بسم الله الرحمن الرحیم

شرایطی که زن می تواند در آن طلب طلاق کند

در ابتدا باید بدانیم برای زن جایز نیست که طلب طلاق کند مگر اینکه سببی برای آن داشته باشد. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "هر زنی، بدون دلیل از شوهرش درخواست طلاق کند، بوی بهشت بر او حرام است".

در این جا به طور مختصر حالاتی را که زن، اجازه دارد رد آن درخواست طلاق کند را بیان می کنیم.

در حدیثی ابن عباس رضی الله عنهما می فرماید: "زن ثابِت بن قَيْس نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: ای رسول الله! از ثابت بن قیس به خاطر خُلق و خو یا دینش شکایت ندارم اما من از کفر در اسلام بیزارم. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: آیا باغش را به او – ثابت – بازمی گردانی؟ گفت: آری. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: حدیقه را بپذیر و زنت را یک طلاق بده".

ابن حجر رحمه الله می فرماید: "یعنی: بخاطر خلق و خوی بد یا نقص در دینش نمی خواهم از او جدا شوم. در روایت دیگری آمده: (ولكني لا أطيقه): اما من تحملش را ندارم... بلکه سبب آخری را تصریح کرد و آن اینکه شوهرش بدقیافه و زشت بود. در حدیث عمرو بن شعیب از پدرش از جدش – نزد ابن ماجه – آمده است: (حبیبه بنت سهل نزد ثابت بن قیس بود که وی مردی بدقیافه بود؛ زنش گفت: به الله سوگند اگر به خاطر ترس از الله نبود زمانی که بر من وارد می شود به صورتش تف می کردم).

گفته اش: (اما من از کفر در اسلام بیزارم) یعنی: دوست ندارم در نزد او بمانم تا دچار امری شوم که مقتضای آن کفر باشد... گویا او به این اشاره می کند که شدت کراهیت و بیزاری اش از او باعث اظهار کفر شود تا نکاحش از او فسخ گردد و او می دانست که چنین چیزی حرام است اما ترسید که شدت بیزاری اش باعث وقوع در آن شود. همچنین احتمال دارد منظورش از کفر، ناسپاسی شوهر باشد؛ زیرا آن کوتاهی زن در قبال حق شوهرش است".

حدیث ذکر شده دلالت بر این دارد که کراهیت زن نسبت به شوهرش به خاطر بدقیافه بودنش و ترس از کوتاهی در حقوق او، عذری که زن می تواند به خاطر آن درخواست جدایی کند؛ اما این جدایی خُلع می باشد که در این هنگام زن باید مهریه ی گرفته شده را به شوهرش بازگرداند.

ابن عثیمین رحمه الله می فرماید: "برای زن، حلال نیست که از شوهرش درخواست طلاق کند مگر به دلیل سببی شرعی؛ زیرا نبی صلی الله علیه وسلم فرمودند: (هرکس از شوهرش بدون هیچ عذری درخواست طلاق کند پس بوی بهشت بر او حرام است). اما اگر عذر شرعی مانند: کراهیت از او به دلیل نقصی در دینش یا اخلاقش وجود داشته باشد یا اینکه تحمل زندگی با او را نداشته باشد حتی اگر اخلاقش و دینش خوب باشد، در این حالت اشکالی ندارد که طلب طلاق کند، اما در این حالت این جدایی خلع می باشد، بدین صورت که زن، مهریه ای را که شوهرش به او داده به وی بازمی گرداند سپس نکاحش را فسخ می کند. دلیل آن... – حدیث زن ثابت بن قیس است که ذکر کردیم – علما از این قضیه دریافته اند که زن، اگر نمی تواند با شوهرش بماند ولی امر می تواند از شوهر درخواست مُخالعه کند بلکه می تواند او را به این کار امر کند. برخی از علما گفته اند: او ملزم به مخالعه کردن است؛ زیرا در این حالت او ضرری نمی بیند، زمانی که مهریه ای را که داده پس می گیرد و او را رها می کند. اما اکثریت علما می گویند: مرد، مُلزم به خُلع نیست، اما او را به این کار فرا می خواند و تشویقش می کند و به او گفته می شود: (هرکس چیزی را به خاطر الله ترک کند، الله در عوضش بهتر از آن را به او می دهد)".

شیخ ابن جبرین حفظه الله در مورد بیان آنچه که باعث جایز شدن طلب خلع می شود می فرماید: "اگر زن از اخلاق همسرش بدش آمد، مانند: خشونت، سخت گیری، انفعال، کثرت عصبانیت، انتقاد کردن به خاطر کوچک ترین چیز و سرزنش کردن به خاطر کوچک ترین نقص، می تواند طلب خلع کند.

ثانیا: اگر از ظاهر شوهرش خوشش نیاید، مثلا عیبی یا زشتی یا نقصی در حواسش باشد می تواند طلب خلع کند.

ثالثا: اگر ناقص الدین باشد مانند: ترک نماز یا عدم حضور در نماز جماعت یا روزه نگرفتن در ماه رمضان بدون عذر یا انجام محرماتی مانند: زنا، شرابخواری، گوش به موسیقی و عیاشی گری و مانند این ها می تواند طلب خلع کند.

رابعا: اگر از دادن حقش مانند: نفقه، خوراک و پوشاک یا نیازهای ضروری اش خودداری کند درحالی که توانایی آن را داشته باشد زن می تواند طلب خلع کند.

خامسا: اگر حق معاشرت عادی و معمولی را که برای حفظ عفت او می شود را ادا نکند مانند: دچار لعُنّه – عیبی که باعث عدم قدرت آمیزش جنسی می شود – باشد یا روی گردانی کند یا اینکه مانع شود و یا در مبیت عدالت نکند پس زن می تواند طلب فسخ کند. والله اعلم".

مترجم: ام احمد

https://islamqa.info