لعان،ایلاء،ظهار

لعان:
چنانچه مردي همسرش را به هر ترتيبي که باشد به زنا متهم کند، حتي اگر اين اتهام به صورت بارداري زن از غير وي در برابر قاضي باشد، حکم وي آنگونه است که خداوند متعال مي فرمايد: {والذين يرمون أزواجهم ولم يكن لهم شهداء إلا أنفسهم فشهادة أحدهم أربع شهادات بالله إنه من الصادقين. والخامسة أن لعنت الله عليه إن كان من الكاذبين. ويدرأ عنها العذاب أن تشهد أربع شهادات بالله إنه لمن الكاذبين. والخامسة أن غضب الله عليه إن كان من الصادقين} [نور: 6-9] يعني: « و كسانى كه به همسران خود نسبت زنا مى‏دهند و جز خودشان گواهانى [ديگر] ندارند هر يك از آنان [بايد] چهار بار به خدا سوگند ياد كند كه او قطعا از راستگويان است. و [گواهى در دفعه] پنجم اين است كه [شوهر بگويد] لعنت‏خدا بر او باد اگر از دروغگويان باشد. و از [زن] كيفر ساقط مى‏شود در صورتى كه چهار بار به خدا سوگند ياد كند كه [شوهر] او جدا از دروغگويان است. و [گواهى] پنجم آنكه خشم خدا بر او باد اگر [شوهرش] از راستگويان باشد.»

در اجراي لعان حضور قاضي لازم است، او بايد به زن تذکر داده و او را نصيحت نمايد. در لعان سنت آن است که مرد قبل از زن شهادت بدهد و اگر مرد از لعان خودداري کند بر او حد قذف جاري مي شودو درصورتيکه زن از لعان سرباز بزند حد زنا بر وي جاري مي گردد و ميان آن دو پس از ملاعنه متارکه رخ واقع مي شود و هرکدام بر ديگري حرام مي گردند و طبق نظر جمهور علما تا ابد نمي توانند دوباره باهم ازدواج نمايند. بعضي از علما نيز عقيده دارند که درصورتي که مرد حرف خود را پس گرفته و يا يکي از دو نفر داراي شرايط شهادت دادن نباشد مي توانند بار ديگر باهم ازدواج نمايند.

اگر مردي زنش را لعن نمود و فرزندش را انکار کرد، نسبت فرزند به او منتفي مي شود و نفقه اش نيز از عهده ي وي ساقط مي گردد و از همديگر ارث نخواهند برد، فرزند به مادرش پيوسته و از هم ارث مي برند، براي اينکه نسب کودک براساس همخوابي ثابت مي گردد و در اين حالت اين نسبت بواسطه ي ملاعنه منتفي شده است. از ابوهريره -رضي الله عنه- نقل شده که مي گويد: رسول الله صلى الله عليه و سلم فرمودند: (الولد للفراش وللعاهر الحَجَر (يقصد به الرجم)) يعني: « بچه متعلق به صاحب رختخواب است و به زناكار، سنگ تعلق ميگيرد(يعني بايد رجم شود).» [رواه الجماعة إلا أبا داود]

ايلاء:
آن است که مرد قسم بخورد که تا مدت بيش از چهارماه از جماع با همسرش خودداري کند. کسي که چنين عمل نمايد از همسرش دوري گزيده است. در مذهب مالکي چنانچه کسي از نزديکي با همسرش به مدت بيش از چهاما امتناع ورزد، حتي بدون قسم خوردن وبه قصد ضرر و آسيب رساندن به زنش، ايلاءگر (مولي) به حساب آمده و حکم ايلاء بر وي جاري مي شود.

حكم ايلاء: شرع مقدس اسلام به ايلا کننده ي همسر فرصتي چهارماهه داده است تا در آن در تصميم خود تجديد نظر نمايد و با همسرش نزديکي کند و در غير اينصورت ايلا نموده و بايد کفاره ي سوگندش را بدهد. خداوند متعال مي فرمايد: {للذين يؤلون من نسائهم تربص أربعة أشهر فإن فاءوا فإن الله غفور رحيم} [بقره: 226] يعني: « براى كسانى كه به ترك همخوابگى با زنان خود سوگند مى‏خورند [=ايلاء] چهار ماه انتظار [و مهلت] است پس اگر [به آشتى] بازآمدند خداوند آمرزنده مهربان است.» درصورت گذشت چهارماه و عدم بازگشت شوهر از قسمي که خورده است، اين عمل بيانگر قصد وي براي طلاق همسرش مي باشد. خداوند متعال چنين مي فرمايد: {وإن عزموا الطلاق فإن الله سميع عليم} [بقره: 227] يعني: « و اگر آهنگ طلاق كردند در حقيقت‏خدا شنواى داناست.» در اين حالت جمهور علما اتفاق نظر دارند که زن حق دارد خواستار نزديکي مرد يا طلاق باشد، چنانچه مرد از نزديکي با وي امتناع ورزد قاضي وي را تحت فشار قرار مي دهد تا همسرش را طلاق دهد و بنا به قول اصح يک طلاق رجعي واقع مي شود. زن طلاق داده شده بواسطه ي ايلاء مانند ديگر مطلقه ها به حساب مي آيد.

گاهي مرد زن را بر خويش حرام مي گرداند، اگر اين مراد از اين تحريم، حرام داشتن خود زن باشد، اين تحريم به وقوع طلاق نمي انجامد. از حضرت ابن عباس -رضي الله عنهما- روايت شده که مي گويد: وقتي مردي زنش را حرام گردانيد، سوگندي خورده است که کفاره اش را مي دهد، سپس چنين خواند که: {لقد كان لكم في رسول الله أسوة حسنة} [احزاب: 21] يعني: « قطعا براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكوست.» (روايت مسلم.

ظهار:
وقتي مرد به همسرش بگويد: تو مانند پشت مادرم هستي. بسياري از علما عقيده دارند که چنانچه مرد به جاي مادر خود يکي ديگر از محارمش مانند خواهر يا دخترش را نيز نام ببرد همچنان مظاهر (ظهار کننده) است. دين اسلام ظهار را حرام دانسته و درصورت صحت وقوع ظهار مرد و زن را بر هم حرام گردانيده است تا وقتيکه مرد کفاره ي آن را نداده باشد. ليکن ظهار را آنچنان که در جاهليت رواج داشت طلاق نمي داند، بلکه آن را سوگندي مي داند که باعث حرام گشتن زن بر مرد مي گردد. خداوند متعال مي فرمايد: {الذين يظاهرون منكم من نسائهم ما هن أمهاتهم إن أمهاتهم إلا اللائي ولدنهم وإنهم ليقولون منكرًا من القول وزورًا وإن الله لعفو غفور. والذين يظاهرون من نسائهم ثم يعودون لما قالوا فتحرير رقبة من قبل أن يتماسا ذلكم توعظون به والله بما تعملون خبير. فمن لم يجد فصيام شهرين متتابعين من قبل أن يتماسا فمن لم يستطع فإطعام ستين مسكنًا ذلك لتؤمنوا بالله ورسوله وتلك حدود الله وللكافرين عذاب أليم} [مجادله: 2-4] يعني: « از ميان شما كسانى كه زنانشان را ظهار مى‏كنند [و مى‏گويند پشت تو چون پشت مادر من است] آنان مادرانشان نيستند مادران آنها تنها كسانى‏اند كه ايشان را زاده‏اند و قطعا آنها سخنى زشت و باطل مى‏گويند و[لى] خدا مسلما درگذرنده آمرزنده است. و كسانى كه زنانشان را ظهار مى‏كنند سپس از آنچه گفته‏اند پشيمان مى‏شوند بر ايشان [فرض] است كه پيش از آنكه با يكديگر همخوابگى كنند بنده‏اى را آزاد گردانند اين [حكمى] است كه بدان پند داده مى‏شويد و خدا به آنچه انجام مى‏دهيد آگاه است. و آن كس كه [بر آزادكردن بنده] دسترسى ندارد بايد پيش از تماس [با زن خود] دو ماه پياپى روزه بدارد و هر كه نتواند بايد شصت بينوا را خوراك بدهد اين [حكم] براى آن است كه به خدا و فرستاده او ايمان بياوريد و اين است‏حدود خدا و كافران را عذابى پردرد خواهد بود.»