در حدیث وارد شده است که:« اسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، فَإِنَّ الْمَرْأَةَ خُلِقَتْ مِنْ ضِلَعٍ، وَإِنَّ أَعْوَجَ ما فِي الضِّلَعِ أَعْلاهُ... » لطفاً این حدیث را شرح دهید. منظور از: « أَعْوَجَ ما فِي الضِّلَعِ أَعْلاهُ » چیست؟

الحمدلله،

این حدیث، صحیح است. بخاری و مسلم آن را روایت کرده‌اند که ابوهریره رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ مي‌گوید: رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرمود: «اسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، فَإِنَّهُنَّ خُلِقْنَ مِنْ ضِلَعٍ، وَإِنَّ أَعْوَجَ شَيْءٍ فِي الضِّلَعِ أَعْلاهُ... فَاسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرًا» بخاري (5186).

«با زنان، به خوبی رفتار کنید و سفارش مرا در مورد آنان بپذیريد. چرا که آنها از پهلو (دنده) آفریده شده‌اند. و همانا کج‌ترین بخش دنده، قسمت بالای آن است. اگر بخواهی، آن را راست کنی، مي‌شکند. و اگر رهایش کنی، همچنان کج، باقی مي‌ماند. پس با زنان به خوبی رفتارکنید و سفارش مرا در مورد آنان، مد نظر داشته باشید».

مخاطب اين حديث، پدران، برادران و شوهران هستند كه نسبت با زنان نيكي نمايند، به آنان ظلم نكنند. حقّ و حقوق آنان را پرداخت كنند. آنان را ارشاد و راهنمايي كنند.

بنابراین چنانچه مشاهده مي‌شود که در مواردی زن نسبت به شوهر و یا خویشاوندان بد رفتاری مي كند. (بر او سخت گرفته نشود و امری خارج از انتظار نیست) زیرا آنگونه که رسول اللهصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرموده‌اند: طبیعت زن بدلیل آفرینش او از قسمت پهلو، چنین است و نا گفته پیداست که پهلو کج مانند است، بنابراین نتیجه مي‌گیریم که سرشت زن آمیخته با اعوجاع و نقص است.

 در روایتی دیگر در بخاری و مسلم آمده است: « مَا رَأَيْتُ مِنْ نَاقِصَاتِ عَقْلٍ وَدِينٍ أَذْهَبَ لِلُبِّ الرَّجُلِ الْحَازِمِ مِنْ إِحْدَاكُنَّ »

[هيچ ناقص عقل و ديني را نديده ام كه بتواند مانند شما، مردان عاقل را فريب بدهد.] بخاري (304)، مسلم (80، 89)

{ اين حديث قسمتي از حديثی طولاني است كه ابوسعيد خدري رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ مي گويد: رسول الله - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ- روز عيد قربان يا عيد فطر بسوي مصلا رفت. در آنجا، سري به زنان زد و خطاب به آنان فرمود: «اي گروه زنان ! صدقه دهيد. زيرا شما را بيشترين اهل دوزخ ديدم». پرسيدند: چرا؟ اي رسول خدا - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ- ! پيامبر اكرم - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ- فرمود: «بخاطر اينكه شما بكثرت نفرين مي كنيد و از شوهرانتان نافرماني نموده و ناسپاسي مي كنيد و هيچ ناقص عقل و ديني نمي تواند مانند شما، مردان عاقل را فريب بدهد». عرض كردند: اي رسول خدا - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ- ! نقصان عقل و دين ما چيست؟ فرمود: «مگر نه اين است كه گواهي يك زن، نصف گواهي مرد محسوب مي شود»؟ گفتند: بلي. رسول خدا - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ- فرمود: «اين خود، نشانگر نقص عقل شما است». آنحضرت - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ- باز فرمود: «مگر نه اينكه در ايام حيض و قاعدگي، نماز نمي خوانيد و روزه نمي گيريد»؟ عرض كردند: بلي . رسول الله - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ- فرمود:«اين هم دليل بر نقص دين شماست».}

رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ چنین فرموده‌اند و این روایت از ابوسعید خدری رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ در صحیح بخاری و مسلم آمده است.

معنای نقصان عقل و دین همان چیزی است که پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ بیان فرموده است. «انَّ شهاده المرأتین تعدل شهادة رجل واحد». [گواهی دو زن مساوی با گواهی یک مرد است.]

و معنای نقصان دین این است که پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرموده كه آنها «تمکث الأیام و اللیالی لا تصلی» [زن ایام قاعدگی– حیض و نفاس چندین شبانه روز نماز نمي‌خواند.]

 این نقصی است که الله تعالی بر او لازم نموده؛ و از این بابت اعتراضی بر او نیست. زن هر چند بر مدارج علم و تقوا سیر کند، باز هم از این نقص خالی نیست. به دلیل این که رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ این موضوع را بیان فرموده است و بدیهی است که پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ از جانب خودش این را نمي‌گوید؛ بلکه با وحی خداوندی است آنچه را که تبلیغ و تبیین مي‌کند.

الله تعالی فرموده است: « وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى (1) مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى (2) وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى (3) إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى »،[النّجْم]

[سوگند به ستاره در آن زمان که دارد غروب مي‌کند: یار شما (محمدصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ) گمراه و منحرف نشده است، و راه خطا نپوییده است و به کژراهه نرفته است، و از روی هوی و هوس سخن نمي‌گوید. آن جز وحی و پیامی نیست که (ازسوی الله) وحی و پیام مي‌گردد.]

شیخ ابن باز – مجموع فتاوی و مقالات متنوعة –(5/300،301)

IslamPP.Com