عقيقه به چه معناست و بايد آنرا چطور انجام بدهيم؟ کسي که توان مالي نداشته باشد عقيقه انجام دهد بايد چکار کند آيا کسي که فرزندي داشته و عقيقه نداده آيا ميتواند الان که بزرگ شده است با فرزند دومش که به دنيا آمده است بدهد؟

الحمد لله،

عقيقه  ذبيحه‌اي  است  كه  براي  نوزاد  و  بجاي  او  ذبح  مي‌شود.  صاحب  مختار  الصحاح ‌گويد:  عقيقه  و  عقه  بكسر (‌ع‌)  بمعني  موئي  است ‌كه  بهنگام  ولادت  نوزاد  انسان  و  حيوان  بر  بدن  او  است  و گوسفندي‌كه  براي  نوزاد  و  بجاي  او  در  نخستين هفته  ولادتش  ذبح  مي‌شود  بدان  ناميده  شده  است‌.

عقيقه  سنت  موكده‌ست  حتي  اگر  پدر تنگ  دست  هم  باشد.در اين باره و براي معلومات بيشتر به فتواي شماره (1878) و (1881) مراجعه کنيد.  پيامبر صلي الله عليه و سلم   و  يارانش  براي  فرزندانشان  عقيقه  كرده‌اند.  صاحبان  سنن  روايت  كرده‌اند  كه  پيامبر صلي الله عليه و سلم    براي هريك  ازحسن  و  حسين  فرزندان  علي  بن  ابيطالب  قوچي  عقيقه ‌كرد  و  ليث  و  داود  ظاهري  عقيقه  را  واجب  مي‌دانند.  احكام  عقيقه  چون  احكام  قرباني  است  مگر اينكه در  عقيقه  مشاركت  جايز  نيست‌. 

فضيلت  عقيقه‌: 

صاحبان  سنن  از  سمره  از  پيامبر صلي الله عليه و سلم   روايت ‌‌كرده‌اند كه ‌گفت‌: 

1-" كل مولود رهينة   بعقيقته تذبح عنه يوم سابعه ويحلق ويسمى  [‌پرورش  نيكو  و  شايسته  و  صلاح  و  حفظ  نوزاد  در گرو  عقيقه‌اي  است‌كه  بجاي  او  ذبح  مي‌شود  در  هفتمين  روز  ولادتش‌كه  مويش  را  مي‌تراشند  و  او  را  نامگذاري  مي‌كنند]"‌.

٢-  از  سلمان  بن  عامر  ضبي  روايت  شده‌ كه  پيامبر صلي الله عليه و سلم   گفت‌:"  الغلام عقيقته، فأهريقوا علهى دما، وأميطوا عنه الاذى    [‌عقيقه  نوزاد  پسربا  وي  است  پس  برايش  خون  بريزيد  يعني  بجاي  او گوسفندي  ذبح‌ كنيد  و  آلودگي  و  نجاست  را  از او  دوركنيد]"‌.  بروايت  پنج  نفر  از  اصحاب  صحاح‌.

آنچه‌ كه براي نوزاد پسر و دختر سر بريده مي‌شود:

نيكوترآنست‌كه  براي  نوزاد  پسر  دو  راس‌ گوسفند  نزديك  بهم  از نظرشباهت  و  سن  و  براي  نوزاد  دختر  يك  راس  ذبح  شود.  ام‌ كروز كعبي‌گفت‌:  از  پيامبر صلي الله عليه و سلم    شنيدم  كه  مي‌گفت‌:" عن الغلام شاتان متكافئتان   وعن الجارية شاة [بجاي  نوزاد  پسر  دو  گوسفند  قريب  بهم  دررنگ  وسن  وبجاي  نوزاد  دختريك‌گوسفند  سرببريد  وعقيقه  كنيد]"‌.

و  يك ‌گوسفند  هم  بجاي  پسر كفايت  مي‌كند  چون  پيامبر صلي الله عليه و سلم    براي  هريك  ازحسن  و  حسين  چنين‌كرد  همانگونه‌ كه  قبلا گفتيم‌.

وقت ذبح عقيقه :

اگر  ممكن‌گردد،  ذبح  عقيقه  روز  هفتم  تولد  نوزاد  باشد  و  الا  درروز  چهاردهم  يا  بيست  و  يكم  ولادتش  باشد  اگردراين  روزها  ممكن  نشد  درهر روزي  باشد  جايز  است  در  حديث  بيهقي  آمده  است‌كه  عقيقه  درروزهاي  هفتم  يا  چهاردهم  يا  بيست و  يكم  ذبح  مي‌شود.براي معلومات کاملتر بر روي فتواي شماره (1880) کليک کنيد. 

آنچه در حق نوزاد مستحب است:

1- تحنيک (شيرين کردن کام نوزاد) :

از ابوموسي رضي الله عنه روايت است : (ولد لي غلام فدتيت به للنبي صلي الله عليه وسلم  فسماه إبراهيم، فحنکه بتمرة و دعا له بالبرکة و دفعه إلي و کان أکبر ولد أبي موسي)

 «خدا پسري به من داد او را نزد پيامبر صلي الله عليه وسلم  بردم، او را ابراهيم نام نهاد و با خرمايي کامش را شيرين کرد و برايش دعايي برکت کرد، سپس اورا به من برگرداند، او بزرگترين فرزند ابوموسي بود». متفق عليه: بخاري (5467/587/9)، اين لفظ بخاري است، مشلم (2145/1690/3)، مسلم در اين حديث جمله (و دعا له) را ذکر نکرده است.

2- تراشيدن موي سر نوزاد در روز هفتم و به وز موي سرش نقره، صدقه دادن :

از حسن بن سمره روايت است که پيامبر صلي الله عليه وسلم  فرمود : (کل غلام مرتهن بعقيقته، تذبح عنه يوم السابع و يحلق رأسه و يسمي) نسايي (166/7).

 «هر نوزادي به خاطر عقيقه‌اش در گرو است، که بايد در روز هفتم عقيقه ذبح، و سر نوزاد تراشيده و نام‌گذاري شود».

از ابورافع روايت است : وقتي حسن به دنيا آمد پيامبر صلي الله عليه وسلم  به فاطمه فرمود : (احلقي رأسه، و تصدقي بوزن شعره فضة علي المساکين) حسن : [الإرواء 1175]

 «سرش را بتراش و به وزن مويش نقره به مساکين صدقه بده».

3- ختنه کردن در روز هفتم :

به دليل حديثي که طبراني در (المعجم الصغير) از جابر ورايت کرده که گفت : (أن رسول الله صلي الله عليه وسلم  عق عن الحسن و الحسين و ختنهما لسبعة أيام) پيامبرr براي حسن و حسين عقيقه داد و در روز هفتم آنها را ختنه کرد».

و به دليل حديثي که طبراني در (الأواسط) از ابن عباس روايت کرده که گفت : (سبعة من السنة في الصبي يوم السابع : يسمي، و يختن، و يماط عنه الأذي، وتثقب أذنه، و يعق عنه، و يحلق رأسه، ويلطخ بدم عقيقته، و يتصدقة بوزن شعر رأسه ذهبا أو فضة) «هفت چيز در روز هفتم تولد سنت است : نامگذاري، ختنه، برداشتن اذيت از او، سوراخ کردن گوش (براي دختران)، دادن عقيقه، تراشيدن موي سر، آغشته کردن او به خون عقيقه(آنچه لازم به يادآوري است اين است که از آغشته کردن نوزاد به خون عقيقه نهي شده است.)، و به وزن موي سرش طلا يا نقره صدقه دادن».

والله اعلم

وصلي الله وسلم علي محمد و علي آله و اتباعه الي يوم الدين

سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت