در اینجا نمونه‌هایی از اشکالات عقیدتی که در برخی کانال‌ها پخش می‌شود و فرزندان مسلمانان آن را مشاهده می‌کنند را در پنج محور عرضه خواهم کرد:

محور نخست: نمونه‌هایی از تاثیر فیلم‌های کارتون بر عقیده‌ی کودک درباره‌ی توحید ربوبیت

توحید ربوبیت چیست؟ توحید ربوبیت یعنی یگانه دانستن الله در کارهایی که دال بر پروردگاری اوست و کسی در آن با وی شریک نیست؛ مانند خلقت مخلوقات و تدبیر امور آنان و قیام به منافع و زندگی آنان و هر چه بر آن مترتب است؛ زیرا کلمه‌ی «رب» در عربی به معنای سرورِ مالک است، بنابراین معنای ربوبیت به ملک و تدبیر و رعایت پروردگار مربوط است.

اساس این توحید اعتراف به این است که الله همان پروردگاری است که به تنهایی آفریده و ملک و تدبیر مخلوقات فقط به دست اوست، به همین سبب اصل در این نوع توحید این است که به عمل قلب بستگی دارد و بدن نیز تابع قلب است، به خلاف توحید الوهیت که هم به عمل قلب و هم به عمل بدن مربوط است.

توحید ربوبیت یعنی واحد دانستن الله در سه چیز:

نخست: آفرینش؛ یعنی: کسی جز الله قادر به آفرینش نیست.

دلایل این توحید بسیار است، از جمله:

الله متعال می‌فرماید: (وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّـهِ لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ) [نحل: ۲۰]

«و کسانی را که جز الله فرا می‌خوانند چیزی نمی‌آفرینند و خود آفریده شده‌اند».

و می‌فرماید: (أَمْ جَعَلُوا لِلَّـهِ شُرَكَاءَ خَلَقُوا كَخَلْقِهِ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ) [رعد: ۱۶]

«یا برای الله شریکانی پنداشته‌اند که مانند آفرینش او آفریده‌اند و در نتیجه [این دو] آفرینش بر آنان مشتَبَه شده است؟»

و می‌فرماید: (قُلِ اللَّـهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ ) [رعد: ۱۶]

«بگو الله خالق همه چیز است».

و باز الله سبحانه و تعالی می‌فرماید: (إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّـهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ) [حج: ۷۳]

«کسانی که آنان را به جز الله به فریاد می‌خوانید نمی‌توانند [حتی] مگسی بیافرینند، هرچند برای آفرینش [آن] اجتماع کنند».

و می‌فرماید: (هَٰذَا خَلْقُ اللَّـهِ فَأَرُونِي مَاذَا خَلَقَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ) [لقمان: ۱۱]

«این است آفرینش الله؛ پس به من نشان دهید کسانی که غیر اویند چه آفریده‌اند؟».

و می‌فرماید: (أَفَمَنْ يَخْلُقُ كَمَنْ لَا يَخْلُقُ) [نحل: ۱۷]

«آیا کسی که می‌آفریند مانند کسی است که نمی‌آفریند؟».

و می‌فرماید: (وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ) [فرقان: ۳]

«و به جز او خدایانی برگرفته‌اند که چیزی نمی‌آفرینند و خود آفریده شده‌اند».

همچنین می‌فرماید: (قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّـهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ) [احقاف: ۴]

«بگو به من خبر دهید آنچه را به جای الله فرا می‌خوانید به من نشان دهید که چه چیزی از زمین [را] آفریده‌اند؟»

و می‌فرماید: (قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ) [یونس: ۳۴]

«بگو آیا از شریکان شما کسی هست که آفرینش را آغاز کند سپس آن را دوباره باز گرداند؟».

و آیات در این باره بسیار است.

دوم: فرمانروایی؛ یعنی او سبحانه و تعالی به تنهایی فرمانروایی و پادشاهی را بر عهده دارد.

ادله در این باب نیز بسیار است، از جمله:

خداوند متعال می‌فرماید: ( قُلِ اللَّـهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ) [آل عمران: ۲۶]

«بگو: ای الله ای مالک فرمانروایی...».

و می‌فرماید: (تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) [ملک: ۱]

«خجسته و مبارک است آنکه فرمانروایی به دست اوست و او بر هر چیزی تواناست».

و می‌فرماید: (أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّـهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ) [بقره: ۱۰۷]

«آیا ندانسته‌ای که فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آن الله است؟».

و می‌فرماید: (ذَٰلِكُمُ اللَّـهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ) [فاطر: ۱۳]

«این است پروردگار شما [که] فرمانروایی از آن اوست».

و می‌فرماید: (وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ) [اسراء: ۱۱۱]

«و بگو ستایش از آنِ الله است که نه فرزندی برگرفته و نه در فرمانراویی شریکی دارد».

و می‌فرماید: (لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَىٰ) [طه: ۶]

«آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین و آنچه میان آن دو و آنچه زیر خاک است، از آنِ اوست».

و آیات در این باره بسیار است.

همچنین در این سخن پروردگار متعال دقت کن که می‌فرماید: (بِيَدِهِ الْمُلْكُ) «فرمانروایی به دست اوست» [ملک: ۱] و این سخن مبارک او که: (قُلْ مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ) «بگو فرمانروایی هر چیزی به دست کیست؟» [مومنون: ۸۸] و سخن وی که: (لَهُ الْمُلْكُ) «فرمانروایی از آنِ اوست» [فاطر: ۱۳] و آنجا که می‌فرماید: (لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ) «پادشاهی آسمان‌ها و زمین از آنِ اوست» [زمر: ۴۴] و (يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ) «هر آنچه در آسمان‌ها و زمین است، تسبیح او را می‌گوید» [حشر: ۲۴]، و دیگر آیات. بر اساس معانی این آیات می‌توان به یگانه بودن الله [در آفرینش و تدبیر] پی برد.

سوم: تدبیر؛ یعنی او سبحانه و تعالی به تنهایی تدبیر امور و اداره‌ی این جهان را به دست دارد.

آیات در این باره بسیار است:

الله متعال می‌فرماید: (وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ۖ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى ۚ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ) [رعد: ۲]

«و خورشید و ماه را رام گردانید، هر کدام برای مدتی معین به سیر خود ادامه می‌دهند. [او] در کار [آفرینش] تدبیر می‌کند و آیات [خود] را به روشنی بیان می‌کند؛ امید که شما به دیدار پروردگارتان یقین بیاورید».

و می‌فرماید: (يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ) [سجده: ۵]

«کار جهان را از آسمان تا زمین اداره می‌کند».

و می‌فرماید: (قلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَمَّنْ يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَنْ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَنْ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ) [یونس: ۳۱]

«بگو کیست که از آسمان و زمین به شما روزی می‌بخشد یا کیست که حاکم بر گوش‌ها و دیدگان است و کیست که زنده را از مرده بیرون می‌آورد و مرده را از زنده خارج می‌کند و کیست که کارها را تدبیر می‌کند؟».

آیاتی که یگانگی الله در اداره‌ی امور جهان و تدبیر زندگی مخلوقات را می‌رساند بسیار است.

به طور کلی معنای ربوبیت به سه چیز بر می‌گردد: آفرینش و فرمانروایی و تدبیر:

همچنین ربوبیت معانی دیگری را نیز در خود جای می‌دهد مانند رزق (روزی دادن) قبض و بسط (تنگی و گستردگی روزی)، زنده گرداندن و میراندن، دادن فرزند، شفای بیماران، پیروزی بر دشمنان و معانی بسیارِ دیگری که برخی از آن‌ّها را ذکر خواهیم کرد:

سود رساندن و زیان رساندن:

الله متعال می‌فرماید: (قُلْ أَنَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّـهِ مَا لَا يَنْفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا) [انعام: ۷۱]

«بگو آیا به جای الله چیزی را بخوانیم که نه سودی به ما می‌رساند و نه زیانی؟».

و می‌فرماید: (وَلَا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّـهِ مَا لَا يَنْفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَ) [یونس: ۱۰2]

«و به جای الله چیزی را مخوان که نه سودی برایت دارد و نه زیانی».

و دیگر آیات...

علت یاد کردن وحدانیت الله متعال در سود رسانی و زیان این است که نفی کردن این دو صفت از مخلوق دلیل ناتوانی ذاتی اوست، چه رسد به اینکه بخواهد برای کسی صاحب سود و زیان باشد و تنها کسی که مستحق است از روی بیم و امید پرستیده شود الله است، زیرا وی مالک همه‌ی آن‌هاست.

همچنین روزی رسانی؛ الله متعال روزی را به سوی بندگان خود روانه می‌کند و به دست آوردن آن را برای مخلوقات آسان می‌سازد، و هر چه بندگان در زندگی خود به دست می‌آورند همه از فضل و کرم او سبحانه و تعالی است و هیچکس در روزی رساندن به آنان، شریک الله نیست.

خداوند متعال می‌فرماید: (إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّـهِ أَوْثَانًا وَتَخْلُقُونَ إِفْكًا ۚ إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّـهِ لَا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقًا فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّـهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ) [عنکبوت: ۱۷]

«واقعاً آنچه را که شما به جز الله می‌پرستید جز بتانی [بیش] نیستند و دروغی برمی‌سازید. در حقیقت کسانی را که جز الله می‌پرستید اختیار روزی شما را در دست ندارند؛ پس روزی را پیش الله بجویید و او را بپرستید و وی را سپاس گویید».

اینجا خداوند متعال این را که کسی جز او مالکِ حتی بخش اندکی از روزی بندگان باشد، نفی کرده است. یعنی آنان نه مالک روزی مال هستند و نه روزی فرزندان و آب و غذا و سلامتی و دیگر انواع روزی. سپس در پایان خداوند متعال بندگانش را امر کرده که تنها به وی روی آورند و فرموده: «نزد الله روزی بجویید» و نفرموده که: روزی را نزد الله بجویید، که این برای تاکید بیشتر است.

همچنین می‌فرماید: (هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللَّـهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ) [فاطر: ۳]

«آیا غیر از الله آفریدگاری است که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟».

خداوند متعال روزی را تنها به خود نسبت داده و آن را از دیگران نفی نموده، زیرا چنین پرسشی به معنای نفی است.

همچنین این سخن پروردگار متعال که می‌فرماید: (إِنَّ اللَّـهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ) [ذاریات: ۵۸]

«الله است که خود روزی بخشِ نیرومندِ استوار است».

و دیگر آیات...

همینطور از بین بردن زیان، که کسی جز الله قادر به آن نیست.

الله متعال می‌فرماید: (وَإِنْ يَمْسَسْكَ اللَّـهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ) [انعام: ۱۷]

«و اگر الله به تو زیانی رساند کسی جز او بر طرف کننده‌ی آن نیست».

و می‌فرماید: (قُلْ أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّـهِ إِنْ أَرَادَنِيَ اللَّـهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ) [زمر: ۳۸]

«بگو چه تصور می‌کنید اگر الله بخواهد صدمه‌ای به من برساند آیا آنچه را به جای الله می‌خوانید می‌توانند صدمه‌ی او را برطرف کنند؟».

و می‌فرماید: (فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الرِّجْزَ ) [اعراف: ۱۳۵]

«و چون عذاب را از آنان برداشتیم...».

و می‌فرماید: (فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ) [یونس: ۱۲]

«و چون گرفتاری‌اش را برطرف کنیم...».

و آیات دیگر...

همچنین پیروزی بر دشمنان که تنها از سوی الله است، چنانکه خداوند متعال فرموده است: (وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّـهِ) [آل عمران: ۱۲۶]

«و پیروزی نیست مگر از نزد الله...».

و فرموده است: (وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّـهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ) [توبه: ۱۱۶]

«و شما به جز الله یار و یاوری ندارید».

و می‌فرماید: ( إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّـهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ ۖ وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ) [آل عمران: ۱۶۰]

«اگر الله شما را یاری کند هیچکس بر شما غالب نخواهد شد و اگر دست از یاری شما بردارد چه کسی بعد از او شما را یاری خواهد کرد؟».

اما این توحید (ربوبیت) به تنهایی کافی نیست، بلکه باید «توحید الوهیت» به همراه آن باشد. شیخ الاسلام ابن تیمیه ـ رحمه الله ـ می‌گوید: «مشرکان نیز به توحید ربوبیت اقرار داشتند و به همراه الله معبودان دیگری را نیز عبادت می‌کردند و آنان را همانند الله دوست می‌داشتند؛ به همین سبب این توحید ـ یعنی توحید ربوبیت ـ حجتی است علیه آنان». مجموع الفتاوی

ابن قیم ـ رحمه الله ـ می‌گوید: «به همین سبب لا إله إلا الله بهترین نیکی‌ها است و توحید الوهیت که کلمه‌ی آن لا اله الا الله است، اصل کار است. اما توحید ربوبیت که همه‌ی مخلوقات به آن اقرار دارند به تنهایی کافی نیست، هر چند لازم است، و[لی] حجتی است علیه کسی که توحید الوهیت را انکار کند». طریق الهجرتین

اما اگر نگاهی بیندازیم به کارتون‌هایی که کودکان ما می‌بینند متوجه انواع جسارت و کوچک شمردن این توحید و دادن صفات ربوبیت به مخلوقات خواهیم شد.

برای مثال در برخی از فیلم‌های کارتون الله عزوجل را به صورت پیری مهیب و غول پیکر، با ریشی بلند به تصویر می‌کشند که بر ابرها نشسته و بادها به فرمان اوست و هر چه بخواهد انجام می‌دهد.

از دیگر اشکالات برخی از این فیلم‌ها سست کردن عقیده‌ی کودکان نسبت به خداوند عزوجل است. برای نمونه در برنامه‌ای که از یکی از شبکه‌های پر طرفدار مخصوص کودکان پخش می‌شد درباره‌ی یکی از مسائل اساسی دین و زندگی ما مسلمانان، آموزش‌هایی دقیقا برعکس به کودکان ارائه می‌شد. نیامدن باران و قحطی و خشکسالی از جمله مسائلی است که انسان مسلمان را به خالق مرتبط می‌سازد. سنت پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ با بیان سنت نماز استسقاء ضرورت روی آوردن به سوی خداوند در این شرایط را به کودک مسلمان آموزش می‌دهد. اما در این سریال، شخصیت‌های کارتونی در جنگلی منتظر باران هستند؛ سپس بزرگترشان می‌گوید: باران نمی‌بارد مگر هنگامی که با هم بخوانیم! بیایید ترانه‌ای بخوانیم! سپس شخصیت‌های داستان به طور دست جمعی ترانه‌ای را که با رقص و موسیقی همراه است می‌خوانند. پس از خواندن ترانه، وقتی باز هم باران نمی‌بارد یکی از آن‌ها می‌پرسد: پس چرا باران نبارید؟ دیگری می‌گوید: شاید مشغول جستجوی مادرمان، «طبیعت» است.

مثالی دیگر، کارتون‌های «میکی ماوس» هست. موشی که در فضا زندگی می‌کند و بر آتش فشان‌ها و باران تاثیر می‌گذارد و می‌تواند جلوی فوران آتش فشان‌ها را بگیرد و باران به دست اوست و قدرت جلوگیری از طوفان‌ها را دارد و به دیگران کمک می‌کند! سوالی که اینجا به ذهن می‌رسد این است که چرا این موش در آسمان زندگی می‌کند؟ و چرا او را به گونه‌ای به تصویر می‌کشند که می‌تواند در پدیده‌های زمینی دخالت کند؟!

همینطور موردی که در بسیاری از فیلم‌های کارتون تکرار می‌شود و غولی را به نمایش می‌گذارد که بر بالای ابرهای زندگی می‌کند و مرغی دارد که تخم طلا می‌گذارد!