حكم كسي كه براي دخترش خواستگار مناسبي آمده؛ امّا او دخترش را به عقد اين خواستگار در نمي آورد با اين استدلال كه خواستگار داراي اصل و نسبي پايين است و ايشان از خانواده ي اشراف هستند و از اين آيه استدلال مي گيرد:« وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ الْأَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ» [انعام:165]

[ و او كسى است كه شما را جانشينان (و نمايندگان) خود در زمين ساخت، و درجات بعضى از شما را بالاتر از بعضى ديگر قرار داد]

 و آيه «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا » [حجرات:13]

[اى مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم و شما را تيره‏ها و قبيله‏ها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد; (اينها ملاك امتياز نيست،)]

الحمدلله،

هر چند گروهي از اهل علم بر اين نظريه هستند كه نسب در نكاح، معتبر است؛ و مي گويند: مي توان مانع ازدواج زن با اصل و نسب با مردي شد كه از نظر اصل و نسب در درجه ي او نيست؛ اما واقعيت اين است كه در امر ازدواج بايد ملاك و معيار، دين و اخلاق باشد؛ زيرا رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرموده است: [إِذَا خَطَبَ إِلَيْكُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ دِينَهُ وَخُلُقَهُ فَزَوِّجُوهُ إِلَّا تَفْعَلُوا تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ عَرِيضٌ] (وقتي شخصي براي ازدواج نزد شما آمد او را داماد كنيد و گرنه فتنه و فساد در زمين فراگير خواهد شد.)

 شایسته است كه نگرش انسان اين گونه باشد و معيار اول، در امر ازدواج دين و اخلاق باشد. توجه به مسئله ي نسب از امور ثانويه است. بنابراين اگر خواستگار فردي با ديانت و با اخلاق بود، بايد به او جواب مثبت داد؛ اگرچه از نظر نسب در درجه ي پاييني باشد.

اما آيه ي :« وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ الْأَرْضِ وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ» [انعام:165]

 در توضيح اين آيه بايد گفت: بدون ترديد باري تعالي چنين خواهد نمود؛ زيرا الله تعالي بعضي از افراد را بر بعضي ديگر برتري بخشيده است؛ برتري در علم، دين، حكمت، عقل، جسم و ...  با اين وجود نمي توان خواستگار مناسب و شايسته را به دليل تفاوت قبيله اش و پايين بودن نسبش رد نمود؛ زيرا اين امور اهميتي ندارند.

 اما ارشاد رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ كه فرموده است: « تُنْكَحُ الْمَرْأَةُ لِأَرْبَعٍ: لِمَالِهَا وَلِحَسَبِهَا وَلِجَمَالِهَا وَلِدِينِهَا» [ زن به خاطر چهار چيز نكاح مي شود: به خاطر مالش، نسبش، زيبايي اش، و دينش] بخاري (5090) مسلم (1466)

ارشاد رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ حقيقت دارد و سخني متين و راستين است، بايد عرض نمود كه بله، از نظر مردم ملاك انتخاب همسر، مال و نسب و زيبايي و دينداري است؛ اما آيا ملاك شريعت همين است؟ پيامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ در ادامه ي همين حديث فرمود:« فَاظْفَرْ بِذَاتِ الدِّينِ تَرِبَتْ يَدَاكَ»  « پس دستهايت خاك آلود باد! زن ديندار را انتخاب كن»

فتوا با امضاي شيخ ابن عثيمين 

IslamPP.Com