حقوق زن در اسلام

همانا اسلام برای زن ارزش بسیاری قائل شده است و او را مورد تکریم و تجلیل قرار داده ست زیرا که زن "مادر" است پس اطاعت کردن و نیکی کردن از مادر واجب است. و رضایتش باعث رضایت الله می شود، و بهشت زیر قدم های او قرار دارد، یعنی نزدیک ترین راه به سوی بهشت راه اوست. و الله تعالی بی احترامی و سرپیچی از مادر را حرام کرده است تا جایی که فرزند حق ندارد به او کلمه "اف" را بگوید.و اسلام حق مادر را بالاتر از حق پدر قرار داده است، و بر اهتمام دادن به او در زمان پیری و مریضی تأکید بسیاری کرده است، و تمام این حقوق در آیات قرآنی و احادیث نبوی ذکر شده است. از جمله این فرموده الله تبارک و تعالی: (وَوَصَّيْنَا الإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا)[1]. ترجمه: "و به انسان سفارش کردیم که به والدین خود نیکی کند". و در آیه دیگر می فرماید: (وَقَضَى رَبُّكَ أَلا تَعْبُدُوا إِلا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاهُمَا فَلا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلا كَرِيمًا وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا)[2]. ترجمه: " و پروردگارت فرمان داده است که جز او را مپرستيد و به پدر و مادر نيکی کنيد. اگر يکی از آنها يا هر دوی آنها در نزد تو به سن پيری رسيدند، به آنان «اف» مگو، و بر سر ايشان فرياد مزن و محترمانه با آن دو سخن بگو. از روی مهرباني بال فروتنی را برای آنان بگستران و بگو:«پروردگار!به آنان رحم کن همانگونه که آنان در کوچکی مرا تربيت و بزرگ نمودند).

و در صحیح بخاری و مسلم از ابی هریره رضی الله عنه چنین روایت شده است که گفت: ( جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، مَنْ أَحَقُّ النَّاسِ بِحُسْنِ صَحَابَتِي ؟ قَالَ : أُمُّكَ . قَالَ:  ثُمَّ مَنْ ؟ قَالَ : ثُمَّ أُمُّكَ . قَالَ : ثُمَّ مَنْ ؟ قَالَ : ثُمَّ أُمُّكَ .قَالَ : ثُمَّ مَنْ ؟ قَالَ : ثُمَّ أَبُوكَ). ترجمه: " شخصی نزد رسول‏الله صلی الله عليه و سلم آمد و گفت: چه كسی برای خوش رفتاری من از دیگران مستحق‌تراست؟ فرمود: «مادرت».گفت: سپس چه كسی؟ فرمود: «مادرت».گفت: بعد از او چه كسی؟ فرمود: «باز هم مادرت». پرسید: پس از او چه كسی؟ فرمود: «بعد از او پدرت»).

و در سنن ابن ماجه از معاویه رضی الله عنه چنین روایت شده که گفت: (أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقُلْتُ : يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ أَرَدْتُ الْجِهَادَ مَعَكَ أَبْتَغِي بِذَلِكَ وَجْهَ اللَّهِ وَالدَّارَ الآخِرَةَ : قَالَ : وَيْحَكَ أَحَيَّةٌ أُمُّكَ ؟ قُلْتُ : نَعَمْ . قَالَ : ارْجِعْ فَبَرَّهَا . ثُمَّ أَتَيْتُهُ مِنْ الْجَانِبِ الآخَرِ فَقُلْتُ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنِّي كُنْتُ أَرَدْتُ الْجِهَادَ مَعَكَ أَبْتَغِي بِذَلِكَ وَجْهَ اللَّهِ وَالدَّارَ الآخِرَةَ ، قَالَ : وَيْحَكَ ! أَحَيَّةٌ أُمُّكَ ؟ قُلْتُ : نَعَمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ : فَارْجِعْ إِلَيْهَا فَبَرَّهَا . ثُمَّ أَتَيْتُهُ مِنْ أَمَامِهِ فَقُلْتُ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنِّي كُنْتُ أَرَدْتُ الْجِهَادَ مَعَكَ أَبْتَغِي بِذَلِكَ وَجْهَ اللَّهِ وَالدَّارَ الآخِرَةَ ، قَالَ : وَيْحَكَ ! أَحَيَّةٌ أُمُّكَ ؟ قُلْتُ : نَعَمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ : وَيْحَكَ الْزَمْ رِجْلَهَا فَثَمَّ الْجَنَّةُ)[3]. ترجمه:" نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم رفتم، سپس گفتم: یا رسوالله همانا من می خواهم برای جهاد همراه تو بیایم و نیتم فقط برای الله و دار آخرت است. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: وای برتو آیا مادرت زنده است؟ گفتم: بله. سپس فرمود: برگرد و به مادرت نیکی کن. سپس من نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم رفتم، و گفتم: یا رسوالله همانا من می خواهم برای جهاد همراه تو بیایم و نیتم فقط برای الله و دار آخرت است. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: وای برتو آیا مادرت زنده است؟ گفتم: بله. سپس فرمود: برگرد و به مادرت نیکی کن. سپس از جانب دیگری نزد رسول الله صلی الله علیه و سلم رفتم و گفتم: یا رسوالله همانا من می خواهم برای جهاد همراه تو بیایم و نیتم فقط برای الله و دار آخرت است. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: وای برتو آیا مادرت زنده است؟ گفتم: بله. سپس فرمود: وای بر تو، خدمت او را کن زیرا که او سبب دخول تو به بهشت می شود ". و این حدیث در سنن نسائی بلفظ (فَالْزَمْهَا فَإِنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ رِجْلَيْهَا) آمده است. یعنی: "پس به او خدمت کن زیرا که بهشت زیر پای اوست". و بسیاری از احادیث دیگر که درباره این موضوع آمده است که در اینجا نمی گنجد.

و همچنین اسلام، زنی را که ازدواج کرده است را مورد احترام و تکریم قرار داده است، پس به همسران توصیه کرده که با آنها با نیکی رفتار کنند و خبر داده که زنان هم مثل مردان حق و حقوق دارند ولی مردان یک درجه بالاتر از زنان هستند آن هم به دلیل حمل مسئولیت انفاق و اعمال امور خانواده. و همچنین بیان کرده که بهترین مسلمانان کسانی اند که با همسران خود رفتار خوب دارند، و مال آنان را بدون رضایت آنان نمی گیرند چنانکه الله تعالی می فرماید: (وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ)[4]. ترجمه: " و برای زنان حقی است که مردان بايد ادا کنند همچنان که مردان بر زنان حقی دارند که بايد بگونه شايسته ادا نمايند، و مردان بر زنان درجه برتری دارند، و الله عزيز و حکيم است). و رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (اسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرًا)[5]. ترجمه: " و با زنان، بخوبی رفتار كنید و سفارش مرا در مورد آنان، بپذیرید).

و در حدیث دیگر می فرماید: (خَيْرُكُمْ خَيْرُكُمْ لأَهْلِهِ وَأَنَا خَيْرُكُمْ لأَهْلِي). (سنن ترمذی، و شیخ آلبانی رحمه الله آن را ضمن احادیث صحیح سنن ترمذی قرار داده است). ترجمه: "بهترین شما کسی است که برای خانواده اش بهترین باشد، و من بهترین شما برای خانواده ام هستم".

و همچنین اسلام دختران را گرامی می دارد و توصیه کرده که در تربیت و تعلیم آنان تلاش کنید و برای کسی که در تربیت دخترانش تلاش می کند اجر و پاداش بسیاری قرار داده است و از جمله احادیثی که در این رابطه آمده این است: (مَنْ عَالَ جَارِيَتَيْنِ حَتَّى تَبْلُغَا جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَنَا وَهُوَ وَضَمَّ أَصَابِعَهُ)[6]. ترجمه: " کسی که دو دختر را سرپرستی کند، تا اینکه به سن بلوغ برسند، روز قیامت، در حالی می آید که  من و او اینگونه  کنار هم هستیم". (انگشتانش را به هم چسباند).

و در سنن ابن ماجه از عقبه بن عامر رضی الله عنه روایت شده که گفت: شنیدم رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: ( مَنْ كَانَ لَهُ ثَلاثُ بَنَاتٍ ، فَصَبَرَ عَلَيْهِنَّ ، وَأَطْعَمَهُنَّ وَسَقَاهُنَّ وَكَسَاهُنَّ مِنْ جِدَتِهِ كُنَّ لَهُ حِجَابًا مِنْ النَّارِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ). ترجمه: "کسی که سه دختر داشته باشد، و صبر داشته باشد در تربیت آنان، و خوراک و پوشاک آنها از مال و ثروتش دهد، در روز قیامت آن دختران حجابی در برابر آتش جهنم برای آن شخص می گردد".

و اسلام همچنین زنی که خواهر یا خاله و عمه باشد را هم گرامی دارد و دستور داده که صله ی رحم را با آنان به جای آوریم و قطع کردن رابطه با آنان را حرام کرده است، چنانکه رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ ، أَفْشُوا السَّلامَ ، وَأَطْعِمُوا الطَّعَامَ ، وَصِلُوا الأَرْحَامَ ، وَصَلُّوا بِاللَّيْلِ وَالنَّاسُ نِيَامٌ ، تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلامٍ)[7]. ترجمه: "ای مردم، سلام را گسترش دهید، و به  دیگران طعام دهید، و صله ی رحم را به جای آورید، و نماز شب را در حالی که مردم خوابند به پا دارید، پس با انجام این اعمال با صلح وارد بهشت می شوید".

و در حدیث دیگر از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت شده که فرمود: ( مَنْ وَصَلَكِ وَصَلْتُهُ ، وَمَنْ قَطَعَكِ قَطَعْتُه). صحیح بخاری. ترجمه: "کسی که صله رحم را وصل کند الله متعال او را به خود وصل می کند، و کسی که آن را قطع کند الله متعال هم با او قطع رابطه خواهد کرد).

و ممکن است که تمام این جوانب در یک زن جمع شود، زیرا که یک زن ممکن است همسر ، دختر، خواهر، عمه و یا خاله باشد، پس تمام این تکریمات را به دست می آورد.

پس ای خواننده گرامی به این نتیجه می رسیم که اسلام شأن و منزلت زن را بالا برده و آن را گرامی می دارد، و آن ها را در بیشتر احکام با مردان در یک سطح قرار می دهد، پس زن هم مثل مرد مأمور است که ایمان بیاورد و از الله و رسولش پیروی کند، و در اجر و پاداش آخرت نیز با هم برابرند، و زن هم حق بیان دارد، و همچنین حق دارد که دیگران را نصیحت کند و امر به معروف و نهی از منکر کند، و دیگران را به سوی الله دعوت کند، و همچنین حق مالکیت دارد، و حق دارد که خرید و فروش کند، ارث ببرد، و صدقه و هدیه دهد، و هیچ کس حق ندارد مالش را بدون رضایت وی بگیرد، و حق دارد که زندگی خوبی داشته باشد بدون آنکه کسی با وی دشمنی یا ظلم کند، و همچنین حق دارد که علم و دانش بیاموزد بلکه بر او واجب است که دینش را بیاموزد.

پس کسی که بین حقوق زن در اسلام و حقوق وی در زمان جاهلیت و یا با ادیان دیگر می نگرد به این حققیقتی که گفتیم پی می برد، بلکه به این نتیجه می رسد که در هیچ دین و تمدنی مثل اسلام زن را گرامی نداشته است.

و نیازی نیست که درباره حقوق زن در مجتمعات یونان و فارس یا یهود صحبت کنیم، زیرا که مجتمعات نصرانی هم رفتار بسیار بدی با زن داشتند تا جایی که لاهوتیون در "مجلس ماکون" گرد هم آمده بودند برای  اینکه بدانند، آیا زن فقط جسد بدون روح است یا جسدی است که رو ح دارد؟ تا اینکه اکثریت آراء بر این بود که زن جسمی است بدون روح به جز مریم علیه السلام.

و فرانسوی ها در سال 586م کنفراسی با عنوان" آیا زن روح دارد یا بدون روح است؟ و اگر روح دارد آیا روحش روح حیوانی است یا روح انسان؟" برگزار کردند تا اینکه به این نتیجه رسیدند که زن انسان است اما برای این خلق شده که به مرد خدمت کند.

و پارلمان انگلیس قانونی را در عصر هنری هشتم صادر کرد که طبق آن زن حق ندارد "عهد جدید" را بخواند زیرا زن نجس است.

و همچنین قانون انگلیس تا سال 1805م قانونی داشت که طبق آن مرد می تواند زنش را بفروشد، و قیمت آن را 6 سکه تعیین کرده بودند.

و در عصر حاضر هم زن را از منزل بیرون می کنند برای اینکه شغلی پیدا کند تا مخارجش را خودش پرداخت کند، و اگر می خواست در منزل باقی بماند باید به والدینش ایجار اتاق و پول غذا و شستن لباسهایش را به والدینش پرداخت کند.

برای اطلاعات بیشتر می توانید به کتاب "عودة الحجاب" (2/47ـ56) مراجعه کنید.

پس چگونه می توان این قوانین  را با قوانین اسلام مقایسه کنید؟ اسلامی که امر کرده به آن ها نیکی کنید و زن را گرامی دارید؟

اما به نسبت تغییر این حقوق در عصر حاضر می دانیم که از نظر اصل و اساس تغییری نکرده است، اما از نظر تطبیق شکی نیست که عصر طلایی برای اسلام زمانی بود که مسلمانان بیشتر به احکام اسلام عمل می کردند که از جمله این احکام می توان نیکی به مادر و همسر و دختر و خواهر و یا زنان را صورت عام نام برد. و هرچه که عمل به دین ضعیف می شود در عمل به این حقوق هم خلل ایجاد می شود، اما تا روز قیامت گروهی از مسلمین باقی خواهند ماند که متمسک به دینشان هستند، و به احکام اسلام عمل کنند، و اینها کسانی هستند که زن را گرامی می دارند و به حقوق آنان احترام می گزارند.

      و با وجود اینکه عمل به دین در بین بیشتر مسلمین ضعیف شده است اما مقام و منزلت زن باز هم باقی است، اما باز هم  اعتراف می کنیم به اینکه برخی از مسلمین هم به زن ظلم می کنند اما باید بدانیم که هر شخصی خودش مسئول رفتار و اعمالش است.

 http://islamqa.info/ar/70042