چگونه باید به پدر و مادر نیکی کرد؟ آیا می توان برای یکی از پدر ومادر عمره کرد، با این که او قبلاً عمره را انجام داده است؟

الحمدلله،

نیکی به پدر و مادر یعنی این که با مال، مقام و سود رساندن بدنی به پدر و مادر نیکی شود، و این واجب است. نافرمانی از پدر و مادر گناه کبیره و ضایع کردن حق آنهاست. نیکی به پدر و مادر تا وقتی که زنده هستند، مشخص است. همان طور که گفتیم یعنی با مال، مقام و بدن باید به آنها خدمت و نیکی کرد؛ امّا بعد از وفاتشان نیکی به آنها با دعا و استغفار برای آنها، اجرای وصیت بعد از وفاتشان، گرامی داشتن دوستانشان و برقرار داشتن پیوند خویشاوندی انجام می شود. این پنج چیز نیکی به پدر و مادر بعد از وفاتشان است.

صدقه دادن از سوی آنها جایز است؛ امّا به فرزند گفته نمی شود که از سوی آنها صدقه بده؛ بلکه گقته می شود اگر صدقه دادی جایز است و اگر صدقه ندادی دعا کردن برای شان از همه چیز بهتر است؛ چون پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ   می فرماید: « إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ » مسلم 1631

« هرگاه انسان بمیرد عمل او قطع می شود مگر از سه چیز: از صدقه جاریه و علمی که از آن استفاده می شود و یا فرزند صالحی که برایش دعا می کند».

پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ  دعا  را در جایی بیان کرده که از عمل شخصی سخن گفته است، پس این دلیلی است بر آن که دعا برای پدر و مادر بعد از وفاتشان از صدقه دادن از سوی آنها بهتر است؛ چون اگر اینها از دعا بهتر می بودند پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ  دعا را ذکر نمی کرد و همین امور را نام می برد، بلکه پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ  افضل و بهتر را ذکر می کند و آن را که جایز است امّا افضل و بهتر نیست نیز گوشزد می نماید.

چنان که در حدیث سعد بن عباده رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وقتی که سعد از پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ  اجازه خواست که از مادرش صدقه دهد، پیامبر  صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ   به او اجازه داد، و این اشاره به آن است که صدقه دادن جایز است؛ امّا افضل نیست. همچنین مردی آمد و گفت: یا رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ  « إِنَّ أُمِّي افْتُلِتَتْ نَفْسُهَا وَأُرَاهَا لَوْ تَكَلَّمَتْ تَصَدَّقَتْ أَفَأَتَصَدَّقُ عَنْهَا؟ قَالَ نَعَمْ» بخاری(1834 )، و مسلم(1353)

« مادرم ناگهان وفات یافت و به نظر من اگر فرصت حرف زدن می یافت صدقه می داد، آیا می توانم از سوی او صدقه بدهم؟ فرمود: بله»

مهم این که توصیه من به این برادر این است که به جای ادای عمره برای پدر و مادر یا صدقه دادن و امثال آن از سوی آنها برای شان به کثرت دعا کند. چون پیامبرصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ  به همین کار راهنمایی کرده است. اما با وجود این اگر او صدقه بدهد یا عمره کند و یا قرآن بخواند و ثواب این کارها را به مادر وپدرش اهدا نماید. نمی گویم بد کرده است اما اگر پدر ومادرش عمره یا حج نکرده اند می توان گفت ادا کردن فریضه از گردن آنها از دعا برای شان افضل است. والله اعلم

 شیخ ابن عثیمین، کتاب الدعوة  (5 /149،148 )

IslamPP.Com