تأثیر دعا در اصلاح فرزند

داشتن فرزند وبقا نسل یکی از نعمت های الله به بندگان است. و به همین خاطر الله تبارک و تعالی بر بندگانش منت نهاده و در کتابش این نعمت بزرگ را برای آنان یادآوری نموده است: (وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ)[1].ترجمه: و الله شما را از شکم‌های مادرانتان بيرون آورد در حالی که چيزی نمی ‌دانستيد و برای شما گوش و چشم‌ها و دل‌ها قرار داد شايد شما شکرگزاريد. 

در قرآن ذکر شده فرزند زینت، شادی و شکوفه های زندگی دنیوی است. الله تعالی می فرماید: (الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا)[2]. ترجمه: اين مال و فرزندان زينت زندگانی دنيا است.

اما در حقیقت والدین فقط با داشتن فرزند خشنود نمی شوند بلکه با داشتن فرزند صالح خشنود می گردند. بدین خاطر بندگان صالح برای اصلاح فرزندانشان همواره کوشش و تلاش می کنند وهمچنين ایمان دارند که هدایت و اصلاح فقط به دست پروردگار است و می دانند که بزرگترین سبب برای اصلاح فرزند دعا کردن است لذا همواره در عباداتشان برای اصلاح فرزندانشان با التماس و زاری دعا می کنند.

قرآن کریم درباره چنین افرادی می فرماید:(وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَاماً * أُولَٰئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَسَلَامًا)[3]. ترجمه: و آنان که می گويند پروردگارا از زنان و فرزندانمان به ما روشنی چشمان عطا کن و ما را برای پرهيزگاران پيشوا و امام قرار بده * ايشانند که غرفه بهشت را پاداششان دهند بواسطه آنچه صبر کردند و به زنده باد و سلامتی برخودار شوند.

مفسر بزرگ ابن عباس رضی الله عنهما درباره این آیه می فرماید: مقصودطلب برای به دست آوردن فرزندی است که دستورات پروردگار را انجام می دهد و باعث روشنی چشم والدینش در دنیا و آخرت می گردد.

و ابن کثیر رحمه الله در تفسیر این آیه می فرماید: منظور کسانی اند که از الله عزوجل می خواهند نسل آنان را افرادی قرار دهد که فقط الله را عبادت کنند و به الله شرک نورزند.

پس با توجه به تأثیر بزرگی که دعا در اصلاح فرزندان دارد می بینیم که والاترين انسان ها یعنی پیامبران و رسل از الله عزوجل می خواستند تا فرزندان آنان را صالح گرداند تا جایی که حتی برخی از آنان قبل از تولد فرزندانشان برای آناندعا می کردند. به عنوان مثال:

ابراهیم خلیل الله علیه السلام:

ابراهیم علیه السلام همیشه از الله جل و علا طلب فرزند صالح می کرد چنان که در قرآن آمده: (رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ)[4]. ترجمه: ‏پروردگارا! فرزندان صالح به من عطاكن.

و با اینکه ابراهیم علیه السلام و همسرش به سن پیری رسیده بودند و مشتاق فرزند بودند اما هرگز نخواست که فقط فرزندی به او عطا شود بلکه همواره در دعایش می خواست فرزندی صالح به وی داده شود و الله سبحانه و تعالی هم دعایش را مستجاب کرد و فرمود: (فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلامٍ حَلِيمٍ)[5]. ترجمه: پس او را به پسری بردبار مژده داديم.

و جالب تر اينكه ابراهیم علیه السلام هرگز دعایش را حتی بعد از به دنیا آمدن فرزندشقطع نکرد بلکه تا آخر عمرش برای آنان دعا می کرد، همان طور که در قرآن ذکر شده که می فرماید: (وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ)[6]. ترجمه: هنگامی که ابراهيم گفت: پروردگارا اين شهر را محل امن قرار ده و مرا و فرزندانم را دور بدار از اينکه بتان را بپرستيم. و در آیه دیگر می فرماید: (رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ)[7]. ترجمه: پروردگارا! مرا و فرزندانم را نمازگزار قرار بده. پروردگارا! و دعا و نيايش مرا بپذير.

زکریا علیه السلام:

راه ابراهیم علیه السلام را زکریا علیه السلام نیز پیش گرفت. ایشان همیشه از الله جل و علا در خواست فرزندی صالح می کرد که الله و مردم از او خشنود و راضی باشند و اینکه دعوت گری به سوی توحید باشد چنان که در این آیات می خوانیم: (فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيّاً. يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيّاً)[8]. ترجمه: پس از نزد خويش جانشينی به من ببخشکه از من و از آل يعقوب ارث ببرد، و ای پروردگار! او را پسنديده قرار ده.

الله سبحانه و تعالی هم دعایش را مستجاب کرد و بدین ترتیب فرشتگان به وی بشارت دادند: (فَنَادَتْهُ الْمَلائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقاً بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّداً وَحَصُوراً وَنَبِيّاً مِنَ الصَّالِحِينَ)[9]. ترجمه: در حالی كه او در عبادتگاه به نماز ايستاده بود، فرشتگان او را ندادادند كه الله تو را به يحيی مژده می ‌دهدكه تصديق‌كننده كلمه خدا [عيسي] است، و سرور و پيشوا، و بر كنار از گناهان، و پيامبری از صالحان است.

رسول الله صلی الله علیه و سلمنیز برای فرزندان مسلمانان دعا می کردند:

اگر به سیرت رسول الله صلی الله علیه و سلم بنگریم خواهیم یافت که ایشان برای فرزندان مسلمین بسیار دعا می کردند و به صحابه نیز سفارش می کردند تا برای فرزندانشان حتی قبل از به دنیا آمدنشان دعا کنند. و این دعا را به آنان یاد دادند: (اگر شخص، هنگام همبستری با همسرش بگوید: بسم الله اللَّهُمَّ جَنِّبْنِي الشَّيْطَانَ، وَجَنِّبِ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنَا،یعنی به نام الله، الهی! شیطان را از ما و از آنچه به ما عنایت می‌ كنی، ‌دور نگهدار. اگر از آن همبستری، فرزندی به وجود آید، هیچ شیطانی، هرگز به او ضرری نمی‌ رساند)[10].

رسول الله صلی الله علیه وسلم حتی برای نوزادان نیز دعا می کردند چنان که اسماء رضی الله عنها نوزادش را نزد ایشان آوردند و رسول الله صلی الله علیه و سلم تكه ای از خرما را جويدند و آب دهانشان را در دهان نوزاد قرار دادند سپس دعای برکت برایش کردند.

همچنین پيامبر رسول الله صلی الله علیه وسلم در معاشرت با صحابه برای فرزندان آنان دعای خیر می کردند. در صحیح مسلم از انس رضی الله عنه روایت شده که فرمود: مادرم که نصف چادرش را به عنوان ازار من، و نصف دیگرش را به عنوان ردای من، استفاد نموده بود، مرا خدمت رسول الله صلی الله علیه و سلم برد وگفت: یا رسول الله! این انَیس، فرزند مناست؛ او را نزد شما آورده ام تا خدمتگزار شما باشد. برایش دعای خیر کن. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: بارالها! مال وفرزندانش را زیاد بگردان. انس ضی الله عنه می گفت: سوگند به الله من در نتیجه دعای رسول الله صلی الله علیه و سلم اموال زیادی دارم و امروز تعداد فرزندان و نوه های من تقریبا به صد نفر می رسد.

پس ببینید که چگونه صحابه بزرگوار آینده فرزندانشان را با دعا بنا کردند؟! بله آنان تنها نسلی هستند که به بهترین صورت تعلیمات رسول الله صلی الله علیه و سلم را در زندگی خویش تطبیق دادند.

پس اگر این افراد اسوه و پیشوای ما هستند و الله عزوجل هم به ما دستور داده تا آنان را پیشوای خود قرار دهیم،بنابر این بر ما شایسته است که راه آنان را پیش گیریم همان طور که اهل سلف راه آنان را پیش گرفتند به عنوان مثال از سروران و عالمان بزرگ این امت فضیل بن عیاض رحمه الله همواره برای فرزندش علی دعا می کرد و از پروردگار می خواست تا وی را فردی صالح گرداند الله تعالی هم دعایش را مستجاب گرداند تا جایی که حتی برخی از علماء علی فرزند فضیل بن عیاضرا بر پدرش برتر می دانستند.

و در آخر پدران و مادران گرامی لازم است بدانند هیچ گاه نباید فرزندان را نفرین کنند زیرا رسول الله صلی الله علیه و سلم ما را از آن نهی کرده است چنان که در سنن ابی داود روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (هرگز خود را نفرین نکنید و دارایی هایتان را نفرین نکنید و فرزندانتان را نفرین نکنید مبادا که با ساعت اجابت پروردگار همراه شود).

و پدر و مادر هر اندازه عصبانی و ناراحت شوند شایسته نیست که فرزندانشان را نفرین کنند زیرا اولین کسانی که بعد از رسیدن مصیبت به فرزند درد و رنج می کشند خود آنها هستند و همیشه به یاد داشته باشیم که دعای سه نفر رد نمی شود که یکی از آنان دعای والدین برای فرزندان است چنان که رسول الله صلی الله علیه و سلم به ما خبر داده اند.  و همچنین نفرین کردن فرزند و مستجاب شدن آن ممکن است باعث ناشکری فرزند از والدین شود همان طور که مردی نزد عبدالله بن مبارک رحمه الله آمد و از ناشکری پسرش و بدرفتاری وی با او گله کرد عبدالله بن مبارک در جواب گفت: آیا فرزندت را نفرین کرده ای؟ مرد گفت: بله. عبدالله بن مبارک گفت: برو که تو باعث فساد وی شده ای.

و در آخر از الله سبحانه و تعالی می خواهیم فرزندان صالح نصیبمان گرداند که باعث روشنی چشممان در دنیا و آخرت گردد.