|
حقوق عمومي و خصوصي اعضاي خانواده
الحمدالله رب العالمين، والعاقبه للمتقين، ولاعدوان الا علي الظالمين، والصلاه
والسلام علي محمد الذي ارسله ربه رحمه للعالمين و علي آله و صحبه اجمعين.
نهاد خانواده از نظر اسلام در زندگي انسان و در تاريخ و آينده زندگي خانوادگي داراي
ابعاد اجتماعي بسيار گسترده‌اي است. خانواده براي محافظت از نوع انسان و ماندگاري و
رشد كمي و كيفي او، محوري اساسي به شمار مي‌آيد و ادامه نسل بشري يكي از اهداف
اساسي خداوند در آفرينش و وجود مي‌باشد؛ زيرا اراده خداوند بر اين تعلق گرفته كه
نظام هستي را آباد نمايد و آن را در مسير رشد و تمدن قرار دهد، اين اراده خداوند
تنها از طريق انسان و ادامه نسل او به وسيله پاگذاشتن به صحنه وجود در كانون
خانواده است كه تحقق پيدا مي‌نمايد و در واقع خانواده هسته‌اي اساسي براي جامعه و
رشد آن به شمار مي‌رود.
گاهي نقش خانواده در گسترش تاريخ و زمان و در عرصه‌هاي اجتماعي خاص يا در عرصه
سياسي عام گسترش مي‌يابد. و بسيار كم پيش مي‌آيد كه خانواده‌اي منقرض شود و تنها در
مواردي مانند: حوادث غيرمترقبه، يا رفتار و سلوك نادرست خويش يا بيماري و وبايي
واگير است كه ممكن است نسل خانواده‌اي از ميان برود.
خوشا به سعادت خانواده‌ايي كه ويژگي‌هاي اخلاقي ارزشمندي مانند: محبت، تعاون،
بخشندگي، احسان، خيرخواهي و پرهيزكاري را از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌نمايند و از
اين طريق براي خود و جامعه مايه خير و بركت مي‌گردند و در مقابل خداوند و مردم،
سربلند و گرامي مي‌شوند.
تنها از طريق ازدواج است كه كانون خانواده‌اي گرم شود و هر ازدواج و نكاحي زمينه را
براي مطرح شدن حقوق و مسئوليت‌ها و تعهدات متقابلي فراهم مي‌نمايد، كه شامل احترام
به موارد مورد اتفاق در عقد ازدواج، حفظ منزلت و كرامت كانون خانواده مي‌شود و
مزرعه خانواده به وسيله باران محبت و اطمينان متقابل وفاي به عهد و دلسوزي طرفين،
شاداب و شكوفا مي‌گردد و اين آيه قرآن را مدام ملاك روابط خويش قرار مي‌دهند كه:
«
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ » (المائده / 1)
«اي كساني كه ايمان آورده‌ايد به تعهدات و پيمان‌هاي خود وفادار بمانيد».
خداوند از عقد ازدواج به نام «ميثاق غليظ» يعني تعهد و پيماني بسيار با اهميت و
مورد احترام ياد فرموده و التزام به مسئوليت‌هاي آنها را واجب گردانيده است و در
واقع اين پيمان دو طرفه حقوق و مسئوليت‌هاي خاص و مشتركي را براي مرد و زن در پي
دارد و پس از تولد فرزندان حقوق و مسئوليت‌هاي جديدي را فراراه والدين و فرزندان
قرار ميدهد كه براساس عاطفه پدري و مادري و منزلت نسب و تعلق فرزندان به آنها
قرار دارند،كه هدف آن كسب سعادت عمومي و استقرار و امنيت اجتماعي است و ابزار آن
احترام متقابل مي‌باشد و بدين ترتيب آرامش و بهروزي و استقرار كانون خانواده را فرا
مي‌گيرد و هيبت آن در نظر همه مردم جلوه‌گر مي‌شود.
اين حقوق و مسئوليت‌هاي اعضاي خانواده براساس «عدالت» قرار دارد. عدالتي كه همه
نظام‌هاي اجتماعي بايستي براساس آن استوار گردند. و تبلور خيرخواهي و تحقق صفا و
صميميت و گسترش عشق و محبت و همكاري و صلح و آرامش و پايبندي به پاكي و عفت در
كردار و گفتار بشوند.
به همين دليل است كه قرآن كريم حقوق همسري را يادآور گرديده و مي‌فرمايد:
«
وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ» (البقره / 228)
«زنان همانند مسئوليت‌هايي كه دارند، از حقوقي هم برخوردارند».
و در مورد حقوق والدين مي‌فرمايد:
«
وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا» (الانعام / 151)
«با پدر و مادر به نيكي رفتار كنيد».
و در ارتباط با حقوق فرزندان مي‌فرمايد:
«
وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ » (البقره /
233)
«بركسي كه فرزند به او تعلق دارد، هزينه زندگي و لباس واجب است».
هم‌چنين مي‌فرمايد:
«
لَا تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ » (البقره /
233)
«نبايد مادرى به خاطر فرزندش زيان بيند، و نه پدرى براى فرزندش دچار ضرر شود»
از آن‌جا كه خانواده محور و هسته جامعه را تشكيل ميدهد، جز از طريق آن به وسيله
اداي اين حقوق و خيرخواهي منظم، امكان ادامه و استمرارش وجود ندارد. تنها از اين
مسير است كه سعادت و آرامش همه عرصه‌هاي آن را فراخواهد گرفت.
انواع حقوق و مسئوليت‌ها
حقوق و مسئوليت‌هايي كه با خانه و خانواده ارتباط پيدا مي‌كنند عبارتند از:
يكم : حقوق شوهر
دوم : حقوق همسر
سوم : حقوق مشترك ميان زن و شوهر
چهارم : حقوق فرزندان
پنجم : حقوق والدين بر فرزندان
ششم : حقوق اطفال و سالمندان
هفتم : حقوق خويشاوندان
هشتم : حقوق همسايگان
نهم : حقوق دوستان
دهم : حقوق جامعه اسلامي
همگی این حقوق را بطور مفصل در مقالات دیگری در همین سایت بررسی خواهیم نمود.ان
شاءالله
وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.
وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.
|
.gif){kind=small}
