آيا نفقه خواهر بر برادر واجب است؟

آيا واجب است برادر نفقه خواهرش را بدهد؟ و آيا مي تواند زکاتش را به او دهد؟

الحمدلله،

واجب بودن نفقه خواهر بر برادر يا عدم آن، بستگي به اين دارد که آيا خواهر فقير است يا خير؟ و اگر فقير باشد آيا اگر فوت کند برادرش از وي ارث مي برد يا خير؟

برادر هميشه از خواهر ارث نمي برد، مثلا اگر خواهرش فرزند پسر داشته باشد، و يا پدر و يا جد پدريش زنده باشد، در اين دو حالت برادر از خواهرش ارث نمي برد، و چون از او ارث نمي برد پس نفقه وي نيز بر دوش برادر نيست، و چون نفقه خواهر بر برادر نيست، برادر مي تواند زکات مالش را به خواهرش – اگر مستحق باشد – بدهد.

امام ابن قدامه مي گويد : «براي واجب شدن نفقه سه شرط لازم است :

اول : فقير باشند، يعني مالي نداشته باشند، و کسبي هم نداشته باشند که نيازمند انفاق ديگران نباشند، اگر مال يا کسبي داشته باشند که آنها را بي نياز گرداند، نفقه دادن آنها واجب نيست.

دوم : بايستي کسي که مسئول تامين نفقه است، مازاد بر نفقه خويش داشته باشد، حال چه از مالش باشد يا از کسبش، ولي اگر چيزي مازاد نداشته باشد، پس چيزي هم بر او نيست، زيرا جابر از رسول خدا صلي الله عليه وسلم روايت کرد که فرمود : «إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ فَقِيرًا فَلْيَبْدَأْ بِنَفْسِهِ فَإِنْ كَانَ فِيهَا فَضْلٌ فَعَلَى عِيَالِهِ فَإِنْ كَانَ فِيهَا فَضْلٌ فَعَلَى ذِي قَرَابَتِهِ». يعني : «اگر يکي از شما فقير بود، ابتدا بر خودش انفاق کند، اگر اضافه بر آن ماند بر خانواده اش انفاق کند، و اگر اضافه ماند بر بستگانش انفاق کند». به روايت ابوداود (3957).

سوم : شخص نفقه دهنده وارث (انفاق گيرنده) باشد، به دليل فرموده الله متعال : « وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَلِكَ» (بقره 233). يعني : « و مانند همين‌ احكام ‌برعهده‌ وارث‌ نيز هست‌ »». "المغني" (8/169).

بر اين اساس : اگر نفقه خواهر بر برادرش واجب باشد، جايز نيست زکاتش را به او دهد، و اگر نفقه خواهرش بر وي واجب نباشد، مي تواند زکات مال خود را – اگر مستحق باشد – به او بدهد، و دادن زکات به اقارب بهتر است.

والله اعلم

وصلى الله على نبينا محمد وعلى اله وصحبه وسلم

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com