چگونه فرزندانمان را در رمضان تربیت کنیم؟

به اندازه ی خوشحالی مان و طلوع روحمان به خاطر قدوم ماه رمضان شایسته است که از تربیت فرزندانمان در این ماه هرگز غافل نباشیم. زیرا ماه رمضان برای یک مربی یک غنیمت به شمار می آید.

الله سبحانه و تعالی در قرآن می فرماید: "(آن چند روز محدود و اندک) ماه رمضان است (ماهی) که قرآن در آن نازل شده است، (کتابی) که راهنمای مردم است، و (در بردارنده) نشانه ها و دلايل آشکار و روشن از هدايت و جدا کننده حق از باطل است. پس هر کس از شما اين ماه را(در حضر) دريابد، بايد که آن را روزه بدارد، و هر کس که بيمار يا در سفر بود، پس (بايد به تعداد روزهایی که افطار کرده) روزهای ديگر را (روزه بگيريد).

پروردگار برای شما آسانی می خواهد، و برای شما دشواری نمی خواهد، و تا شمار (روزهای رمضان) را کامل کنيد، و الله را بر اينکه شما را هدايت کرده، بزرگ بداريد، و باشد که شکر گزاری کنيد* و چون بندگانم، از تو درباره من بپرسند، بگو: به راستی که من نزديکم، دعای دعا کننده را هنگامی که مرا بخواند؛ اجابت می کنم. پس (آنان) بايد دعوت مرا بپذيرند، و به من ايمان بياورند، باشد که راه يابند"[1].

وظیقه ی تربیت و پرورش نفوس صالح کار آسانی نیست. بلکه نیاز به تلاش بزرگ و هوشیاری مربی دارد تا جایی که هیچ فرصت و موقف مناسب را در تربیت فرزندانش از دست ندهد. بلکه از تمام فرصت ها بهره ببرد. زیرا یک سخن یا کلمه در هنگام اتفاق افتادن حادثه تأثیری که بر نفس شخص می گذارد بسیار بیشتر از اوقات دیگر است؛ زیرا منجر به تثبیت معنای آموزشی و عبادات مرتبط به آن اتفاق در کودک می گردد.

و به دلیل آمدن این فصل پرفضیلت ماه رمضان هدایای آموزشی را تقدیم شما عزیزان خواهیم کرد که در خلال این ماه پر برکت مربیان باید به آن توجه کنند.

اهمیت آموزش کودک برای انجام عبادات از همان سن کودکی

مرحله ی کودکی یا همان طفولت از مهم ترین مراحل آموزش کودک و تثبیت تعالیم در وی است. به همین دلیل است که دین اسلام پدران و مادران را برای آموزش کودکان در انجام عبادات و ادای فرائض مانند نماز، روزه، حجاب برای دختران و غیره تشویق می کند. تا کودک زمانی که به سن بلوغ رسید بتواند به راحتی واجبات و عبادات را انجام دهد و با مشکلات در آن روبرو نشود.

و از مربی بزرگ رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت شده که ایشان صحابه را تشویق می نمدند کودکانشان را به روزه گرفتن عادت دهند؛ چنانکه از ربیع بنت معوذ روایت شده که فرمود: (ما روز عاشورا را روزه می ‌گرفتیم و فرزندان خرد سال خود را نیز تشویق به روزه گرفتن می ‌كردیم. و برای آنها عروسك های پشمی می‌ ساختیم. و هر وقت یكی از آنها برای غذا گریه می ‏كرد، او را با آن عروسک، سرگرم می‌ كردیم تا اینكه وقت افطار، فرا می‏ رسید)[2].

داشتن رفتاری مهربان با کودکان و عادت دادن آنان به روزه به صورت تدریجی

مثلا در ابتدا کودک را عادت می دهیم از صبح تا ظهر و یا تا عصر روزه بگیرد؛ سپس وقتی دیدیم کودک قادر به انجام آن است در آن هنگام وی را به مرحله ی بعدی یعنی گرفتن روزه ی کامل روز انتقال می دهیم؛ سپس وی را عادت می دهیم یک روز در میان روزه بگیرد؛ و بعد از آن روزهای آن را به صورت تدریجی افزایش دهیم.

توجه کنید در روزهای بسیار گرم اجازه ندهید کودک روزه بگیرد و همچنین سعی کنید از تحرک بسیار و ورزش زیاد در هنگام روزه کودک را بازدارید. و اگر دید کودک شما بسیار گرسنه است طوری که بدنش توانایی ادامه ی روزه را ندارد؛ وی را وادار به افطار کنید.

و از جمله اسبابی که به روزه گرفتن کودک کمک می کند و تشویق می شود؛ این است که به صورت مرتب وی را برای خوردن سحری همراه با خانواده بیدار کنیم؛ و به وی درباره ی اهمیت سحری خوردن توضیح دهیم مثلا به او یادآوری کنیم که سحری سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم است و در آن برکت است و به وسیله ی آن می توانیم بدن خود را برای روزه گرفتن قوی سازیم.

تشویق مداوم کودک و پاداش دادن به وی هنگامی که کودک مقدار زمانی که برای روزه گرفتن وی تعیین شده را با موفقیت بگذارند. مثلا می توانیم به وی هدیه ای بخریم و یا در جلو اعضای خانواده از او تعریف و تمجید کنیم.

القای بخشش و همبستگی در روح کودک

از ابن عباس رضی الله عنهما روایت شده که: (رسول الله صلی الله علیه و سلم سخاوتمندترین انسانها بود. و سخاوتمندتر از هر وقت، زمانی بود كه در ماه رمضان، جبرئیل نزد ایشان می ‌آمد. جبرئیل در تمام شب‌های رمضان، قرآن را با رسول الله صلی الله علیه و سلم تكرار می‌ نمود. و ایشان در پخش خیر و نیكی، از بادهای وزنده نیز سبقت می گرفتند)[3].

ماه رمضان یکی از بهترین فرصتها برای آموزش معنای همبستگی و احساس مسؤولیت به فقیران و تهی دستان به کودکان است. و همانطور که می دانیم قلب کودکان نرم و لطیف است طوریکه بسیار تحت تأثیر جَو خانوادگی و رفتار بزرگان قرار می گیرد. مثلا وقتی که آنها شاهد خروج زکات فطر توسط والدین هستند و با آنان در آن مشارکت می کنند؛ بدون شک صدقه دادن و مهربانی و دلسوزی نسبت به فقرا را یادمی گیرند و بدین ترتیب معنای همبستگی را درک می کنند.

و این دقیقا همان عملی است که سلف نیز کودکانشان را به آن عادت می دادند. چنانکه روایت شده: (مردی نیازمند نزد ابن عمر رضی الله عنهما آمد و از ایشان صدقه خواست؛ ابن عمر رضی الله عنهما به فرزندش گفت: به وی یک دینار بده و آن را در دست وی قرار داد).

تربیت بر معنای کامل تعظیم شعائر الله سبحانه و تعالی

الله عزوجل در قرآن می فرماید: "(حکم) اين است، و کسی که شعائر الهی را بزرگ دارد، پس بی گمان اين (کار) از پرهيزگاری دلهاست"[4].

درباره ی معنای شعائر الله چنین آمده که آن از معالم ظاهری دین است که الله عزوجل برخی از آنها را مکانی و برخی را زمانی قرار داده است. که یکی از آنها ماه رمضان است ماهی که الله تبارک و تعالی آن را با نزول قرآن و فرض کردن روزه عزت بخشید.

و بزرگداشت شعائر اسلامی تحقق نمی یابد مگر با انجام عبادات؛ و دوری از محرمات. و مسلمان باید بداند که ارتکاب معصیت در روزهای پرفضیلت بدتر و گناهش بیشتر از روزهای دیگر است.

و بر هیچ کس جنگ علنی رسانه ها به هدف از بین بردن شعائر ماه رمضان پنهان نیست. زیرا این رسانه ها می خواهند این موسم مبارک را که باعث افزایش ایمان فرد می گردد را به بازاری تبدیل کنند که اهل باطل کالاهای بیشتری را به فروش می رسانند. و این موضوعی است که معنای بزرگداشت ماه رمضان را در ذهن بسیاری از افراد مختل می کند به گونه ای که گمان می کنند در این ماه فقط باید طاعات انجام گیرد و دوری از محرمات لازم نیست. به همین دلیل می توانیم بگوییم که برنامه های فاسد تلویزیونی که از این صفحه کوچک در خانه ها به نمایش گذاشته می شود؛ بزرگترین چالشی به حساب می آید که یک مربی در ماه رمضان هر سال با آن مواجه می شود. و در درجه ی اول پرد و مادر مسؤول حفاظت فرزندانشان از اسباب دخول به آتش جهنم است. الله عزوجل می فرماید: (ای مؤمنين خودتان و خانواده ‌تان را حفظ کنيد از آتشی که آتش ‌افروز آن مردم و سنگ است بر سر آن فرشتگانی است خشن و سخت که الله را در آنچه ايشان را امر کرده عصيان نمی کنند و آنچه مأمورند بجا می ‌آورند)[5].

و یک مربی باید بداند که راه مقابله با این فتنه با دستور و فرمان نیست بلکه راه آن:

1ـ با قدوه ی حسنه ای که نشان دهنده ی موضع روشن و محکم والدین نسبت به این برنامه هاست.

2ـ تربیت فرزندان بر اساس اینکه الله سبحانه و تعالی بندگانش را همواره می بیند و آنها را تحت نظر دارد. که می توانیم با یادآوری آیات و احادیثی که دلالت بر این جانب دارد؛ آنها را تربیت کنیم. مانند این فرموده ی الله عزوجل که می فرماید: (و بدنبال آنچه علم نداری مرو زيرا گوش و چشم و دل هر يک از اينها مورد پرسش خواهد بود)[6].

3ـ لازم است که فکر کودکان را نسبت به رسانه ها تصحیح کنیم. و باید به آنان بفهمانیم که هر چه در رسانه ها به نمایش گذاشته می شود؛ دیدن آنها باعث خشنودی پروردگار نیست بلکه حتی باعث گمراهی بندگان می شود.

مترجم: ام محمد

منبع: .islamweb.net