نفقه فرزندان پسر سالم تا چه سني بر پدر واجب است؟ اگر ازدواج کنند و فقير باشند چطور؟

الحمدلله،

مقصود  از  نفقه  تهيه  و آماده‌كردن  مايحتاج  و  لوازم  زندگي  همسر  مي‌باشد،  از  قبيل‌: ‏خوراك‌،  پوشاك‌،  مسكن‌،  خدمات  لازمه  و  درمان  و  امثال  آنها  حتي  اگر  ثروتمند  هم  ‏باشد. نفقه  همسر  بموجب  قرآن  و  سنت  نبوي  و  اجماع‌،  واجب  است‌.‏

در حقيقت از جمله حقّوقي که زن و فرزندان بر سرپرست خانه دارند «نفقه» و تأمين هزينه و مخارج زندگي است ازقبيل تهيه غذا، لباس، مسکن و مداواي همسر و ... (بر اساس عرف مردم و در حدّ توانايي و نه بيشتر از حد انتظار) بر عهده شوهر است.

دليل وجوب نفقه، سخن خداوند تبارک و تعالي مي‌باشد که مي‌فرمايد: « وَعلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لاَ تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلاَّ وُسْعَهَا »(بقره 233)

يعني: و بر آن کس که فرزند براى او متولّد شده [= پدر]، لازم است خوراک و پوشاک مادر را به طور شايسته دادن بپردازد؛ هيچ کس موظّف به بيش از مقدار توانايى خود نيست!

رسول خدا صلي الله عليه وسلم  نيز در مورد حقوق زنان مي‌فرمايد: «در مورد زنانتان از خدا بترسيد، چون آنها به حکم خدا بر شما حلال شده‌اند و امانتند نزد شما، پس بر شماست که نفقه و لباس زنان را به حدّ اعتدلال و متعارف تأمين کنيد.» [روايت مسلم]

هم‌چنين امام مسلم نقل مي‌نمايد که: رسول  خدا صلي الله عليه وسلم در حجه الوداع فرمود: «تهيه مخارج زندگي و لباس زنان برعهده شماست».

همچنين تهيه و تأمين مخارج زندگي کودکان بر پدر واجب است؛ زيرا خداوند متعال فرموده‌اند:

« الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» (البقره / 233)

«بر کسي که فرزند به او تعلق دارد (پدر) تأمين هزينه و لباس آنها به صورتي شايسته و مناسب، واجب است».

از نظر علما و فقها تأمين مخارج زندگي فرزندان خود واجب است.

علما در اين مورد اتفاق‌نظر دارند که: نفقه و مخارج نزديکاني مانند: همسر و فرزند و فرزند فرزند، به ميزان کفايت بوده و ضروري است و شامل نان، غذا، آب، لباس و محل سکونت ـ و در صورتي که کودک باشد شير دادن ـ است ميزان و کيفيت آن به توانايي مالي نفقه دهنده و اوضاع و احوال اقتصادي در آن زمان و مکان بستگي دارد؛ زيرا مبناي مخارج نيازمندي است و ميزان آن بايد در حد رفع نياز باشد؛

پدران و مادران مسئوليت دارند که در زمان کودکي و نوجواني تا پايان تحصيل و يافتن کار و شغل مخارج لباس و خوراک و تحصيل فرزندان خويش را فراهم نمايند.

خلاصه سخن اين است که در موارد زير تهيه مخارج زن و فرزند بر شوهرش لازم است.

1- اين‌که مواد غذايي در اختيار همسر قرار دهد يا وجه نقد و بهاي آن را به او بدهد، بستگي به خواست و مصلحت زن دارد.

2- مواد سوختني مانند: چوب، نفت، گاز و ... وسايل پخت و پز مانند: اجاق گاز و ... وسايل گرمازا: مانند بخاري و آب براي آشاميدن، شستشو و استحمام، بر مرد واجب است.

3- زني که توانايي کارهاي منزل را ندارد شوهر نبايد او را به آن مجبور نمايد، يا زن را مجبور کند که خادمي را براي کار منزل استخدام نمايد، و خود زن حقوقش را بپردازد.

4- لباس : بر مرد واجب است لباس و پوشش متناسب با شخصيت زن و عرف محل را که بدن او را بپوشاند و از گرماي تابستان و سرماي زمستان مصون بدارد، تهيه کند. اما تهيه لوازم آرايشي مانند: حنا، کرم، عطر و ... بر مرد واجب نيست.

5- وسايل بهداشت: مرد لازم است به اندازه کافي براي استحمام، شستشوي لباس‌ها و ظروف و ... صابون و مواد شوينده را در اختيار همسرش قرار دهد. از همه مهم‌تر اين است که به هنگام بيماري زن، شوهر بايد او را به پزشک ببرد و هزينه دارو و درمان او را بپردازد و مراقبت لازم را از او به عمل بياورد.

6- مسکن: فقها رأي‌شان بر اين است که شوهر در حد توانائي بايد محل سکونتي را به صورت خريد، ساخت و يا اجاره براي همسرش فراهم سازد.

و همانطور که گفته شد نفقه زن تا زماني که بعنوان همسر مرد باقي مانده است ولو تا پايان عمر باشد بر مرد واجب است و نفقه فرزند دختر تا ازدواج وي و نفقه فرزند پسر تا زماني که سروسامان مي گيرد و براي خود شغلي مي يابد واجب است.

والله اعلم

وصلي الله وسلم علي محمد و علي آله و اتباعه الي يوم الدين

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com