احکام متعلق به حیض و نفاس چه هستند؟

الحمدلله،

علما گفته اند: حیض: خونی طبیعی است که اگر زن صلاحیت حامله شدن را داشته باشد در روزهای معينی از او می آید، و گفته اند خداوند این خون را به عنوان غذای فرزند در شکم مادر پدید آورده است، بنابراین وقتی كه زن حامله شود در اغلب موارد خونش قطع می گردد. وقتی که زن حیض شود احکام زیادی به او تعلق می گیرد که عبارتند از:

اول- خواندن نماز و گرفتن روزه بر او حرام است. زیرا پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرمود:[ إِذَا حَاضَتْ لَمْ تُصَلِّ وَلَمْ تَصُمْ] «آیا مگر نه این است که زن در دوران حیض، نماز نمی خواند و روزه نمی گیرد» البخاري (304)

بنابراین در دوران قاعدگی جایز نیست که زن روزه بگیرد. همچنین جایز نیست که نماز بخواند. اگر در حالت حیض روزه بگیرد یا نماز بخواند گناهکار است و روزه و نماز او پذیرفته نیست.

دوّم: زن اگر در دوران قاعدگی باشد طواف کعبه بر او حرام است؛ چون وقتی که عایشه (رضی الله عنها) هنگام ادای مناسک حج قاعده شد، پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ به او گفت:[ افْعَلِى مَا يَفْعَلُ الْحَاجُّ غَيْرَ أَلاَّ تَطُوفِى بِالْبَيْتِ]«همه کارهایی را که حاجی انجام می دهد انجام بده غیر از این که کعبه را طواف نکن» بخاري (1650) و (294)، و مسلم(1211)

  وقتی که به پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ گفتند: که صفیه بنت حییّ(رضی الله عنها) قاعده شده، پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرمود:[ أَحَابِسَتُنَا هِيَ ؟] «آیا او ما را نگاه داشته است؟» بخاري (328،1757،4401) و (294)، و مسلم (1211).

 چون پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فکر می کرد که صفیه طواف افاضه را انجام نداده است، آنگاه مردم گفتند: او طواف افاضه را انجام داده است، پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرمود: «اُخْرُجُوا» «حرکت کنید».

از این حدیث بر می آید که اگر زن طواف افاضه- طواف حج- را انجام داد و سپس دوران قاعدگی اش فرا رسید و حیض شد، احکام حج او تمام شده است؛ حتی اگر بعد از طواف افاضه و قبل از سعی صفا و مروه قاعده شد، احکام او تمام شده است؛ زيرا زن در دوران قاعدگی می تواند سعی بین صفا و مروه را انجام دهد.

 همچنین از اين حدیث فهمیده می شود که طواف وداع از زن حائض ساقط می شود. چنان که به صراحت در حدیث ابن عباسرَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ آمده که می گوید: [أُمِرَ النَّاسُ أَنْ يَكُونَ آخِرُ عَهْدِهِمْ بِالْبَيْتِ إِلَّا أَنَّهُ خُفِّفَ عَنْ الْحَائِضِ] «مردم در یافتند که وقتی می خواهند بروند، برای آخرین بار کعبه را طواف کنند، اما این طواف از زن حائض ساقط است» بخاري (1755)، مسلم(1328).

سوم: آمیزش و جماع با زن حائض جایز نیست، بنابراین شوهر نمی تواند در ایام قاعدگی با زنش آمیزش کند. چون خداوند متعال می فرماید: «وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ» [البقره-222] « از تو درباره حيض مى پرسند، بگو: آن [مايه ] رنج است، پس [به وقت ] حيض از زنان كناره گيريد و تا وقتى كه پاك شوند، با آنان نزديكى مكنيد، آن گاه چون [به خوبى ] پاك شوند، [غسل كنند] از همان جا كه خداوند به شما فرمان داده است با آنان آميزش كنيد. »

 آیه، بیانگر این مطلب است که جماع و آمیزش با زن در دوران حیض، حرام است. هرگاه زن پاک شد تا وقتی که غسل نکرده نباید با او آمیزش نمود، چون خداوند متعال می فرماید: «فَإذَا تَطَهَّرْنَ» یعنی وقتی که غسل کردند.

 خداوند متعال می فرماید: «وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا»[المائده-6] « و اگر جنب باشيد، غسل كنيد. »

امّا شوهر می تواند به غیر از جماع و مقاربت، به صورتهای دیگر با همسرش آمیزش کند. این عمل از شهوت فردی که نمی تواند در زمانی که زنش قاعده است، خودش را کنترل کند می کاهد. باید دانست که آمیزش و مقاربت با همسر از راه پشت حرام است؛ خواه زن حائض باشد یا نباشد.

چهارم: از جمله احکامی که بر حیض، مترتب می شوند این است که اگر زن در وقت نماز از حیض پاک شد، باید فوراً غسل کند تا بتواند نماز را پیش از آنکه وقت نماز تمام شود بخواند. به عنوان مثال: اگر زن بعد از طلوع فجر صادق و قبل از طلوع خورشید پاک شد باید غسل کند و نماز صبح را در وقتش بخواند. بعضی از زنان در این مورد کوتاهی می کنند به این صورت که در وقت نماز پاک می شوند؛ اما می گویند: بعداً غسل می کنیم و نماز می خوانیم به خصوص در زمستان، زنها می گویند: بعداً و بعداً تا اینکه وقت نماز تمام می شود. باید دانست که این کار برای زن حرام است؛ بلکه باید غسل کند تا نماز را سر وقتش بخواند.

بدیهی است که اوقات نماز را همه مردم می دانند:

 وقت نماز صبح از طلوع فجر و سپیده دم تا طلوع خورشید است.

وقت نماز ظهر، پس از زوال خورشید است تا وقتی که سایه هر چیز، به یک برابر آن برسد. یعنی به اندازه طول آن می شود.                                                                         

بعد از پایان وقت ظهر، وقت عصر آغاز می شود تا این که خورشید زرد و کم نور می گردد. و برای آنهایی که در ضرورت می افتند تا غروب خورشید وقت عصر است.

وقت مغرب از غروب خورشید تا تمام شدن سرخیِ افق است.

با تمام شدن سرخی، تا نیمه شب وقت نماز عشا است، و بعد از نصف شب وقتی است که نماز عشا در آن خوانده نمی شود. چون وقت آن تمام شده است، مگر اینکه انسان خواب رفته باشد یا فراموش کرده باشد.

 زیرا پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ می فرماید:[ مَنْ نَامَ عَنْ صَلاَةٍ أَو نَسِيَها إذا ذَكَرها] «هر کسی از نمازی خواب رفت یا آن را فراموش کرد هر وقت آن را به یاد آورد آن را بخواند» بخاري (597)، و مسلم (680، 684)   

باید دانست که اصل، در مورد خونی که از زن می آید: این است که این خون- اگر در سن حیض باشد- حیض محسوب می شود؛ مگر اینکه چیزی باشد که آن را از این اصل و قاعده بیرون کند.

آنچه از این قاعده، خون را بیرون می کند، این است که دانسته شود خونی که می آید خون طبیعی نیست، بلکه به دلیلی دیگر مانند پاره شدن رگی، خارج می شود. یا مانند اینکه به دنبال عمل جراحی از زن خون بیاید، و یا سببی از این اسباب که باعث می شود تا خون غیر طبیعی از زن بیاید، آنگاه در این صورت، این خون، حیض شمرده نمی شود. همچنین در مواردی که مدام از زن خون بیاید به طوری که بیشتر روزهای ماه از او خون بیاید؛ در این صورت او مستحاضه به شمار می آید و چنین زنی عادت ماهیانه اش قبل از این خونریزی معتبر است.

 چنین زنی مدت عادت همیشگی خود را حیض حساب کند و سپس غسل نماید و نماز بخواند؛ حتی اگر خون بیاید. یعنی زن، در ماههای گذشته که خون حیضش به صورت طبیعی می آمده، مدت زمانش چه قدر بوده، آن را در صورتی که خونش در تمام ماه قطع مي شود و مستحاضه است، از حیض به حساب بیاورد و پس از آن غسل کند و نماز بخواند؛ هر چند که جریان خون ادامه پیدا کند.

پنجم: از اموری که به احکام حیض و نفاس مرتبط است:

 این است که جایز نیست مرد، همسرش را در حالت حیض طلاق دهد. اگر شوهر، زنش را در حالت حیض، طلاق داد، گناهکار است و باید زن را دوباره به همسری خود بر گرداند، و او را نگاه دارد تا پاک شود. آنگاه در طُهری که در آن با زن خود آمیزش نکرده طلاقش بدهد؛ زيرا در صحیحین از ابن عمر روایت است که او زنش را در حالت حیض طلاق داد، و عمررَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ این قضیه را به اطلاع پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ رسانید. پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ ناراحت شد و فرمود:« مُرْهُ فَلْيُرَاجِعْهَا، ثُمَّ لِيُطَلِّقْهَا طَاهِرًا أَوْ حَامِلًا » «به او دستور بده تا به زنش رجوع کند، و سپس در حالت طهر یا حاملگی او را طلاق دهد»بخاري (4908)و أطرافه عنده ، و مسلم (1471)                                                                                                   

بسیاری از مردم- که از خداوند می خواهیم ما و آنها را هدایت کند- در این کار شتاب می ورزند و همسرانشان را در حالت حیض طلاق می دهند یا در طهری که در آن با زنش آمیزش کرده آن را طلاق می دهند. قبل از اینکه مشخص شود که حامله است یا نه، همه این موارد حرام هستند. انسان باید از آن توبه کند و زنی را که این گونه طلاق داده باید آن را بر گرداند.   

ششم: و از جمله، اموری که به احکام حیض و نفاس متعلق هستند: عبارتند از این که زنی که از او خون زایمان می آید، اگر قبل از چهل روز پاک شود باید غسل کند و نماز بخواند. اگر ماه رمضان بود روزه بگیرد؛ چون اگر زن  قبل از کامل شدن چهل روز، پاک شد، حکم زنهای پاک را دارد و شوهرش می تواند با او همخوابی و آمیزش کند؛ حتی اگر چهل روز کامل نشده باشد؛ زیرا وقتی که نماز خواندن جایز باشد، آمیزش به طریق اولی جایز است.

از جمله احکامی که متعلق به حیض و نفاس هستند: مطلبی است که به آن اشاره کردیم و آن اینکه زني كه از او خون حيض مي آيد و زنی که از او خون زایمان می آید، وقتی كه پاک شدند، واجب است که غسل کنند.

 احکام حیض و نفاس بسیار زیادند و ما به همین مقدار بسنده می کنیم، ان شاءالله کفایت خواهد کرد.

 شیخ ابن عثیمین- فقه العبادات(112-115)

IslamPP.Com