آیا رفتن دختران به مدرسه و دانشگاه جایز است؟ حکم تحصیل دختران در شیمی و فیزیک؟

حکم آموزش و رفتن به مدرسه و دانشگاه براي زنان و دختران و حکم درس خواندن توسط زنان تا پايان تحصيلات چيست؟

الحمدلله،

جايز است که مردم دختران خود را جهت آموختن علم نافع تا انتهاي دوران تحصيل به مدارس بفرستند، البته لازمست هرآنچه که آنان را از افتادن در فتنه محافظت مي کند، مراعات نمايند.

سوال : حکم رفتن دختران به دانشگاه مخصوص زنان چيست؟

پاسخ: اگر حقيقت آن باشد که بيان شد؛ يعني در شهري دانشگاه مخصوص زنان باشد، ايرادي ندارد که دختران به آن ملحق شوند.

سوال : حکم شريعت درباره آموزش زنان چيست؟

پاسخ : زنان آنچه را که مکلف به انجام آن هستند چه از شؤونات اسلام و خانواده بياموزند، تا بتوانند آنگونه که شرع مي خواهد وظايف خود را انجام دهند، و لازمست که از رفتن به مکانهايي که موجب فتنه است يا در مظان شک و ترديد هستند دوري کند.

سوال : آيا زنان براي آموختن علوم ديني و دنيوي و خاصتا پزشکي، مي توانند بروند؟

پاسخ: بر زنان واجب عيني است آنچه را که مربوط به اصلاح شؤون دينشان، و اداي حقوق پروردگار و خانوادشان مي شود، بياموزند؛ از قبيل : آموختن عقيده اسلامي، نماز، روزه، زکات، حج و اخلاق، و از شؤونات دنيوي آنچه که براي آنها و خانوادشان لازمست از قبيل آموختن آشپزي، خياطي، و غيره بياموزند. البته مردم در اين امور يکسان نيستند، چه بسا آموختن اينها براي بعضي زنان ضروري باشد اما براي عده اي نباشد، بهرحال اگر (براي آموختن) ممکن باشد که بيرون خانه نرود مگر به مسجد و يا شبيه آن، (اين براي زن بهتر است) والحمد لله، در غير اينصورت مي تواند جهت يادگيري به مدرسه يا مکاتب برود تا آنچه موجب صحت دين و صلاح دنيايش مي شود بياموزد.

اما يادگيري علم پزشکي و ديگر علوم مشابه که مردم به آن نيازمند هستند، بر زنان و مردان فرض کفايي هست، البته در محدوده نياز امت، تا مردها بتوانند جهت مداواي بيماريهاي مردان، و انجام عمل جراحي و غيره اقدام کنند، و زنان نيز شبيه اين موارد را در مورد زنان انجام دهند، و بدين ترتيب نياز امت (اسلامي) از زنان و مردان در امورات سلامت برطرف شود.

وبالله التوفيق وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم.

اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء

به ترتيب فتوى شماره (4263) و (5866) و (9019) و قسمت نخست از فتواي (3229).

سوال : آيا براي دختر (مسلمان) جايز است که در بعضي از رشته هاي علوم طبيعي مانند شيمي و فيزيک و غيرآن تحصيل کند؟

پاسخ: زن نبايد در رشته اي درس بخواند که در شأن او نيست، درحاليکه مي تواند در بسياري از رشته هايي که متناسب با اوست تحصيل کند مانند علوم اسلامي، يا قواعد زبان و ادبيات عرب، اما رشته هايي (نظير) شيمي و مهندسي و معماري و فلک و نجوم و جغرافيا متناسب احوال او نيست، و شايسته است چيزي را (جهت تحصيل) انتخاب کند که به نفع او و جامعه اش باشد، همانطور براي مردها شايسته نيست که دروسي بخوانند که مختص آنان نيست مانند تخصص زنان و زايمان و امثال آنها».  فتاوى المرأة (من فتاوى العلامة ابن باز).

نکته: در طي سوالي که از هيئت دائمي افتاء شد مبني بر آموزش پزشکي و طبابت براي زنان در دانشگاههاي مختلط، و تکلم زن پزشک با مريض (نامحرم) و استادش، چنين پاسخ دادند:

«اگر قرار باشد رفتن زن (به دانشگاه) جهت يادگيري علم پزشکي و طبابت همراه با اختلاط با مردان در هنگام آموزش باشد، و يا در هنگام سوار شدن وسائل نقليه عمومي اختلاطي باشد که منجر به فتنه گردد، اينها براي زن جايز نيست، زيرا حفظ ناموس او فرض عين است و آموختن علم طبابت فرض کفايي، و فرض عين بر فرض کفايي مقدم تر است. اما مجرد کلام و سخن با استاد دانشگاه يا مريض حرام نيست، تنها زماني حرام مي شود که با ناز و عشوه با او سخن بگويد، و کلامش را نرم و نازک کند، که اين امر منجر به تحريک بيمار دلان مي شود، و البته اين تنها خاص به آموختن طبابت نيست ] يعني در هيچ جايي زن نبايد با چنين حالتي با نامحرم سخن بگويد[». فتاوى المرأة (من فتاوى اللجنة الدائمة).

و مردي چنين سوال مي کند:

من دختري دارم که در سال دوم دانشکده پزشکي تحصيل مي کند، او امسال دانشگاه را رها کرد، زيرا معتقد بود که رفتن دختران براي آموختن درس حرام است، ضمنا جهت اطلاع عرض کنم که قصد دخترم از رفتن به دانشکده پزشکي به نيت علاج بيماري زنان مسلمان، و تخصص در بيماريهاي زنان، و مداواي مجاني بيماران فقير بود، او همچنان با اين نيت در دانشگاه درس مي خواند و حتي عزم او بيشتر هم شد، اما او مي ترسيد که رفتن او به دانشگاه گناه باشد، و اين دختر دانشجو با پوشش کامل اسلامي به دانشگاه مي رفت و نقاب هم مي زد.

پاسخ اين هيئت چنين بود: «آموختن علم طبابت بر مسلمانان واجب کفايي است چه مرد باشند يا زن؛ زيرا مسلمانان براي علاج بيماري زنان و مردان به اين علم نيازمند هستند، رفتن زنان (به دانشگاه) درحاليکه حجاب نداشته باشند و تبرج گونه بروند حرام است، پس اگر چنانکه دختر شما آنگونه که بيان کرديد با لباس اسلامي که بدنش را مي پوشاند، و لباسش شفاف نيست که زير آن ديده شود، و (تنگ نيست که) اعضاي بدنش را نمايان کند، ايرادي ندارد چنانکه در آموزش اختلاطي نباشد به آنجا برود، بلکه بر او شايسته است که درسش را در دانشکده پزشکي به پايان برساند، و خصوصا در رشته زنان و اطفال، چرا که امت به زنان پزشک نياز دارد، تا لازم نباشد که زن (بيمار) عورت خود را نزد (پزشک) مرد ظاهر کند، و اگر زن نيت خود را جهت آموختن و اداي وظايفش نيکو گرداند، اجر و ثواب بزرگي خواهد گرفت».

وبالله التوفيق وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم.

فتواي شماره (5363)

والله اعلم

وصلى الله على نبينا محمد وعلى اله وصحبه وسلم

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com