دعوت وليمه

بسم الله الرحمن الرحیم

 رسول اللّه صلی الله علیه وسلم خطاب به عبدالرحمن بن عوف فرمود: «أَوَلِمْ وَلَوْ بِشَاةٍ» «وليمه بده ولو با ذبح يك گوسفند» (متفق عليه).

جايز است که وليمه را از هر غذايي که در توان دارد بدهد هر چند گوشت نباشد؛ به دليل حديث انس : (أقام النبي صلی الله علیه وسلم بين خيبروالمدينة ثلاثاً بيني عليه بصفية بنت حيي، فدعوت المسلمين إلي وليمته، فما کان فيها من خبز و لا لحم، أمر بالأنطاع فألقي فيها من التمر و الأقط و السمن، فانت وليمته)[متفق علیه]

«پيامبر صلی الله علیه وسلم سه روز بين خيبر و مدينه به خاطر ازدواج با صفيه بنت حيي اقامت کرد، من مسلمانان را به وليمه او دعوت کردم که در آن وليمه نه ناني بود و نه گوشتي، پيامبر صلی الله علیه وسلم دستور داد تا سفره‌اي چرمي پهن کنند و روي آن خرما و کشک و کره قرار دهند، اين بود وليمه او».

 وليمه غذاى عروس را مى‏گويند و سنت است بعد از دخول صورت گیرد و پذيرفتن دعوت وليمه واجب است. رسول اللّه صلی الله علیه وسلم مى‏فرمايد: «مَنْ دُعِيَ إلَى عُرْسٍ أَوْ نَحْوِهِ فَلْيُجِبْ» (مسلم).

 «هر كس براى طعام عروسى دعوت شود، بايد بپذيرد».

 و اگر در جشن عروسى عمل گناه و باطل انجام مى‏گيرد، مى‏توان دعوت وليمه را رد كرد. اگر دو نفر كسى را براى وليمه دعوت كند، حق تقدم با كسى است كه جلوتر او را دعوت كرده است. فقراء نيز مانند اغنياء در طعام وليمه دعوت شوند. رسول اللّه صلی الله علیه وسلم مى‏فرمايد: «شَرُّ الطَّعامِ، طَعامُ الْوَلِيْمَةِ يُمْنَعُها مَنْ يَأْتِيْها وَيُدعَى إِلَيْها مَنْ يَأْبَاهَا» (مسلم).

 «بدترين طعام، طعام وليمه‏اى است كه آنهائى كه مى‏خواهند در آن شركت كنند از آن بازداشته مى‏شوند و كسانى كه نمى‏خواهند شركت كنند، به آن دعوت مى‏شوند»

 و مى‏فرمايد: «مَنْ لَمْ يُجِبِ الدَّعْوَةَ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَمَنْ دُعِىَ وَهُوَ صَائِمٌ أجابَ الدَّعْوَةَ وَإن شاءَ أَكَلَ إِنْ كَانَ صَومُهُ تَطَوُّعًا وَإِنْ شَاءَ دَعا لَهُمْ وَخَرَجَ»

هر كس دعوت وليمه را اجابت نكند خدا و رسول‏اللّه صلی الله علیه وسلم را معصيت كرده است. هر كس دعوت شود و روزه باشد، دعوت را بپذيرد. اگر روزه نفلى دارد مى‏تواند افطار كند يا براى اهل دعوت دعا كرده و برود. رسول اللّه صلی الله علیه وسلم در اين باره مى‏فرمايد: «إذا دُعِىَ أَحَدُكُمِ فَلْيُجِبْ فَإنْ كانَ صَائِمًا فَلْيُصَلِّ- أى يَدْعُ- وَإنْ كانَ مُفْطِرًا فَلْيُطْعِمْ» (مسلم). «هر گاه كسى براى وليمه دعوت شود بايد بپذيرد، اگر روزه است، براى اهل دعوت دعاى خير كند و اگر روزه نيست شام و نهار بخورد».

کسي که به وليمه دعوت مي‌شود واجب است در آن حاضر شود و به دليل فرموده پيامبر -صلى الله عليه وسلم- : (إذا دعي أحدکم إلي الوليمة فليأتها)[ متفق عليه]

«اگر يکي از شما به وليمه دعوت شد، بايد براي آن بيايد». و اگر روزه باشد باز هم لازم است که دعوت را اجابت کند به دليل فرموده پيامبر صلی الله علیه وسلم:( إذا دعي أحدکم إلي طعام فليجب، فإن کان مفطرا فليطعم، و إن کان صائما فليصل : يعني الدعاء)[مسلم] «هرگاه يکي از شما دعوت شد، دعوت را اجابت کند، پس اگر روزه نبود غذا بخوردواگر روزه بود (براي صاحب وليمه) دعا کند». و اگر روزه‌اش روزه سنت بود مي‌تواند افطار کند بويژه اگر دعوت کننده اصرار ورزد؛ به دليل فرموده پيامبر صلی الله علیه وسلم :(إذا دعي أحدکم إلي طعام فليجب، فإن شاء طعم، و إن شاء ترک)[ الإرواء 1955] «هرگاه يکي از شما دعوت شد، دعوت را اجابت کند، اگر خواست بخورد و اگر نخواست نخورد»

 براي کسي که در دعوت حاضر مي‌شود دو چيز مستحب است:

1- بعد از خوردن غذا با دعاهاي زير که از پيامبر صلی الله علیه وسلمثابت شده براي ميزبان دعا کند :

ألف – (اللهم اغفرلهم، و ارحمهم، وبارک لهم فيما رزقتهم)[مسلم] «خداوندا! آنان را بيامرز، و بر آنان رحم کن و در آنچه روزيشان داده‌اي برکت ده»

ب – (اللهم أطعم من أطعمني واسق من سقاني)[مسلم] «خدوندا! به کسي که غذايم داد، غذا بده و کسي که مرا سيراب کرد، سيراب کن».

ج – (أکل طعامکم الأبرار، وصلت عليکم الملائکة، و أفطر عندکم الصائمون)[ابوداود] «نيکوکاران غذايتان را بخورند و ملائکه بر شما صلوات بفرستند و روزه‌داران نزد شما افطار کنند»

2- دعاي خير و برکت براي صاحب وليمه و همسرش همانطور که در تبريک ازدواج ذکر شد.

اجابت دعوت مراسمي که بامعصيت همراه است جايز نيست مگر اينکه قصد انکار و از بين بردن آن را داشته باشد که در اينصورت اگر نتواند آنرا از بين ببرد بر او واجب است که برگردد. در اين باره احاديثي به شرح زير آمده است :

از علي روايت است : (صنعت طعاما فدعوت رسول الله صلی الله علیه وسلم فجاء فرأي في البيت تصاوير فرجع فقلت : يا رسول الله، ما أرجعک بأبي أنت و أمي؟ قال : إن في البيت سترا فيه تصاوير، و إن الملائکة لاتدخل بيتا فيه تصاوير)[ابن ماجه]. «غذايي را درست کردم و پيامبر صلی الله علیه وسلم را دعوت نمودم، پيامبر آمد و چند عکسي را در خانه ديد و برگشت. گفتم اي رسول خدا! پدر ومادرم فدايت باد چه چيزي باعث شد که برگردي؟ فرمود : در خانه پرده‌هاي عکس‌داري بود و ملائکه به خانه‌اي که در آن عکس باشد داخل نمي‌شوند»

سلف صالح هم به اين روش عمل کرده‌اند :

از ابومسعود – عقبه بن عمرو – روايت است : (أن رجلا صنع له طعاما، فدعاه فقال : أفي البيت صورة؟ قال : نعم فأبي أن يدخل حتي کسر الصورة، ثم دخل)[ آداب الزفاف 93] «مردي براي او (ابومسعود) غذايي درست کرد و او را دعوت کرد، گفت آيا در خانه تصویری وجود دارد؟ گفت : بله، ابومسعود از وارد شدن به آن خانه خودداري کرد تا اينکه آن مرد عکسها را از بين برد سپس داخل شد»

بخاري گويد : (و دعا ابن عمر أبا أيوب، فردي في البيت سترا علي الجدار، فقال ابن عمر : غلبنا عليه النساء. فقال : من کنت أخشي عليه فلم أکن أخشي عليکم، فوالله لا أطعم لکم طعاما، فرجع) «ابن عمر ابوايوب را دعوت کرد، پرده‌اي را روي ديوار خانه ديد. ابن عمر گفت زنان در اين مورد بر ما غلبه کردند، ابوايوب گفت : آنقدر از او (الله) مي‌ترسم که از تو نمي‌ترسم، قسم به خدا غذاي شما را نمي‌خورم و برگشت»

جايز نيست تنها ثروتمندان را بدون فقرا به وليمه دعوت کند؛ به دليل فروده پيامبر صلی الله علیه وسلم (شر الطعام طعام الوليمة، يمنعها من يأتيها، و يدعي إليها من يأباها، و من لم يجب الدعوة فقد عصي الله و رسوله)[متفق علیه] «بدترين عذا، غذاي وليمه‌اي است که فقراي نيازمند از آن منع و ثروتمندان بي‌نياز به آن دعوت شوند، وکسي که دعوت وليمه را اجابت نکند به راستي نافرماني خدا و رسول او را کرده است».

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏