بسم الله الرحمن الرحیم

وسایل دعوت در یک خانه ی مسلمان

در این مقاله به طور مختصر به ذکر برخی از وسایل دعوت در یک خانه ی مسلمان می پردازیم. تا با بکار گیری آن بتوانیم خانواده ای نیک و فرزندانی صالح را تربیت کنیم که بر راه راست قدم بگذارند و امت اسلامی را سربلند و پیروز گردانند.

وسایل دعوت در خانه:

1.     الگو و اسوه ی نیک:

امروزه می بینیم که بسیاری از جوانان فقط به دنبال جوانب علمی هستند. بسیاری از آنان را می بینی که متون علمی را حفظ کرده و در حلقه های علمی شرکت می کنند اما می بینی که جوانب علمی آنان با جوانب ادب و اخلاقی شان متوازن و متعادل نیست. برای همین است زمانی که سخنرانی می کنند یا اینکه موعظه ای را بیان می کنند بر مردم تأثیری نمی گذارد با اینکه گنجی از علم و دانش فراوانی به همراه دارند, اما جانب نقص او این است که کلید قلب ها که ادب و اخلاق می باشد به همراه ندارد.!

 هیچ شکی نیست که بزرگ خانواده اگر خودش به آنچه که می گوید پایبند نباشد و آن را به کار نگیرد حکمش مانند همین طالب علمی است که ادب و اخلاق را فراموش کرده است. زیرا او در مقام معلم نسبت به خانواده و فرزندانش است. پس بزرگ خانواده که خانواده اش را نصیحت می کند و آنان را بر اساس تربیت ایمانی صحیح پرورش می دهد باید خودش الگویی در همه چیز برای آنان باشد؛ در تعلیم، عبادت، اخلاق، آداب، انفاق و بخشش ..

همچنین اگر بزرگ خانواده آنچه را که می گوید خودش عملی سازد و مطابق آن عمل کند، اعمال و کارهایش تأثیر بسزایی بر اطرافیانش می گذارد. این امر بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشت. برای همین است که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "بهترین شما کسی است که برای خانواده اش بهترین باشد"[1].

اگر شخصی الگو و سرمش دیگران باشد تأثیر اعمال و رفتارش بیشتر از سخنانش است.

2.     تشویق و انذار:

گاهی اوقات مجرد امر و نهی کردن طریقه ی درستی برای دعوت به سوی الله در میان خانواده و دیگران به شمار نمی آید. پس دعوتگر به اسلوب ها و روش های گوناگونی نیاز دارد تا دیگران دعوت او را بپذیرند.

برخی از مردم برای خانواده ی شان اسلوب یک طوفان ویرانگر را دنبال می کنند مثلا می گویند: تلویزیون حرام، دیش حرام، آهنگ و ترانه حرام، عکس حرام و... چنین اسلوبی ممکن است که تأثیر مطلوبی نداشته باشد یا حتی ممکن است مانعی در راه دعوت قرار گیرد.

 معلم زیرک کسی است که موعظه اش را با ذکر عظمت الله تعالی و حق بزرگی که بر گردن بندگانش دارد آغاز می کند سپس از روز آخرت که حساب و کتاب در آن است و عاقبت یا بهشت است یا جهنم سخن می گوید. عذاب قبر را بیان می کند و در مورد مرگ و اینکه روح مؤمن به راحتی خارج می شود و روح کافر به سختی خارج می گردد را بازگو می کند زمانی که به پایان رسید حال وقت گفتن احکام می رسد زیرا نفس آماده ی پذیرای آن است.

در کتاب الله بنگر آیا در آن فقط حلال و حرام ذکر شده یا اینکه تشویق انذار هم دارد؟

قرآن ما سرشار از آیاتی است که از روز قیامت و عظمت الله جلا وعلا و احکام فقهی است. آیاتی از که در آن از آتش، عذاب، بدبختی، قدرت و چیرگی الله سبحانه و تعالی سخن می گوید. همان طور که در آن انسان ها را خطاب قرار می دهد و با کلماتی زیبا و محبت آمیز ندا می دهد. {ای کسانی که ایمان آورده اید!} {ای بندگانم!} نداهایی که قلب ها و نفوس مؤمن را به خود جذب می کند. آیه ای را می بینی که با {همانا الله، سخت کیفر می دهد} و دیگری با {همانا الله بخشنده ی مهربان است} ختم می شود. این راه و روش الله برای مقرر کردن احکام است که موعظه، تشویق و انذار را به همراه دارد. پس هر کس می خواهد در دعوتش موفق باشد این اسلوب را پیش گیرد.

3.     تشویق و ترغیب آنان برای رفتن به مراکز حفظ قرآن:

در بیشتر اوقات، بزرگ خانواده مشغول کسب و کار است یا اینکه علم چندانی ندارد یا برخی از اعضای خانواده با او رابطه ی خوبی ندارند پس برای یادگیری و تعلیمشان بهتر است که آنان را به مراکز حفظ قرآن بفرستد تا این کوتاهی را جبران نماید. همچنین سعی کند که وقت بیشتری برای تعلیم و تربیت آنان بگذارد و قبل از آن خودش را آموزش دهد و با اعضای خانواده اش رابطه ی نزدیکی ایجاد کند. اما به این مسأله توجه داشته باشد که زن یا دخترش را به تنهایی یا با راننده به آنجا نفرستد بلکه خودش یا یکی از فرزندانش را مسئول بردن و آوردن آنان قرار دهد.

4.     برگزاری برنامه های تربیتی در دورن خانواده:

شخص دعوتگر باید موانع دعوت سنتی و قدیمی را بشکند، پس به جای اینکه تمام معلومات را به گوش خانواده اش بریزد باید راه هایی خلاقانه ای را برای رساند معلومات به آنان در پیش گیرد. از جمله ی این روش ها: برگزاری مسابقات، داستان ها، بازی های مباح و .. که در نفس بشری روحیه ی رقابت را زنده می کند. در این راستا دعوتگر این آیه ی قرآنی را فراموش نکند: {ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده ی تان را از آتش جهنم نجات دهید}[2] و بداند آنچه را که انجام می دهد هدر دادن وقت نیست بلکه نجات دادن خانواده از آتش است. زیرا چنین برنامه هایی باعث می شود که آنان کم کم از ماهواره، تلویزیون و فیلم ها و مسابقاتی که در آن قمار و شراب خواری است دوری کنند و فاصله بگیرند.

5.     تربیت کودکان از طریق داستان:

از دیگر روش های دعوت و تربیت، رساندن مراد و مقصود از راه داستان است. زیرا داستان ها تأثیر زیادی برحسب عمر کودک بر آنان می گذارد که چنین تأثیری را بر دیگران ندارد.

در دین اسلام، قرآن، سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم و تاریخ گذشت گانمان سرشار از داستان ها و حکمت هایی است که دارای فواید بسزایی هستند.

از مهم ترین داستان هایی که در شریعت ما وارد شده و مناسب کودکان است، داستان اصحاب اخدود، یوسف علیه السلام، موسی علیه السلام و مادرش است که در قرآن کریم ذکر شده است.

اما داستان هایی مناسب کودکان که در سنت وارد شده: داستان شتری است که نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم از صاحبش شکایت می کند او را گرسنه می گذارد و کار زیادی از او می کشد[3]، است.

و داستان ابوهریره رضی الله عنه با شیطان است که فضل آیت الکرسی را بیان می کند[4].

داستان پرنده ی کوچکی که یکی از صحابه جوجه اش را گرفت و او شروع به پال و پر زدن و فریاد کرد تا اینکه رسول الله صلی الله علیه وسلم متوجه شدند و دستور دادند که جوجه اش را به او بازگردانند[5].

داستان عبدالله عمر رضی الله عنهما با چوپان، زمانی که خواست دین و امانت داری اش را امتحان کند[6].

داستان عمر رضی الله عنه با زن شیر فروش و دخترش، زمانی که زن به دخترش گفت: برخیز و این شیر را با آب مخلوط کن[7].

و داستان های دیگری که اگر پدر آن را به خوبی برای فرزندانش بیان کند در آن ها اثر بسزایی خواهد دید. اینگونه در آنان اخلاق، صفات نیک و حسن تعامل با دیگران حتی حیوانات و پرندگان را پرورش می دهد.

چیز مهمی که باید به آن توجه داشت این است که این داستان ها با اسلوبی آسان و ساده برای کودکان بیان شود تا به راحتی ذهن کودک آن را تجزیه و تحلیل کند. همچنین باید از داستان های بیهوده که هیچ معانی ندارند مانند بسیاری از داستان های نقاشی شده مثل: اسکروج ومک داک، میکی ماوس و.. دوری کرد. بلکه بسیاری از این داستان ها معانی ای فاسد و مخالف شریعت را در نفوس کودکان پرورش می دهد. اما بسیاری از والدین در این امر سهل انگاری می کنند و زمانی که کودک به سوی این انحرافات کشیده می شود می گویند: این مشکل از کجا آمد؟ این افکار منحرف چگونه در او به وجود آمده؟ و..

تمام این مشاکل به خاطر امور فاسدی است که کودکان آن را مشاهده می کنند و می شنوند.

خلاصه و ترجمه شده از کتاب "أدرک أهلک قبل أن یحترقوا" تألیف: محمد صالح المنجد

گردآوری و ترجمه: ام احمد