بسم الله الرحمن الرحیم

ازدواج

ازدواج در شریعت به عقد بین زن و مرد گفته می شود که برای هر یک استفاده ی جنسی از یکدیگر حلال شده و برای تشکیل خانواده صورت می گیرد.

پس ازدواج در اسلام فقط برای برقراری رابطه ی جنسی میان زن و مرد نیست بلکه هدف از آن تشکیل یک خانواده ی سالم و صالح نیز هست.

الله تعالی می فرماید: {و به راستی که پيش از تو پيامبرانی فرستاديم و برای آنها همسران و فرزندانی قرار داديم}[1]. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "همانا من با زنان ازدواج می کنم، پس هر کسی از سنت من دوری کند از من نیست"[2].

شروط ازدواج:

1.     رضایت دو طرف: مجبور کردن دختر و یا پسر، برای ازدواج با کسی که نمی خواهد درست نیست.

الله تعالی می فرماید: {ای کسانی که ایمان آورده‌ اید! برای شما درست نیست که زنان را (همچون کالایی) به ارث برید (و ایشان را بدون مهریه و رضایت، به ازدواج خود در آورید) حال آن که آنان چنین کاری را نمی ‌پسندند و وادار بدان می ‌گردند}[3]. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "نکاح بیوه زن، بدون دستور و مشورتش بسته نمی شود و نکاح دشیزه بدون اجازه گرفتن از او بسته نمی شود؛ گفتند: ای رسول الله، اجازه اش چگونه است؟ فرمودند: اجازه دادنش خاموشی است"[4]. در این حدیث به صورت واضح بیان شده است که برای به ازدواج در آوردن زن یا دختر باید از آن ها اجازه گرفته شود و نباید آن ها را مجبور به این کار کرد حتی اگر آن شخص پدرش هم باشد نباید دخترش را مجبور کند؛ زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "پدرش باید از وی اجازه بگیرد"[5].

2.     اجازه ی ولی: ازدواج بدون اجازه ی ولی درست نیست؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "نکاح بدون ولی درست نیست"[6] بر این اساس اگر زنی بدون اجازه ی ولی اش ازدواج کند نکاحش باطل است؛ در اینجا فرقی نمی کند که زن، خودش را به عقد دیگری در آورد و یا وکیل انتخاب کند در هر صورت ازدواج بدون اجازه ی ولی اش باطل است.

اما ولی چه کسی است؟ ولی شخصی بالغ، عاقل، رشید بوده که از خانوده ی زن می باشد؛ مانند: پدر، پدر بزرگ پدری، پسر، پسر پسر و همین طور پایین تر، برادر تنی، برادر ناتنی از طرف پدر، عمو ی تنی، عموی ناتنی از طرف پدر، و فرزندان آنان می باشند.

برادر ناتنی از طرف مادر، و پسر این برادر، پدر مادر، برادران مادر نمی توانند ولی زن باشند. و بر ولی واجب است که شخصی هم کُف را برای دختر انتخاب کند.

با چه کسانی نمی توان ازدواج کرد؟

در دین اسلام، برای یک مرد ممنوع است که با برخی از زنان ازدواج کند؛ چنین ممنوعیتی به دو دسته تقسیم می شود؛ ممنوعیت دائمی، و ممنوعیت موقتی.

ممنوعیت دائمی:

1.     زنانی که به دلیل خویشاوندی نسبی، ازدواج با آنان حرام است هفت گروه هستند. الله تعالی می فرماید: {الله بر شما حرام نموده است ازدواج با مادرانتان، دخترانتان، خواهرانتان، عمّه‌ هايتان، خاله‌ هايتان، دختران برادرنتان، دختران خواهرنتان}[7].

-         مادران: شامل مادر، مادر بزرگ از طرف پدر و مادر و اجدادش هرچه بالاتر برود، می شود.

-         دختران: شامل دختر خود شخص، دختر پسرش، و دختر دخترش و هرچه پایین تر برود، می شود.

-         خواهران: شامل خواهر تنی، خواهر ناتنی از طرف پدر و مادر می شود.

-         عمه ها: شامل عمه ی خود شخص، عمه ی پدر، عمه ی اجداد پدری، عمه ی مادر و عمه ی اجداد مادری می شود.

-         خاله ها: شامل خاله ی خود شخص، خاله ی پدر، خاله ی اجداد پدری، خاله ی مادری و خاله ی اجداد مادری می شود.

-         دختران برادر: شامل دختر برادر تنی، دختر برادر ناتنی از طرف پدر و یا مادر، نوه ها و نتیجه های آنان و هرچه پایین تر می شود.

-         دختران خواهر: شامل دختر خواهر تنی، دختر خواهر ناتنی از پدر یا مادر، و نوه ها و نتیجه های آنان و هرچه پایین تر می شود.

2.     تمامی کسانی که به دلیل نسب حرام اند به دلیل رضاع و شیر خوردن نیز حرام می شوند. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "کسانی که به دلیل نسب حرام اند به دلیل رضاع نیز حرام اند".[8] اما باید دانست که فقط شخصی که از آن خانواده شیر خورده است با آن خانواده محرم می شود؛ اما خواهران و برادران این شخص که شیر نخورده اند با آن خانواده محرم نیستند و می توانند با دختران و یا مادر آن خانواده و ازدواج کنند.

اما فرزندان شخصی که شیر خورده است با آن زنی که به وی شیر داده است محرم هستند.

3.     محرمات سببی (مُصاهِره):

-         ازدواج با زنان پدر و اجدادش از طرف پدر و مادر حرام است؛ الله عزوجل می فرماید: {‏و با زنانی ازدواج نكنيد كه پدران شما با آنان ازدواج كرده ‌اند}[9]. اگر مردی با یک زن عقد کند به مجرد عقد، این زن بر فرزندان این مرد، و فرزند فرزندان او و هرچه پایین تر، حرام می شود و فرقی نمی کند که با وی همبستر شده باشد یا نه.

-         زنان فرزندان و هرچه پایین تر: {و زنان پسرانتان که از نسل شمايند، - وحرام شده -}[10]. اگر مردی با زنی عقد کند به مجرد عقد، پدر و اجداد این شخص از طرف مادر و پدر نمی توانند با این زن ازدواج کنند و فرقی نمی کند که با وی همبستر شده باشد یا نه.

-         مادر زن و اجدادش: الله جل و شأنه می فرماید: {ومادران زنان شما}[11]. اگر مردی با زنی عقد کند در این صورت مادر و مادر بزرگان این زن از طرف پدر و مادر، بر وی حرام می شود و فرقی نمی کند که با وی همبستر شده باشد یا نه.

-         دختران زن و دختران دختران زن و همین طور پایین تر، در صورتی بر مرد حرام می شوند که با زن، همبستر شده باشد. پس اگر قبل از همبستری از یکدیگر جدا شوند وی می تواند با دختر یا دختر دخترش و هرچه پایین تر ازدواج کند. {دختران همسرانتان از مردان ديگر كه تحت كفالت و رعايت شما پرورش يافته و با مادرانشان همبستر شده ‌ايد، ولی اگر با مادرانشان همبستر نشده باشيد، گناهی (در ازدواج با چنين دخترانی) بر شما نيست}[12]. پس اگر مردی با زنی عقد کند و همبستر شود در این صورت دختران و فروع این زن، چه از همسر قبلی اش باشد و چه از همسر بعد از وی باشد بر وی حرام می شوند؛ اما اگر قبل از همبستری جدا شوند دیگر حرام نیستند.

ممنوعیت موقتی:

1.     خواهر، عمه و خاله ی زن، بر مرد حرام اند، اما اگر زنش را طلاق دهد و عده اش به پایان برسد و یا وفات یابد در این صورت دیگر بر مرد حرام نیستند. الله تعالی می فرماید: {جمع ميان دو خواهر (بر شما حرام است)}[13] و رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: {نمی توانید بین زن و عمه اش و یا زن و خاله اش جمع کنید}[14].

2.     زنی که در عده ی شوهرش باشد مرد دیگر اجازه ندارد با وی ازدواج کند تا زمانی که عده اش به پایان برسد همچنین خواستگاری از وی در این مدت جایز نیست.

3.     زنی که در احرام حج یا عمره باشد، تا زمانی که وی در حالت احرام است ازدواج با وی درست نیست.

4.     زنی که در قید نکاح کسی دیگر است ازدواج با وی حرام بوده تا زمانی که از یکدیگر با طلاق یا وفات جدا شوند و عده اش به پایان برسد. {- حرام اند- زنانی که در نکاح دیگری هستند}[15].

5.     ازدواج مجدد با زنی که سه بار طلاق داده شده حرام است. اما اگر این زن پس از سه بار طلاق با مرد دیگری ازدواج کند و با وی همبستر شود، سپس این شخص وفات کند و یا طلاقش دهد پس از پایان عده می تواند با همسر اولش ازدواج کند. {‏پس اگر (بعد از دو طلاق و رجوع، بار ديگر باز هم) او را طلاق داد، از آن به بعد زن بر او حلال نخواهد بود، مگر اين كه با شوهر ديگری ازدواج كند (و با او آميزش جنسی نمايد و ازدواج واقعی و جدّی صورت گيرد؛ نه موقّتی و فريبكارانه). در اين صورت اگر (شوهر دوم) او را طلاق داد، گناهی بر آن دو (زن و شوهر اوّل) نخواهد بود كه برگردند (یعنی زن با شوهر اوّل مجدّدا ازدواج نمايد) در صورتی كه اميدوار باشند كه می ‌توانند حدود الهی را (محترم بشمارند و) پابرجا دارند}[16].

آثار ازدواج:

1.     دادن مهریه واجب می شود: مهریه ممکن است مال نقد بوده و یا منفعتی باشد. رسول الله صلی الله علیه وسلم زنی را به ازدواج مردی در آورد و مهریه اش این بود که به وی قرآن را بیاموزد[17].

2.     واجب شدن نفقه: بر شوهر واجب است که مخارج همسرش از جمله: خوراک، پوشاک و مسکن مناسبی که توانانی اش را دارد فراهم کند. اما اگر در انجام واجباتش کوتاهی کند وی گناه کار خواهد بود.

3.     برقراری رابطه ی خویشاوندی بین زن و شوهر و خانواده هایشان.

4.     به وجود آمدن محرمیت: مرد، نسبت به مادر، مادر بزرگ همسرش و همین طور به بالا محرم می شود؛ همچنین نسبت به دختران، دختران پسر و دختران دختر زنش و همین طور به پایین محرم می شود به شرط اینکه با زنش همبستر شده باشد.

زن نیز نسبت به پدر و اجداد همسرش و فرزندان شوهرش و همین طور به پایین، محرم می شود.

5.     واجب شدن ارث: زمانی که مرد با زنی بر اساس عقد صحیح ازدواج کند دو طرف در صورت وفات از یکدیگر ارث می برند و فرقی نمی کند که همبستری یا خلوت( یعنی با .ن تنها باشد طوری که امکان همبستری بوده ولی همبستر نشده اند) صورت گرفته باشد یا نه.

ربنا آتنا في الدنيا حسنة، وفي الآخرة حسنة، وقنا عذاب النار. وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه.

ترجمه شده

مترجم: ام احمد

http://ar.islamway.net