آیا اعتکاف با احتلام و استمناء و خروج مذی باطل می گردد و لازم به قضاء دارد؟

الحمدلله،

احتلام – خروج منی در خواب – تاثیری بر صحت اعتکاف ندارد، زیرا یک امر غیر اختیاری است، اما اگر خروج منی بر اثر استمناء باشد، علماء درباره باطل شدن اعتکاف اختلاف نظر دارند؛ و رای راجح آنست که باطل می گردد. امام نووی رحمه الله در کتاب "المجموع" می گوید: «اگر با دستش استمناء کند؛ چنانکه منی انزال نکند اعتکافش باطل نمی شود و خلافی در این باره نیست، اما اگر انزال کند؛ بغوی و رافعی گفتند: صحیح آنست که باطل می گردد».

و در کتاب "دائرة المعارف فقهی" چنین آمده: «نزد حنفیه و مالکیه و حنابله و شافعیه استمناء با دست اعتکاف را باطل می کند، بجز بعضی از شافعیه حکم به عدم بطلان داده».

اما خروج مذی اعتکاف را باطل نمی کند، امام ابن قدامه بعد از بیان حرمت تحریک عمدی شهوت گفته: «اگر کسی خود را تحریک کند و انزال کند اعتکافش باطل است، و اگر انزال نکند فاسد نمی شود، و این رای ابوحنیفه و شافعی در یکی از دو قول منتسب به اوست، و شافعی در جای دیگری گفته: در هر دو حالت (چه انزال کند یا نکند) اعتکاف باطل است، و امام مالک نیز آنرا باطل می داند، زیرا اقدام به تحریک شهوت حرام است و (چون این کار حرام را می کند) اعتکاف باطل است همانگونه که اگر انزال کند اعتکاف باطل است، ولی نزد ما (حنابله) اقدام به تحریک شهوت روزه و حج را باطل نمی کند و به همان ترتیب اعتکاف را نیز باطل نمی کند».

همچنین خروج ودی موجب باطل شدن اعتکاف نمی گرد.

و اما درباره قضای اعتکاف؛ اگر اعتکاف واجب باشد مانند کسی که بر خود نذر اعتکاف کرده، در آنصورت در صورت ابطال اعتکافش باید آنرا قضاء نماید؛ اما اگر اعتکافش سنت و مستحبه باشد، در آنصورت علما درباره وجوب قضای آن در صورت ابطالش اختلاف رای دارند: رای راجح نزد شافعیه و حنابله عدم قضای آن است.

علامه ابن عثیمین گفته: «قضای اعتکاف واجب نیست، زیرا خود اعتکاف سنت است، (و انجام عبادت سنت بدست خود شخص است) اگر خواست انجام دهد وگرنه ترک کند. و اما قضای اعتکاف برای کسی که موفق به انجامش نشده؛ اصل در فعل پیامبر صلی الله علیه وسلم تاسی از (افعال عبادی) ایشان است؛ اگر کسی عادت به اعتکاف داشته اما بخاطر وجود عذری موفق به اعتکاف رمضان نشده و در ماه شوال آنرا قضاء کرد، پس (عمل او صحیح بوده) زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم (که در شوال قضاء نموده) برای وی اسوه و قدوه است».

و در حدیث صحیح آمده که یکبار پیامبر صلی الله علیه وسلم اعتکاف رمضان را در ماه شوال قضاء نمودند.

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com