|
حکم سوء ظن و بدگمانی نسبت به همسر یا شوهر
در صورتيکه از همسر (زوجه) خويش هيچگونه خبر بد را نشنيده و نديده باشي اگر باز هم سوء ظن در باره اش داشته باشي از ديدگاه اسلام چه گونه خواهد بود؟
الحمدلله،
اين امر (سوء ظن) آفتي خطرناک است که ادامه و بقاي زندگي مشترک بين زوجين را تهديد مي کند، و حربه اي براي شياطين هستند تا بتوانند زندگي خانواده اي را از هم بپاشانند!
و مسلمان بايد هوشيار باشد و به وسوسه هاي شيطاني توجهي نکند و از شر آنها به خدا پناه ببرد.
بدون شک داشتن سوء ظن در بسياري از موارد گناه است، خصوصا در رابطه ي بين همسر شوهر، که عواقب زيانباري براي خود آنها و فرزندانشان خواهد داشت.
الله تعالي مي فرمايد:« وَمَا يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلاَّ ظَنًّا إَنَّ الظَّنَّ لاَ يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا إِنَّ اللّهَ عَلَيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ» (يونس 36)
يعني: و بيشتر آنها، جز از گمان (و پندارهاى بىاساس)، پيروى نمىکنند؛ (در حالى که) گمان، هرگز انسان را از حقّ بىنياز نمىسازد (و به حق نمىرساند)! به يقين، خداوند از آنچه انجام مىدهند، آگاه است!
نيز مي فرمايد:« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ»(حجرات 12)
يعني: اى کسانى که ايمان آورده‌ايد! از بسيارى از گمانها بپرهيزيد، چرا که بعضى از گمانها گناه است؛
«اي كساني كه ايمان آورده‌ايد! از بسياري از گمانها بپرهيزيد» گمان: حد وسطي ميان علم يقيني و ميان شك يا وهم است. البته مراد آيه گمان بد زدن (سوء ظن) به اهل خير مي‌باشد اما در ارتباط با اهل بدي و فسق بايد گفت كه: جايز است تا در مورد آنان همان گماني را بزنيم كه از اعمال آنان بر ما نمايان مي‌شود پس گمان بد زدن در مورد كسي كه علايم و نشانه‌هاي بدي در وي نمايان است، اشكالي ندارد لذا بركسي كه در باره وي گمان بد مي‌زند گناهي نيست تا آن‌گاه كه به مصداق گمان خويش سخن نگويد ولي اگر به مصداق آن سخن گفت و آن را برملا گردانيد، دراين صورت گنه‌كار است. اما گمان بد زدن در مورد كسي كه ظاهرش آراسته به‌خير و صلاح است، جواز ندارد.«هرآينه بعضي از گمانها گناه است» و آن گمان بد زدن به اهل خير مي‌باشد.
خاطرنشان مي‌شود كه در مورد حرمت سوءظن به انسان مؤمن احاديث بسياري آمده است از آن جمله حديث شريف ذيل به روايت عبدالله بن‌عمر رضي الله عنه است كه فرمود: رسول اكرم صلي الله عليه وسلم را ديدم كه در حال طواف به كعبه مي‌گفتند: «ما أطيبك وأطيب ريحك، وما أعظمك وأعظم حرمتك والذي نفس محمد بيده، لحرمة المؤمن أعظم عند الله تعالي حرمة منك، ماله ودمه وإن يظن به إلا خيرا» يعني: اي كعبه! چه قدر پاك هستي و چه قدر بويت پاكيزه و معطر است، چه قدر با عظمت هستي و چه قدر احترامت بزرگ است اما سوگند به ذاتي كه جان محمد در دست اوست، همانا حرمت مؤمن در نزد خداوند متعال از حرمت و احترام تو بزرگتر است؛ [حرمت] مال وي و [حرمت] خون وي و اين‌كه در حق وي جز گمان خير برده نشود». علامه الباني اين حديث را در " ضعيف ابن ماجه - 785" ضعيف دانسته ولي بعدا از آن برگشته و در " صحيح الترغيب والترهيب - 2441" صحيح دانسته و گفته: اسناد آن ضعيف است ولي شدت ضعف آن شديد نيست و شواهدي دارد.
همچنين در حديث شريف آمده است: «إياكم والظن فإن الظن أكذب الحديث...» هان! از گمان بپرهيزيد زيرا گمان دروغ‌ترين سخنهاست...». صحيح بخاري (5143).
شايان ذكر است كه گمان بر چند نوع است:
1 ـ گمان واجب يا آنچه كه بدان امر شده است: چون گمان نيك داشتن به‌خداوند متعال و به مؤمنان. در حديث شريف قدسي آمده است: «أنا عند ظن عبدي بي: من نزد گمان بنده خود در حق خود هستم». همچنين در حديث شريف آمده‌است: «لا يموتن أحدكم إلا وهو يحسن الظن بالله: هرگز يكي از شما نميرد، مگر اين‌كه به خداوند گمان نيك داشته باشد».
2 ـ گماني كه ممنوع يا حرام است: چون سوءظن نسبت به خداوند متعال، نسبت به اهل صلاح و نسبت به مسلمين پوشيده حالي كه ظاهر حال آنها بازتابگر نيكي و عدالتشان است. چنان‌كه در حديث شريف آمده است: «خداوند حرام كرده است از مسلمان خون وي را، آبروي وي را و اين‌كه به وي گمان بد زده شود». اما چنان‌كه گفتيم؛ سوءظن نسبت به كسي كه آشكارا مرتكب اعمال پليد مي‌شود، يا خود را در موضع شك و تهمت قرار مي‌دهد، حرام نيست.
3 ـ گماني كه مستحب است: مانند گمان نيك داشتن در حق برادر مسلمان و گمان بد داشتن در مورد كسي كه ظاهر حالش نشان‌دهنده فسق است. چنان‌كه در حديث شريف آمده است: «من الحزم سوءالظن: سوءظن از دور انديشي و هشياري است». پس حرام بودن سوءظن در حق مردم، محدود به حالتي است كه سوءظن داراي اثري باشد كه به غير متعدي شود.
4 ـ گمان مباح: همچون گمانه زدن در استنباط احكام شرعي فرعي عملي به‌وسيله اجتهاد و عمل نمودن به گمان غالب در شكيات نماز ـ كه مثلا سه ركعت خوانده است يا چهار ركعت.
بنابراين اگر هيچ شواهدي در مورد يک فرد مسلمان وجود نداشته باشد، و شخصي نسبت به وي گمان و سوء ظن داشته باشد، او گناهکار است.
والله اعلم
وصلي الله وسلم علي محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين
سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com |
.gif){kind=small}
