بعضی از مردم معتقدند که در همه چیز می توان به پدر و مادر نیکی کرد... امیدواریم ضوابط نیکی به پدر و مادر را توضیح دهید؟

الحمدلله،

نیکی به پدر و مادر یعنی این که با مال و جان و مقام و... به آنها نیکی شود و با زبان هم به پدر و مادر نیکی می شود.

 الله تعالی می فرماید: « إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاهُمَا فَلا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلا كَرِيمًا» [ الاسراء: 23]

 « هرگاه یکی از آنان، و یا هر دوی ایشان نزد تو به سن پیری برسند، اُف به آنها مگو و بر سر ایشان فریاد مزن و با سخنان محترمانه با آنان سخن بگو.»

 اغلب این گونه است که اقدامات افراد پیر برای دیگران خوب و درست جلوه نمی کنند؛ امّا با وجود این الله تعالی می فرماید: « فَلا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ » یعنی از آنها ناراحت نشو و اُف به آنان مگو.

« وَقُلْ لَهُمَا قَوْلا كَرِيمًا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلا كَرِيمًا »:

 « و بر سر ایشان فریاد مزن و با سخنان محترمانه با آنان سخن بگو .»

احسان و نیکی به پدر و مادر با فعل و عمل هم صورت می پذیرد؛ به این صورت که انسان در مقابل پدر ومادر متواضع باشد و در برابر آنها به گونه ای که شایسته ی مقامشان است فروتنی و کرنش نماید. زیرا الله تعالی می فرماید:« وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا (٢٤) »

 « و بال تواضع و مهربانی را بر ایشان فرود آور و بگو پروردگارا بدیشان مرحمت فرما، همان گونه که آنان در کودکی مرا تربیت و بزرگ نمودند.» [الاسراء:24   ]

همچنین با خرج کردن مال و پول می توان به پدر و مادر نیکی کرد و حق آنهاست که فرزندان مخارجشان را تامین نمایند. تأمین مخارج یکی از بزرگترین حقوق والدین بر فرزندان است تا جایی که پیامبر  صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ  می فرماید: «أَنْتَ وَمَالُكَ لِأَبِيكَ»: «تو و مالت از آن پدرت هستید» ابوداود 3530

  همچنین خدمت به پدر و مادر، نیکی به آنهاست. انسان طبق معمول و عرف باید به آنها خدمت کند و با زبان و کار و عمل به آنان نیکی نماید؛ امّا اگر پدر و مادر از فرزند خواستند که کار حرامی انجام دهد جایز نیست که فرزند از آنها اطاعت نماید؛ بلکه در این صورت عدم اطاعت از آنها، نیکی به آنهاست. زیرا پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ   می فرماید: « انْصُرْ أَخَاكَ ظَالِمًا أَوْ مَظْلُومًا؛ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، هَذَا نَنْصُرُهُ مَظْلُومًا فَكَيْفَ نَنْصُرُهُ ظَالِمًا؟ قَالَ تَمْنَعُهُ مِنْ الظُّلْمِ»:

« برادرت را چه ظالم باشد چه مظلوم یاری کن، گفتند: ای رسول الله! این که مظلوم است یاری اش می کنیم؛ امّا ظالم را چگونه یاری کنیم؟ فرمود: یاری کردن ظالم این است که او را از ظلم باز داری.» بخاری 6952،2444

 پس باز داشتن پدر و مادر از کار حرام و هم آهنگ نبودن با آنها در کار حرام، نیکی به آنهاست. به عنوان مثال: اگر پدر و مادر به فرزند دستور دهد که برایش چیز حرامی بخرد و فرزند قبول نکند این فرزند عاق و نافرمان پدر و مادر نیست چون با امتناع ورزیدن در حقیقت پدرش را از کار حرام باز داشته است.

فتوا با امضای شیخ ابن عثیمین

IslamPP.Com