سلسلة خانواده ي خوشبخت – محارم

شريعت اسلام تزويج برخي زنان را بر بعضي از مردان حرام ساخته است. يا اين تحريم به صورت ابدي و تا آخر عمر است و يا به صورت موقت و گذرا. تحريم ابدي نسبي يا سببي و يا رضاعت حاصل گردد.

 
* محارم هميشگي که در اثر نسب افراد برقرار مي شود چهار قسم مي باشد:

1-    فروع و اولاد زن از مردان، و هر چه پايين تر برود: يعني حرام بودن پسران و پسران پسرانش و همينطور تا پايين تر برود.

2- اصول و نياي زن از مردان، و هرچه بالاتر برود: يعني پدران و پدران پدرانش و همينطور تا بالاتر برود.

3- فروع و اولاد والدين زن و هر چه پايين تر برود: برادران و پسران برادرانش وپسران خواهرانش، و پسران آن ها و تا پايين تر برود. چه تني باشند و چه ناتني.

4- فروع و اولاد اجداد وي چنانچه يک درجه با وي فاصله داشته باشند، پس عموها و دايي هايش هرچند هم که درجه ي پدر يا مادربزرگش با وي باشد بر زن حرام هستند.

 
* محارم ابدي به دليل قرابت پنج قسم مي باشد:

1-    آنکه شوهر ُيکي از اصول يا نياکان زن باشد، هرچند هم اين نيا و اصل بالاتر برود. شوهر مادر تا ابد بر زن حرام است به شرط آنکه بر مادر دخول نموده باشد.

2- آنکه شوهر يکي از اولاد باشد. پس شوهر دختر بر زن حرام است، حتي اگر با او نزديکي ننموده باشد، يعني به محض عقد نکاح حرمت واقع مي شود.

3- اصول و نياي شوهر زن، هر چقدر بالاتر برود. يعني پدر شوهر و جد پدري يا مادريش بر زن حرام هستند. چه شوهر با او نزديکي نموده يا ننموده باشد.

4- اولاد شوهر زن، و هرچه پايين تر برود. به شرطي که نزديکي حاصل شده باشد.

 
* شير خوردن (رضاعت) باعث حرمت هميشگي از دواج زن با هر مردي از هشت قسم ذکر شده در بالا مي گردد. هر آنچه بواسطه ي رابطه ي نسبي و سببي حرام گردد با رضاعت نيز حرام مي شود.

 

جز مواردي از نسبت اجدادي که ازدواج زن و مرد را حرام مي گردانند ولي رابطه رضاعت چنان نمي کند؛ به خاطر عدم وجود رابطه ي محرميت در ميانشان. از جمله ي اين استثنائات:

1- خواهر پسر رضاعي. بر پدر پسر رضاعي اين محرميت حاصل نمي شود، چون رابطه اي او را به پدر وصل نمي کند. درحاليکه چنين ارتباطي در خواهر پسر نسبي وجود دارد، چرا که اگر دختر خودش باشد يا دختر همسرش، که با او نزديکي نموده است، آن دختر در هر دو حالت بر وي حرام مي باشد.
2- مادر خواهر يا برادر رضاعي، نکاحش حرام نمي باشد. درحالي که نظير آن در حالت نسبي حرام است. چرا که مادر برادر يا خواهر نسبي او، همسر پدرش و نيز مادر او خواهد بود و بر او حرام است.

 
محارمي که بر اساس گذر زمان و بواسطه ي يکي از اسبابي که با زايل شدن آن ازدواج زن جايز مي شود، به قرار زير مي باشند:

شوهر خواهر، شوهر عمه و شوهر خاله و کساني که حکم تحريم جمع بين محارم در موردشان صدق مي کند و نيز تمام مردان تا وقتيکه زن در نکاح يا در عده ي طلاق يا فوت همسرش باشد.
چنانچه مردي زنش را سه طلاقه دهد تکاح مجدد او تا وقتيکه زن شوهر ديگري نکند برايش جايز نيست؛ بگونه اي که شوهر دوم با او نزديکي نموده و هرگاه او را طلاق داده و عده اش بگذرد ميي تواند او را باز به نکاح خود درآورد. فرد زاني تا وقتيکه از زناکاري توبه ننمايد. مردي که چهار همسر دارد نمي تواند زن پنجمي را به نکاح درآورد تا زمانيکه يکي از آن چهار تا را طلاق بدهد. مرد غير مسلمان تا زماني که اسلام بياورد. عقد نکاح کسي که در احرام حج تمتع يا عمره بسر مي برد حرام مي باشد. همچنين ازدواج زن با مردي که او را لعان کرده است مگر آنکه مرد حرف خود راتکذيب نمايد و برخي علما اين حرمت را ابدي مي دانند.

 
ازدواج  و رضاع:

علما در تعيين مقدار شيردهي که موجب ايجاد رابطه ي رضاعيت شود اختلاف دارند. در اينجا آراي آنان را در اين باره بطور خلاصه ذکر مي کنيم:

1- شيردادن اندک يا بسيار در حصول رضاعت و تحريم يکسان مي باشد. چنانچه در قرآن کريم آمده است: {وأمهاتكم اللاتي أرضعنكم} [نساء: 23] معني آيه: « و مادرهايتان كه به شما شير داده‏اند.» همچنين در احاديث از عقبة بن حارث روايت شده که مي گويد: ام يحيي دختر ابي اهاب را تزويج نمودم و کنيزکي سياهپوست آمد و گفت: من شما دو تا را شير داده ام. من نزد رسول خدا صلى الله عليه و سلم رفته و جريان را بازگو نمودم، ان حضرت صلي الله عليه و سلم فرمود: (وكيف وقد قيل؟ دعها عنك) يعني: «چگونه (او را به نکاح درمي آوري) حال آنکه در موردش چنان گفته شده؟» و پيامبر صلى الله عليه و سلم از دفعات شيردهي چيزي نپرسيده است. [متفق عليه].

2- تحريم و رضاع ثابت نمي شود مگر در صورتي که حداقل پنج بار شيردهي جداگانه روي داده باشد. از حضرت عايشه رضي الله عنها روايت شده که بيان مي کند: در ميان آيات قرآن آيه اي بود که ده بار شير دهي معين باعث تحريم مي شود، سپس آن ها نسخ شده و به جاي آن پنج بار شيردهي معين نازل شد. وقتي رسول الله صلى الله عليه و سلم وفات کرد آيات مزبور جزو قرآن بودند. _[مسلم] اين روايت با اعتراضات بسياري مواجه شده و باعث شده که امام بخاري آن را قبول ننمايد.
3- تحريم بواسطه ي سه بار شيردهي يا بيشتر ثابت مي گردد، بدليل فرمايش پيامبر صلى الله عليه و سلم که: (لا تحرم المصة ولا المصتان) يعني: «نه يک جرعه و نه دو جرعه باعث تحريم نمي شوند.» [رواه الخمسة]

درک نادرستي در مورد اين مسأله بويژه در بين جوامع قبيله اي رواج يافته است. ديده مي شود که مانع ازدواج دخترانشان با بيگانگان شده ولي پسرانشان آزادي انتخاب از ميان نزديکان يا بيگانگان را دارند، با وجود آنکه ازدواج با نزديکان را ترجيح مي دهند. براي رعايت احتياط در مورد دين و ايمان زنان و بيرون امدن از دائره ي اختلاف ميان ائمه، بهتر است به صرف خوردن شير از ازدواج با فرد مورد نظر صرف نظر کند.

فلسفه ي تحريم ازدواج در روابط مذکور:

تحريم هاي ذکر شده با سرشت بشر که خداوند آدميان را بر آن آفريده است هماهنگي دارد. پيوند موجود ميان فرزندان و والدين پيوندي والا و لبريز ازعشق و مهرباني است. پدر و مادر چنان احساسي نسبت به فرزندشان دارند که گويي پاره ي تن آنان است و فرزند چنان به پدرش مي نگرد که گويي جزئي از وجود اوست. حال در حضور چنين دوستي و محبتي چگونه مي توان بهره گيري يا شهوتي را متصور شد؟ پيوند ميان خواهران و برادران آن ها را همچون اعضاي يک کالبد قرار داده و رابطه ي ميان آن ها بر پايه ي دوستي و محبت بوده و بر ديگر روابط برتري بسيار دارد. چنانکه عموي انسان، برادر پدر اوست و دايي، برادر مادر است، و هر دوي آنان نيز مانند پدر و مادر جزو محارم هستند و زن عمو و دائي و جدش را دوست داشته و آنان را گرامي مي دارد.
برادرزاده و خواهر زاده مانند فرزندان فرد مي باشند و ارتباطي عاطفي ميانشان برقرار است.

وقتي که زني با يک مرد ازدواج مي کند عضوي از خانواده ي وي شده و با پسر يا پدر او ازدواج نمي کند و شوهر نيز با دختر يا مادر همسرش، که در حکم مادر خود اوست، ازدواج نمي نمايد. بواسطه ي خوردن شير و حکم رضاعت نيز آنچه با نسبت اجدادي و قرابت حرام بوده، حرام مي گردد، چرا که جسم کودک از شير زني که شيرش داده تکامل مي يابد.

ترجمه: مسعود

مصدر: سايت نوار اسلام

IslamTape.Com