می گویند: فرزند در نسب، تابع پدرش است و در آزاد بودن یا برده بودن تابع مادرش می باشد. من در کتاب (عدۀ الباحث فی احکام التوراث) تألیف شیخ عبد العزیز بن ناصر الرشید دیدم که نوشته بود: در موضوع دین فرزند که او را مسلمان بنامیم و همچنین آزادی فرزند از بردگی (ولاء)، هر مورد از انتساب فرزند به پدر و مادر که بیشتر به نفع فرزند باشد، فرزند به همان طرف منسوب می شود.  این بیانگر آن است که اگر فرزند قبل از رسیدن به سن تکلیف و فرض شدن نماز بمیرد، تابع پدرش می شود؛ اگر پدرش مسلمان باشد، بر او نماز جنازه خوانده می شود، گرچه مادرش مسلمان نباشد، اگر مادرش مسلمان بود بر فرزند نماز جنازه خوانده می شود؛ حتی اگر پدرش مسلمان نباشد، اگر اینطور است. دلایل آن را از کتاب و سنت شرح دهید.

الحمدلله،

آنچه در مورد تابعیت فرزند گفته شده، آثار و نتایج آن در احکام دنیوی است، از قبیل: بردن ارث و یا محروم شدن از ارث، خواندن نماز جنازه بر کودکانی که قبل از رسیدن به سنّ تکلیف می ميرند، غسل آنها و دفن چنین کودکانی در گورستان مسلمین و آنچه در جواب ذکر شد با آنچه که شیخ عبد العزیز ناصر الرشید در کتابش (عدۀ الباحث) گفته است که: (فرزند در آزاد یا برده بودن تابع مادرش می باشد و در دین، تابع هر کدام از پدر و مادرش که دین بهتری داشته باشند قرار می گیرد و در ولاء و نسب تابع پدرش است) تناقضی ندارد.

آنچه شما از عبارت فهمیده ای که از پدر و مادر هر کدام که مسلمان باشد فرزند تابع او قرار می گیرد و در نتیجه غسل داده می شود و در گورستان مسلمین دفن می گردد؛ گرچه یکی از پدر یا مادر کافر باشد، فهم درستی است، چون فرزند بر فطرت اسلام متولد      می شود، زیرا الله تعالی می فرماید: « فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا » [روم : 30]

[روی خود را خالصانه متوجه آئین (حقیقی الله، اسلام) کن این سرشتی است که الله مردمان را بر آن سرشته است .]

 و پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ می فرماید: « كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ »- بخاری (1358) و و مسلم (2658) ]هر نوزاد بر اساس فطرت به دنیا می آید.[

اما اینکه فرزند در نسب، تابع پدرش است و در آزادی یا بردگی، تابع مادرش می باشد، دلیلش اجماع عملی است که در میان امت، نسل بعد از نسل بر آن عملاً اجماع شده است، و چون الله تعالی به طور کلّی می فرماید : « ادْعُوهُمْ لآبَائِهِمْ » [احزاب : 5] [آنان را به نام پدرانشان صدا بزنید.]

وبا لله التوفیق،وصلی الله علی نبینا محمد وآله وصحبه وسلم 

فتاوای انجمن دائم پژوهشهای علمی و افتا (20/341-343)

IslamPP.Com