آداب مراسم عروسی

الحمدالله رب العالمين، والعاقبه للمتقين، ولاعدوان الا علي الظالمين، والصلاه والسلام علي محمد الذي ارسله ربه رحمه للعالمين و علي آله و صحبه اجمعين.

بر انسانهای فهیم و با بصیرت روشن است که شریعت اسلام، سرگرمی‌ها و تفریحات حلال و متنوّع را برای پیروان خویش مباح کرده و اشکال متعدد از ورزش‌ها و مسابقات را مباح نموده است. از جمله تیراندازی، اسب‌سواری، شنا، کشتی، مسابقه دو، شکار و ورزش‌های بدنی و تمرینات جهادی.

هدف شرع اسلام از وضع این ورزش‌ها و تفریحات سالم، نشاط روحی و جسمی مسلمانان است. تا در ادای وظایف و مسؤولیت‌های خود، توانا باشند و کاربرد تجهیزات جنگی را بیاموزند و نیرومند و قوی گردند.

از جمله این تفریحات که دین اسلام آن را برایمان مباح داشته و تشویق نموده، سرگرمیهای سالم و تفریحات رواست در جشن‌های عروسی و شب‌های ازدواج. البته در چهارچوبی که شریعت مجاز دانسته. آنچه شریعت مقدس در مراسم عروسی مباح دانسته، عبارتست از:

الف ـ دف زدن در مراسم عروسی که مخصوص زنان و در بین خود آنهاست بدون حضور مردها و فیلمبرداری و عکاسی.

ب ـ خواندن سرودها و آوازهایی که منافی اخلاق نباشد چه در میان زنان و چه در میان مردها باشد.

دف زدن در مراسم عروسی ـ حضرت عایشه رضی الله عنها  از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  روایت کرده که ایشان فرمودند: «نکاح را علنی و [مراسم] آن را در مساجد [در حضور مردم] برگزار کنید و دف بزنید.» روایت ترمذی و همچنین محمدبن حاطب روایت کرده که فرمودند: «آوازخوانی و دف‌زنی در مراسم ازدواج فرق بین حلال و حرام است.»

اما اباحت آوازه‌خوانی در مراسم عروسی و مجالس شادی دیگر:

«طبرانی» و «ابن‌ماجه» از عایشه رضی الله عنها روایت می‌کند که وی یکی از دختران یتیم انصار را به عقد یکی از مردان انصار درآورده و عروس را تا خانه شوهرش همراهی کرد. عایشه(رضی الله عنها ) فرمود: وقتی نزد رسول خدا صلی الله علیه وسلم  برگشتم، پیامبر صلی الله علیه وسلم  پرسیدند: آیا چیزی هم گفتید [در روایات دیگر آمده که آیا با او آوازه‌خوانی فرستادید؟] گفتم: او را به خانه‌اش بردیم و تبریک گفتیم و برگشتیم، پس فرمودند: ای عایشه! انصار قومی غزل‌دوستند [و از سرگرمی و تفریحات خوششان می‌آید] این ابیات را نخواندید؟!

اتیناکم اتیناکم             فحیّنا یحییّکم

ولولا الحبة السمر                 اء ما حللنا بوادیکم

و لو لا الذهب الأحمر             ما سمنت عذاریکم

ما نزد شما آمدیم، به ما خوشامد بگویید، ما هم به شما خوشامد می‌گوییم اگر دانه‌های گندم نمی‌بود به سرزمین شما نمی‌آمدیم، و اگر طلای سرخ نمی‌بود دختران شما چاق نمی‌شدند.

مهمترین بدعت‌ها و منکرات جشن‌های عروسی:

- یکی از اعمال زشت و منکر و حرام مراسم شادی، تماس و اختلاط زنان و مردان نامحرم است، خصوصاً در جشن‌های عروسی و موقعی که عروس را در نهایت جمال با زیبایی و آرایش‌جذّاب و فتنه‌انگیز نزد داماد می‌برند در حالی که فامیل و خویشاوندان داماد [مانند برادر، عمو، دایی و ...] آنها را همراهی می‌کنند، که با عروس خانم محرم نیستند که امکان دارد این‌کار باعث تحریک غریزه و باز شدن راه فتنه بر مردان و زنان شود و عواقب نامطلوبی را به‌دنبال داشته باشد، لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  شدیداً مسلمانان را از این امر برحذر داشته آنجا که می‌فرماید: «از رفتن پیش زنان خودداری کنید» شخصی از انصار گفت: ای رسول خدا! اقوام نامحرم شوهر زن (مانند برادر و عموزاده و ...) چطور هستند؟ پیغمبر صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «خلوت کردن با نزدیکان شوهر خطرناک و موجب مرگ و هلاکت است». در بخاری و مسلم و نیز از قول اسامه‌بن زید آمده که پیامبر صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «بعد از من هیچ فتنه‌اي برای مردان زیانبارتر از فتنه زنان نیست» [بخاری، مسلم و اصحاب سنن]

«طبرانی» از ابی‌امامه رضی الله عنه  روایت نموده که پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «از خلوت کردن با زنان (بیگانه) بپرهیزید، جز این نیست که هیچ مردی با زنی خلوت نمی‌کند، مگر شیطان سومین نفر آنهاست. و اگر مردی با خوکی آلوده به پلشتی و کثیفی برخورد کند، بهتر است از اینکه بدنش با زن نامحرمی تماس پیدا کند».

- از دیگر منکراتی که در جشن‌های شادی و عروسی‌ها انجام می‌گیرد، آوردن زنان آوازه‌خوان و رقّاصه‌ها است که صاحبان مجالس از آنها دعوت می‌کنند تا در خانه‌های وسیع و یا سالن‌ها و تالارهای بزرگ که به همین منظور ساخته شده‌اند و اجازه داده می‌شود، مراسمشان را با رقص و پایکوبی همراه ترانه خواندن اجرا نمایند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  از این‌گونه مراسم و این چنین شادی‌ای، نهی کرده‌اند. چنانکه ابن‌عساكر در تاریخش و ابن‌صقری در امالی‌اش از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت کرده‌اند که فرمود: «هرکسی در مجلس ترانه‌ی آوازه‌خوانی بنشیند و یا به تماشای رقاصه بپردازد، خداوند در روز قیامت در گوش‌هایش سرب مذاب می‌ریزد.»

همچنین در روایتی از ترمذی» به نقل از علی رضی الله عنه  آمده است: «آنگاه که امت من مرتکب پانزده عمل ناشایست شوند، بلا بر آن نازل خواهد شد.» که یکی از آنها «آوازه‌خوانی و رواج آلات موسیقی است.»

- ترانه خواندن با موسیقی و آلات لهو و لعب که توسط مردان و زنان آوازه‌خوان در مجالس سرور و شادی مرسوم است، یکی دیگر از جمله منکرات این مراسم می‌باشد.

حدیثی که از «احمدبن حنبل» روایت شده است آمده است که پیامبر خدا فرمود: «پروردگار مرا به‌عنوان رحمت و برکت جهانیان فرستاد و امر نمود که تار و فلوت و شراب و بتها را نابود سازم.»

و نیز در روایت «بخاری و احمد» آمده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «از امت من، اقوامی خواهند آمد که زنا را حلال می‌کنند و پارچة حریر را [برای مردا] و شراب و ترانه‌ها را مباح می‌دانند.»

- عیّاشی و خوشگذرانی، تن‌آسایی و اسراف در لباس مانند پوشیدن لباس‌هاي گران‌قیمت و پرزرق و برق [که معمولاً به مد روز معروف است و برای شهرت‌طلبی و تفاخر و چشم و هم‌چشمی بر تن می‌کنند] نمونه‌های دیگری از منکرات این مراسم می‌باشد که شریعت از آن نهی فرموده است، زیرا اسراف و تبذیر می‌باشد و شرع مقدّس اسلام از تبذیر و اسراف نهی کرده. چون شخصی که مرتکب این منکرات می‌شود، در واقع گرفتار عُجب و خود بزرگ‌بینی می‌شود. در این مورد، ابن‌عمر  رضی الله عنه  روایت کرده که پیامبر صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «هرکس که به قصد تظاهر و خودنمایی لباسی بپوشد، در روز قیامت خداوند لباس ذلّت بر او می‌پوشاند.» [ابوداوود، احمد و ابن‌ماجه]

و شیخین از پیامبرصلی الله علیه وسلم  روایت کرده‌اند که فرمود: «کسی که لباس بلند را به‌عنوان غرور و تکبّر بپوشد، در روز قیامت مشمول عنایت و توجه خداوند متعال نخواهد بود.»

لذا دین اسلام به شخص مسلمان امر می‌کند که در تمامی امورات زندگی، اعتدال و میانه‌روی را پیشه کند، و از آن جمله اعتدال در پوشش، غذا و مسکن است. این اصل [اعتدال و میانه‌روی] برگرفته از کلام الهی است، آنجا که می‌فرماید: «و (بندگان خوب خداوند) کسانی‌اند که به‌هنگام خرج کردن (برای خود و خانواده) نه زیاده‌روی می‌کنند و نه سخت‌گیری، بلکه در میان این دو (یعنی اسراف و بخل) حدّ میانه‌روی و اعتدال را رعایت می‌کنند.»( فرقان: 67.)

- نمونه دیگر از منکرات این‌گونه مجالس، تشبّه و تقلید زنان مسلمان به رقّاصه‌های بدکار و فاحشه است. زنان مسلمان با تقلید از رقّاصه‌های خلافکار و فاسد و بدکاره به سبک آنها رقص و پایکوبی می‌کنند و پوشش و پستانهای برجسته خویش را به‌طرز وقیحانه‌ای به نمایش می‌گذارند.

و نیز مردانی که خصوصیات مردانگی را نادیده گرفته و بصورت زن خود را جلوه می‌دهند و در اشاعة فحشاء و بی‌بندوباری و برانگیختن هواهای نفسانی و شهوانی و زیرپا گذاشتن فضائل اخلاقی مانند زنان بدکاره عمل می‌کنند.

«ترمذی» از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  روایت کرده که می‌فرماید: «کسی که خود را به غیر ما «مسلمانان) شبیه سازد از ما نیست، پس خود را به یهود و نصاری شبیه نسازید.»

«احمد» و «ابوداوود» از ایشان نقل کرده‌اند که: «کسی که خود را مانند قومی نشان دهد، جزو آن قوم محسوب می‌شود» و نیز فرموده: «خداوند مردانی را که خود را شبیه زنان کنند و زنانی که خود را شبیه مردان سازند، لعنت کرده است.» [بخاری و ترمذی]

- یکی دیگر از این منکرات، پوشیدن لباس کفّار و درآمدن به شکل و قیافه منحرفین اخلاقی و بی‌بندوبارهاست. روایت شده که پیامبر صلی الله علیه وسلم  عبدالله‌بن عمروبن‌العاص را دید که دو تکّه لباس زرد پوشیده است، پیغمبر صلی الله علیه وسلم  فرمود: «این لباس، لباس کافران است آن را نپوش». گفت: آنها را می‌شویم! حضرت فرمود: «بلکه آتششان بزن».

در صحیحین» آمده است که عمربن‌خطاب رضی الله عنه  نامه‌ای به مسلمانان مقیم سرزمین ایان نوشت و به آنها سفارش کرد که «از خوشگذرانی، رفاه‌طلبی، غرق شدن در تنعّم و رسم و رسوم مشرکین، برحذر باشید». و در روایت دیگر آمده است که فرمود: «خوشگذرانی و رسوم بیگانگان را رها سازید.»

- از منکرات این‌گونه مراسم جشن و سرور، اعمالی است که زنان به منظور زینت و زیبایی خویش جهت شرکت در این مراسم مرتکب می‌شوند، زنانی که برای باریک نمودن ابوهای خویش، موهای آن را می‌کَنند و موهای صورت خود را برمی‌داند و موی دیگران را به موی خود پیوند می‌دهند و به مانند مردان موهای سر خود را کوتاه کرده برای خود کاکل درست می‌کنند و زنانی که موهای سر خود را مانند کوهان شتر، برآمده می‌کنند. و همچنین مردانی که موهای خود را بلند نگه می‌دارند و آن را بر شانه‌ها بمانند زنان رها می‌کنند.

کندن و برداشتن موهای ابروان و صورت از تزئینات حرامی است که رسول خدا صلی الله علیه وسلم  مرتکب آن را، لعنت کرده است. در حدیثی که شیخین روایت کرده‌اند آمده است که:«پیامبر لعنت کرده است کسانی را که خال بر بدن دیگران می‌کوبند و کسانی که خال بر بدنشان کوبیده می‌شود و لعن نموده است زنانی که موی ابروان دیگران را می‌کَنند و زنانی که موی ابروانشان برداشته می‌شود. و زنانی که به‌خاطر زیبایی و جوان و نشان دادن خود بین دندانهایشان فاصله می‌اندازند و آنها را بازیک می‌نمایند و زنانی که خلقت و فطرت خدایی را تغییر می‌دهند.»

در مورد وصل و پیوند دادن مو، حدیثی است که شیخین از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  روایت کرده‌اند که فرمود: «همه کسانی که موها را وصل کنند (واصله) و همه کسانی که این موها به سرشان وصل می‌شود (مستوصله)، از جانب خداوند لعن و نفرین شده می‌باشند».

اما زنانی که موهای خود را مانند مردان کوتاه می‌کنند و مردانی که موهای خود را مثل زنان دراز می‌گذارند، بنابر حدیثی که «بخاری» و «ابوداوود» روایت نموده‌اند مشمول فعل حرام و لعن رسول خدا صلی الله علیه وسلم  می‌شوند. «رسول خدا صلی الله علیه وسلم » مردانی را که بصورت زنان خودنمایی می‌کنند و زنانی که خود را به‌صورت مردان نشان می‌دهند، لعنت کرده است.»

لکن کوتاه نمودن موی سر تا بناگوش بدون قصد تشبه به مردان اشکالی ندارد، دلیل ما حدیثی است که «مسلم» از قول عایشه رضی الله عنها  روایت نموده که «زنان رسول خدا صلی الله علیه وسلم  موهای خود را تا نرمه گوش کوتاه می‌کردند.» یعنی کوتاه کردن موها تا بناگوش به اندازه‌ای که از آنها بلندتر نباشد.

در مورد حرمت فعل زنانی که موهایشان را به شکل کوهان شتر در می‌آورند، حدیثی است که «مسلم» از قول ابوهریره رضی الله عنه  روایت نموده که پیامبر صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «دو دسته از مردمان از اهل دوزخ می‌باشند که نظیر آنها را ندیده‌ام؛ یکی از آنها جماعتی که تازیانه‌هایی در دست دارند که به دُم گاو شباهت دارد و مردم را با آن تازیانه‌ها کتک می ز‌نند [اشاره به قدرتمندان و حکّام ظالم است که دشمن بشریتند] و دسته دوم: زنانی هستند که هرچند به ظاهر لباس پوشیده‌اند ولی در حقیقت عریان می‌باشند، دیگران را فریفته می‌کنند و خود فریب می‌خورند و موهای سرشان را در یک جا جمع می‌نمایند که به کوهان شترها شبیه می‌باشد. اینها داخل بهشت نخواهند شد و حتی بوی بهشت را که از مسافت پانصد سال به مشام می‌رسد، نیز استشمام نخواهند کرد».

آنچه بیان نمودیم، مهمترین بدعات و منکراتی بود که در مجالس عروسی از جانب کسانی که خود را منتسب به اسلام می‌کنند و خودشان را به اصطلاح مسلمان می‌نامند، مشاهده می‌شود.

لذا وظیفه هر مسلمان و مؤمن با غیرت است که از این منکرات در شبهای عروسی و زفاف خویش اجتناب نماید، اگر می‌خواهد که روز قیامت با انبیاء، صدیقین و شهدا و صالحین که بهترین رفقاء هستند محشور شود، لازم است که چنین باشد.

گونه‌های مباح تفریحی و سرگرمی از نظر اسلام در مراسم عروسی

اما برادر و خواهر مسلمانم در اینجا نمونه‌هایی از سرگرمی‌ها و تفریحات مباحی که دین اسلام مقرر نموده، عرض می‌نماییم تا اگر خواستید، می‌توانید در مراسم عروسی و شادی از آن استفاده نمایید.

-   آوازه‌خوانی و اجرای سرود با لحن و آهنگ به‌شرطی که مضمون آن از زشتی و دشنام عاری باشد و همراه ساز نباشد.

-   آوازه‌خوانی و ترانه‌سرایی همراه با دف ساده و به‌دور از آلاتی که به دف می‌آویزند.(مخصوص زنان)

-   خودآرایی و زیبانمایی که بعضی خانمها در مراسم شادی، سر و وضع خود را مرتب و منظم می‌نمایند در صورتی که معتدل باشد و مکان، زنانه باشد که نامحرم حضور نداشته باشند، اشکالی ندارد.

-   آرایش‌و زینت با وسایل آرایشي جدید به نحوی که تشبیه به کفّار و فاسقین و منحرفین نباشد، ایرادی ندارد.

-   مسابقات اسب‌سواری و تیراندازی، نیزه‌پرانی و شمشیر چون اینها شیوه‌های آموزش شجاعت، قهرمانی و دلیری است. و بازی‌های ورزشی هنرهای نظامی باعث نیرومندی جسم، کسب مهارت و رشد قابلیت‌ها است.

-   ذبح حیوانان و تدارک ولیمه با گوشت آنها که از سنت‌های نکاح است. و دیگر گونه‌های مباح که شرع اسلام مقرر فرموده است، اشکالی ندارد. پس باید دشمنان اسلام آگاه باشند و بدانند که مسلمانان در مناسبتهای شادی و مجالس عروسی، خشک‌طبع، درون‌گرا و خودخواه و خشن نیستند. بلکه مسلمانان قومی هستند که در هنگام شادی، شادمان و شادی‌کنان و در وقت خوشی، شاد و با نشاط و سرحال‌اند. اما موقع مواجهه با مشکلات جدّی و مصمم‌اند و مردانه در صحنه حاضر می‌شوند!!

این است معنای توازن و تعادل و قرار دادن هر چیز سرجای خودش در زندگی...!

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏