شخصی از طرف یکی از ارگانها ناچار می شود به خارج سفر کند در آنجا به منظور حفظ عفت و پاکی خویش تصمیم می گیرد در مدت اقامتش با یک خانم ازداج نموده و هنگام برگشت او را طلاق دهد، البته بدون این که خانم را در جریان موضوع طلاق قرار دهد، آیا این کار جایز است یا خیر؟

الحمدلله،

نکاح با نیت طلاق از دو حالت خارج نیست: حالت اول اين که تعيين مدت از ابتدا هنگام عقد ذکر می شود که این خانم را به مدت یک ماه، یک سال یا تا پایان درسش یا کارش به عقد خویش در می آورد؛ چنین نکاحی دقیقاً مانند متعه- ازدواج موقت- است و از نظر شرعی حرام است.

حالت دوم این که: مردی زنی را با این نیت به عقد خویش در می آورد که پس از مدتی معین او را طلاق می دهد؛ البته هنگام ایجاب و قبول و شرائط ضمن عقد، موضوع طلاق را به هیچ عنوان ذکر نمي كنند یا به عنوان شرط مطرح نمی کنند؛ قول مشهور مذهب حنبلی این است که این کار حرام است و عقد فاسد است؛ زیرا علمای حنابله می گویند آنچه را انسان در قلب خود اراده کند مانند این است که شرط نموده است (إنَّ المنوی کالمشروط)؛ زیرا رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرموده است:[ إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى] بخاري (1) مسلم (1907)

[همانا اعمال به نيتها بستگي دارد. و هر كس مطابق با نيتش رفتار مي شود.]

این موضوع همانند مسئله ي «حلاله» است که شخصی زن مطلقه اي را نکاح می کند تا براي شوهر اولش حلال شود (زیرا زنی که شوهرش او را سه طلاق داده است، شوهر اول برای همیشه حرام است و نمی تواند با او عقد مجدد ببندد؛ مگر این که این زن با مرد دیگری ازدواج نمايد. پس از طلاق دو باره می تواند با همسر اولش ازدواج نماید.)

این نکاح فاسد است هر چند که موضوع «حلاله» هنگام اجرای صیغه ي عقد مطرح نشود«لأن المنوی کالمشروط» مادامی که نیت « تحلیل» عقد نكاح را فاسد می کند، همچنین نیت متعه، عقد را فاسد می کند. اين فتوا مطابق با مذهب حنبلی است.

قول دوم در این موضوع: نظر آن دسته از علمایی است که می گویند: شخص می تواند با زنی ازدواج کند؛ در حالی که نیت قلبی و اراده اش این است که هنگام بازگشت او را طلاق دهد؛ مانند دانشجویانی که جهت تحصیل به خارج می روند و مدت زمانی در آنجا هستند با یک خانم ازدواج می کنند با این نیت که پس از فارغ التحصیل شدن طلاقش دهند. از دیدگاه این دسته از علما چنین نکاحی صحیح است. استناد ایشان این است که این مرد هنگام اجرای صیغه ي نکاح شرط طلاق عنوان نکرده است، هر چند که اراده ي طلاق را داشته باشد؛ این دسته از علما معتقدند چنین نکاحی یک فرق اساسی با متعه دارد و آن این که متعه - ازدواج موقت- محدود به زمان مشخص است که هنگام عقد تعیین شده است و به محض این که مدت به پایان برسد، زن و مرد خود به خود از هم جدا می شوند. چه شوهر بخواهد یا نخواهد جدایی صورت می گیرد، برخلاف ازدواجی که مقرون به نیت طلاق باشد. زیرا مرد می تواند از نیت خود برگردد و همسرش را دوست داشته باشد و برای همیشه با او زندگی کند، این نظریه یکی از دو قول شیخ الاسلام ابن تیميه است.

به نظر بنده- ابن عثیمین- چنین نکاحی صحیح است و در حکم متعه- ازدواج موقت- نیست؛ زیرا تعریف متعه برآن صادق نیست؛ اما یک مسئله بسیار مهم باقی مانده وآن این که چنین نکاحی یک کلاهبرداری بزرگ است و قطعاً حرام است؛ زیرا این مرد با این نیت پنهانی، همسر و خانواده ي او را فریب داده است. در حالی که رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فریب دادن و خدعه و نیرنگ را حرام قرار داده است. شما توجه داشته باشید اگر این خانم و خانواده او از اراده ي قلبی این مرد خبر می داشتند که فقط برای مدت محدودی می خواهد ازدواج کند؛ هرگز اين خانم حاضر نمی شد با اين مرد ازدواج کند و خانواده اش نيز مخالفت می کردند.

این آقایی که می خواهد برای مدت محدودی و با فریب دادن خانواده اي با خانمی ازدواج کند و دوباره او را طلاق دهد، آیا خودش راضی می شود دخترش را به نکاح شخصی درآورد که پس از اتمام کارش او را طلاق دهد؟! چگونه چیزی را که برای خودش نمي پسندد، براي ديگران مي پسندد؟! چگونه یک  مؤمن واقعی، ایمانش به او اجازه می دهد دست به چنین کاری بزند؟

 رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ می فرماید:[ لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ ] بخاري (13) مسلم (45)

[هیچ یکی از شما مومن واقعی نمی شود؛ مگر تا زمانی که آنچه را برای خودش دوست می دارد، برای برادرش دوست داشته باشد.]

در مواردی شنیده ام که بعضی از مردم فقط بخاطر ازدواج به جاهای دیگر سفر می کنند و با یک خانم ازدواج می کنند و تا وقتی که ایشان در آنجا اقامت می کنند با او زندگي مي كنند و هنگام بازگشت زن را طلاق می دهند (زیرا از ابتدا او را برای زمان محدودی عقد نموده است.) باید دانست که هیچ عالمی چنین امری را جایز نمی داند، و این موضوع، بحران به وجود خواهد آورد. بنا بر سدّ ذرایع و به دلیل سوء استفاده ي مردم از این موضوع، بستن این دروازه بهتر است؛ و از طرفی عموم مردم از نظر مسائل دینی جاهل و بی سواد هستند و خواهشات نفسانی آنان را وادار می نماید تا نسبت به احکام و حدود شريعت بی توجه باشند.

شیخ ابن عثیمین- فتاوی المرأة ص:116،115 

IslamPP.Com