آداب شب زفاف

الحمدالله رب العالمين، والعاقبه للمتقين، ولاعدوان الا علي الظالمين، والصلاه والسلام علي محمد الذي ارسله ربه رحمه للعالمين و علي آله و صحبه اجمعين.

بعد از اینکه عقد ازدواج مطابق سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  و شریعت مقدس اسلام بین عروس و داماد منعقد گردید، لحظه وصال و شب زفاف فرا می‌رسد.

در این فصل قصد دارم طرح و برنامه‌ای فراروی زوجین مسلمان قرار دهم و آن برنامه‌ای است که اسلام در ارتباط با آداب زفاف، وضع نموده که بر داماد و عروس لازم است آن را به نحو احسن مطابق آنچه شریعت دستور داده رعایت کنند و شب زفاف و لحظات شادی خود را بر اساس برنامه‌ی اسلام به‌گونه‌ای سپری نمایند که موجبات رضایت خدا را فراهم کنند.

مراحلی را که شوهر در شب زفاف باید رعایت کند از زمانی که با عروس خلوت می‌کند تا هنگامی که عمل جنسی پایان می‌پذیرد، بیان می‌نماییم تا آنان که می‌خواهند، بدانند که اسلام با تشریع فراگیر خویش همه‌چیز را به ما آموخته است، حتی آداب خلوت کردن با عروس، زفاف و شکل روابط جنسی!!

این مراحل عبارتند از:

1- مستحب است داماد دست بر پیشانی عروس بگذارد، بسم‌الله بگوید و برایش دعای خیر و برکت نماید.

در روایتی از «بخاری» و نابوداوود» آمده است که رسول خدا صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «هرگاه یکی از شما با زنی ازدواج کرد، دست بر پیشانی او بگذارد، نام خدای عزّوجل را ببرد و برای عروس و داماد دعای برکت نماید و بگوید: «اللهم انی اسالک من خیرها و خیرها جبلتها علیه(ای خلقتها و طبعتها علیه) و اعوذبک من شرها و شر ما جبلتها علیه» [خدایا من خیر این زن و خیر خلقت و سرشت نیک او را از تو می‌طلبم و از شرّ او شر خلقت و سرشت بد او، به تو پناه می‌برم.]

2- مستحب است داماد و عروس دو رکعت نماز بخوانند و بعد از اتمام آن دعا کنند. «ابن ابی‌شبیه» از «شفیق» روایت نموده که مردی به نام ابوحریز نزد عبدالله‌بن مسعود رضی الله عنه  رسید و گفت: «با دختر جوانی ازدواج کرده‌ام، می‌ترسم از من ناراضی و خشمگین شود» عبدالله‌بن مسعود فرمود: « الفت و محبّت از جانب خداست و خشم و بی‌مهری از شیطان. شیطان می‌خواهد آنچه را که خدای تعالی حلال فرموده است را در نظر شما ناپسند جلوه دهد، پس هرگاه همسرت نزد تو آمد ـ کنایه از نزدیکی و جماع ـ به او امر کن که پشت سرت دو رکعت نماز گذارد، سپس این دعا را بخوان: [ اللهم بارک لی فی اهلی و بارک لهم فی، اللهم اجمع بیننا ما جمعت بخیر، و فرق بیننا اذا فرقت الی خیر] : [خدایا به اهلم برکت بخش و مرا برای آنان پربرکت گردان، خدایا در جمع شدن و متفرق شدن ما، خیر و نیکی مقدّر فرما].

3- مستحب است داماد با عروس مهربان باشد و برای او چیزی بیاورد که بنوشد یا بخورد.

مثلاً به او شربت و شيريني و مانند آن بدهد؛ به دليل حديث اسماء بنت يزيد : (إني قينت عائشة لرسول اللهr، ثم جئته فدعوته لجلوتها، فجاء فجلس إلي جنبها، فأتي بعس لبن، فشرب ثم ناولها النبيr فخفضت رأسها و استحيت، قالت أسماء : فانتهرتها و قلت لها، خذي من يد النبي صلی الله علیه وسلم قالت : فأخذت فشربت شيئا)[ آلباني در (آداب الزفاف)] «عايشه را براي پيامبر صلی الله علیه وسلم مزين کردم، سپس نزد پيامبر صلی الله علیه وسلم رفتم، و او را براي دخول بر عائشه دعوت کردم، آمد و کنار نشست، سپس ظرفي بزرگ از شير آورده شد، پيامبر صلی الله علیه وسلم از آن خورد و به عائشه داد، عائشه سرش را پايين انداخت و شرم کرد، اسماء گويد : بر سر او داد زدم و گفتم ظرف شير را از دست پيامبر صلی الله علیه وسلم بگير. اسماء گويد :عائشه شير را گرفت وکمي از آن را خورد».

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  می‌فرماید: «کامل‌ترین ایمان را در میان مؤمنین کسانی دارند که با خانواده‌اشان بهترین اخلاق و لطیف‌ترین رفتار را داشته باشند.» [روایت از ترمذی و نسایی]

همچنین می‌فرمایند: «بهترین شما کسی است که برای زن و فرزندانش بهترین باشد و من بهترین شما برای زن و فرزندم هستم.» [روایت ترمذی]

بدون شک این رفتار محبّت‌آمیز، موجب انس گرفتن عروس و از بین رفتن اضطراب و هراسش می‌شود و رشته ارتباط آن دو را بیش از پیش مستحکم می‌کند، زیرا می‌گویند: هرکس وارد جمع ناآشنایی شود بیگانه است و هر غریبی هراسان خواهد بود.

4- از جمله آداب مباشرت این است که زن و مرد لباسهای خود در آورند، زیرا درآوردن لباس موجب راحتی و آسایش جسمی است و حرکات بدن را تسهیل می‌کند و بهره‌گیری را افزایش داده و بر انس و الفت زن و شوهر می‌افزاید. البته بهتر است که عریان شدن کامل در زیر پوششی باشد زیرا در روایتی از «احمد» و «ترمذی» و «ابوداوود» آمده که رسول خدا صلی الله علیه وسلم  فرمود: «خدایتعالی بسیار باحیا و پوشاننده گناه است و پوشیده بودن را هم دوست می‌دارد.»

و در روایتی دیگر از «ترمذی» آمده است که آن حضرت صلی الله علیه وسلم  فرمود: «از عریان شدن بپرهیزید، زیرا ملایکی همراه شما هستند که فقط در دو وقت از شما جدا می‌شوند، یکی موقع قضای حاجت و دیگری وقت نزدیکی، پس از آنان شرم داشته باشید و حق احترامشان را بجای آورید.» قبلاً هم حدیثی را بیان کردیم که حضرت عایشه رضی الله عنها  گفت: «رسول خدا صلی الله علیه وسلم  در تمام مدت زندگی نه از من دید و نه من از او دیدم [منظور دیدن شرمگاه و اعضای تناسلی است].

اما آنچه پسندیده بودن پوشش را تأکید می‌کند، روایتی از «ترمذی» است با سند ضعیف که می‌گوید: «هرگاه می‌خواهید با زنانتان نزدیکی کنید مانند دو خر کاملاً لخت نشوید».در حالیکه این حدیث ضعیف و غیر قابل استناد و حجت است.

5- از جمله آداب نزدیکی، لمس کردن، بغل کردن و ملاعبه و معاشقه است که قبل از نزدیکی با عروس لازم است انجام شود. بنابر آنچه «ابومنصور دیلمی» در مسندالفردوس از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  روایت نموده که فرمودند: «یکی از شما همچون چهارپایان با همسرش نزدیکی نکند، بلکه قبل از نزدیکی لازم است بینشان واسطه‌ای باشد، گفتند: واسطه چیست؟ فرمود: بوسه و صحبت.

همچنین ابومنصور روایت نموده که حضرت صلی الله علیه وسلم  فرمود: «سه چیز نشانه ناتوانی است که یکی از آنها این است که مرد به زن یا جاریه [کنیز] خود نزدیک شود و بدون آنکه با او سخن بگوید یا آماده‌اش کند، عمل جنسی را انجام دهد یا اینکه قبل از او به لذّت جنسی برسد».

بنابراین احادیث می‌توان استدلال نمود که شوهر باید در هنگام عمل جنسی از همراهی و سازگاری زن و با هم رسیدن به اوج لذّت و انزال اطمینان حاصل کند.

امام محمد غزالی در کتاب «احیاءالعلوم» می‌گوید: «هرگاه نیاز مرد برآورده شد نباید زنش را رها کند، بلکه باید صبر کند تا او نیز به لذّت جنسی برسد. چه بسا که زن از جهت رسیدن به لذّت و اوج هیجان جنسی مقداری تأخیر داشته باشد. پس اگر در حالتی که زن در هیجان جنسی است او را رها کند موجب ناراحتی و آزار او می‌گردد و اختلاف طبع هر دو در رسیدن به مرحلة انزال موجب نفرت زن می‌شود، در حالیکه اگر انزال همزمان باشد برای هر دو لذت‌بخش است».( احیاءالعلوم، ج 2، ص 50، باب آداب مباشرت.)

6- از جمله آداب مباشرت خواندن دعا است. «بخاری» از ابن‌عباس رضی الله عنه  روایت می‌کند که پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  فرمود: «هر کدام از شما که برای نمودن نزد همسرش رفت، بگوید: بسم‌الله، اللهم جنبنا الشیطان و جنّب الشیطان ما رزقتنا». [به نام خدا، پروردگارا؛ شیطان را از ما دور کن و از آنچه به ما ارزانی می‌کنی (منظور فرزند است) نیز شیطان را دور نما». پس اگر خدای تعالی فرزندی به آنان ببخشد، هيچگاه شیطان نمی‌تواند به او ضرری برساند.]

7- شوهر به هر کیفیتی که بخواهد می‌تواند با زنش نزدیکی كند شرط آنکه دخول فقط در «فرج» باشد.

این اصل را از فرموده خدای عزّوجل استنباط کرده‌ایم، آنجا که می‌فرماید: «زنانتان کشتزار شمایند، پس با زنانتان نزدیکی کنید هر طوری که می‌خواهید.»( بقره: 223)

مفهوم آیه این است که دخول باید فقط در فرج زن باشد زیرا فقط فرج زن است که محل کشت می‌باشد اما کیفیت نزدیکی بستگی به خواست زن و شوهر دارد، به پهلو، از جلو یا پشت، اما دخول یکی باشد که آن هم فقط فرج است.

بهترین شکل نزدیکی با زن

بهترین شکل نزدیکی آن است که مرد روی زن قرار گیرد، به‌گونه‌ای که زن به پشت خوابیده و پاهایش بالا آمده باشد، سپس مرد را به سینه‌ی خود بچسابند تا هر دو به اوج لذّت جنسی برسند.

این کیفیت جماع از قول حضرت عایشهلروایت شده، وقتی که شخصی از ایشان در باره چگونگی نزدیکی با زن سؤال نمود و آن در حدیثی که «مسلم» از ابوموسی اشعری روایت کرده، آمده است که گروهی از مهاجرین و انصار در موجبات غسل اختلاف نظر داشتند. انصاری‌ها می‌گفتند: فقط زمانی غسل واجب می‌شود که انزال صورت می‌گیرد. اما مهاجرین می‌گفتند: خیر، اختلاط زن و مرد (کنایه از دخول) موجب غسل است. ابوموسی اشعری می‌گوید من این اختلاف را رفع خواهم کرد. می‌گوید خدمت حضرت عایشه ل رفتم و اجازه گرفتم، ایشان اجازه دادند، گفتم: «مادر! سؤالی دارم، اما از پرسیدن آن شرم دارم». فرمود: «شرم نکن!» از من سؤال کن مانند مادرت که تو را به دنیا آورده است، زیرا من مادر تو هستم.» گفتم چه چیزی موجب غسل می‌شود؟ فرمود: با فرد آگاهی مواجه شدی. پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم  فرمود: هرگاه مرد بین چهار دست و پای زن نشست (مقصود بین دو دست و دو پا) و دوختان به هم رسید [دخول سر آلت مرد در فرج زن] غسل بر هر دو واجب می‌شود.»

در اینجا لازم است برای رفع بعضی ابهامات توضیح دهیم ه در چهار صورت غسل بر زنان واجب می‌شود:

1-    بعد از قطع خون حیض،

2-     بعد از اختتام نفاس،

3-     خروج منی در خواب و عالم رؤیا (البته بهتر است نسبت به خروج منی، یقین حاصل شود و صرف خروج هر ترشحی موجب غسل جنابت نیست، علامت سه‌گانه تشخیص منی عبارتند از: خروج با جهش مایع سفید رنگ که همراه با شهوت جنسی و سرانجام سستی بدن است)،

4-      نزدیکی و جماع شوهر با زن که در اینصورت خروج منی شرط نیست. خانمهای مسلمان برای فهم بهتر احکامشان می‌توانند به کتاب «هدیه‌ای به خواهران» ترجمه مولوی نذیر احمد اسلامی (در دو جلد) مراجعه کنند.

8- اگر مجدداً قصد نزدیکی داشته باشند، باید وضو بگیرند. دلیل ما حدیثی است که «مسلم» و «ابوداوود» از پیامبر صلی الله علیه وسلم  روایت کرده‌اند که فرمود: «هر گاه هر کدام از شما با زنش نزدیکی کند، سپس مجدداً قصد تکرار آن را داشته باشد، باید وضو بگیرد، زیرا وضو گرفتن برای انجام مجدد آن، موجب نشاط خواهد شد».

9- بهتر است زن و شوهر بعد از نزدیکی برای غسل کردن عجله کنند ولی اگر حال و حوصله نداشتند پس مستحب است که قبل از خواب وضو بگیرند.

«مسلم» از عبدالله‌بن قیس روایت نمود که می‌گوید: از عایشه ل پرسیدم که رسول خدا صلی الله علیه وسلم  در وقت جنابت چه می‌کردند؟ آیا قبل از خواب غسل می‌کرد یا بعد از خواب غسل می‌فرمود؟ فرمودند: «هر کدام از این کارها را انجام می‌داد، گاهی غسل می‌کرد بعد می‌خوابید و بعضی اوقات هم وضو می‌گرفت و می‌خوابیدم». گفتم: خدا را سپاسگزارم که در این امر برای ما مجال و گشایش قرار داده است.

البته واضح است که غسل بهتر است زیرا هر کدام که برای ادای نماز صبح از خواب برخاستند بدون تنبلی و مشقت یا سختی، نماز می‌خوانند و نمازشان هم فوت نمی‌شود، خصوصاً در فصل زمستان که امکان سرماخوردگی و ابتلاء به زکام هم وجود دارد.

10- جایز است که زن و شوهر در یک مکان یا یک ظرف غسل نمایند. زیرا در روایتی از «شیخین» آمده است که عایشه ل فرمود: «من و پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم  از یک ظرف آب برای غسل استفاده می‌کردیم و هر دو دستان خویش را داخل ظرف می‌کردیم، طوری که می‌گفتم مقداری از آب را برای من بگذار».

همچنین مانعی ندارد که در هنگام غسل، زن و شوهر عریان باشند، لیکن با توجه به حدیث «الله احق ان یستحیا منه» که ذکر شد، اگر پوشیده باشند بهتر است.

آنچه ذکر نمودیم مهمترین دیدگاههای شرع مقدّس اسلام در رابطه با مسائل جنسی و مباشرت و نیز برترین آدابی بود که در ارتباط با مباشرت و چگونگی انجام عمل جنسی از زاویه شریعت غرّای الهی، بیان گردید.

پس ای جوان مسلمان! موقعی که موفق به ازدواج شدی و در سایه دلنشین آن قرار گرفتی با ازدواج و روابط جنسی آشنا خواهی بود.

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏