو بالش از آن ساخت، و او را ديدم که بر يکي از آنها تکيه کرده بود درحاليکه بر آن تصوير بود..».

وبالله التوفيق وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم"انتهى .

"فتاوى اللجنة الدائمة" (13/73) .

الشيخ عبد العزيز بن عبد الله بن باز ... الشيخ عبد الرزاق عفيفي ... الشيخ عبد الله بن غديان ... الشيخ عبد الله بن قعود .

همچنين از شيخ ابن عثيمين درباره حکم استعمال طلايي که تصوير حيوانات و انسان بر آن وجود دارد سوال شد که آيا پوشيدن آن جايز است يا خير؟

جواب دادند: « طلايي که در آن تصوير حيوان (و انسان) باشد جايز نيست که پوشيد، بلکه واجب است تا آن تصوير را از بين برد و محو نمود، و اگر (تصوير) بر روي گردنبد يا همانند آن بود، در اينصورت بايد تصوير را به روشي که آنرا محو کند پاک نمود، يا بوسيله ي شيئي آنرا محو کرد، و پوشيدن آن جايز نيست.

و همينطور لباس، و روسري، و پيراهن، که هيچکدام از آنها (چنانکه داراي تصوير باشند) جايز نيست پوشيده شوند، بلکه واجب است تا سر آن تصاوير را نابود و محو کرد، يعني هرگاه سر تصوير پاک شد در اينصورت پوشيدن آن حرام نيست، پس مهم آنست که سر تصوير را پاک کرد، يعني هرگاه سر تصوير توسط شيئي پاک يا محو شود بگونه ايکه سر آن باقي نماند بلکه مخفي شود در اينصورت ديگر حرام نيست، و فرقي نمي کند که اين امر در طلا باشد يا نقره يا پيراهن  يا هر جامه ديگري که زن و مرد مسلمان مي پوشد؛ و دليل اين حکم هم اين فرموده رسول خدا صلي الله عليه وسلم است که فرمود: « لا تدع صورة إلا طمستها» يعني هيچ تصويري را باقي مگذار مگر آنکه آنرا پاک کرده باشي؛ روايت مسلم (969)..». ‏"فتاوى نور على الدرب" .‏

خلاصه: ساختن و نگهداري هر نوع تصوير حيوان و انسان و يا پيکره و مجسمه ي آنها جايز نيست و بلکه حرام مي باشد، و مهم نيست که تصوير روي تابلو باشد يا روي لباس يا روي طلا و گردنبد و يا هر شيء ديگري.. و حکم همه شبيه هم است که بدينگونه است:

الف: اگر تصوير در مکان يا جايي يا بر روي چيزي نگهداري يا حک شده باشد که مورد اهانت و بي حرمتي قرار مي گيرد؛ مانند تصاوير روي فرش و بالش و امثال آن که معمولا لگدمال مي شوند، در اينصورت نگهداري و خريد و فروش آنها جايز است، زيرا تصاوير آن مورد اهانت قرار مي گيرند.

ب: اما اگر چنين نباشد و تصاوير مورد اهانت قرار نگيرند؛ مثلا تصوير روي تابلويي بر روي ديوار آويزان است و يا بر روي گردنبد يا گوشواره و امثال آنها حک شده و بر بدن آويزان است، و يا بر روي لباس منقش است و امثال آنها.. در اينحالت چون تصاوير آنها مورد اهانت قرار نمي گيرند، پس استعمال و خريد و فروش آنها نيز حرام است. مگر آنکه سر تصوير (حيوان يا انسان) به نحوي پاک يا محو و يا نابود گردد، که در اينصورت چون تصوير بدون سر است لذا ديگر آن تصوير حکم تصوير ذوات الارواح (حيوان جاندار) را ندارد و لذا استفاده و نگهداري آن جايز است و همينطور خريد و فروش آن...

نکته: حکم خريد و فروش ارز (مانند دلار و ريال) و سکه ي طلا که بر روي آنها تصوير حک شده و يا منقش است چيست؟

جواب:

- اگر اين سکه ها براي زينت بکاربرده شوند؛ مثلا به جايي آويزان شوند يا پوشيده شوند؛ در اينصورت نگهداري و استفاده از آنها و همچنين خريد و فروش آنها جايز نيست.

- و اگر اين سکه ها بعنوان پول متداول بين مردم رد و بدل شوند، در اينصورت ايرادي ندارد که آن اسکناس و سکه ها را حمل کرد و بوسيله ي آنها معامله و خريدوفروش کرد، و اين سکه ها مانند دينارهاي طلايي هستند که مسلمانان در قرن اول هجري استفاده مي کردند.

والله اعلم

وصلي الله وسلم علي محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com