سلسلة خانه ي مسلمان – خانه ي تندرست

تندرستي نعمتي ازجانب خداوند متعال است که بيشتر مردم بدان توجهي ندارند. پيامبر خدا الله صلى الله عليه و سلم فرموده است: (نعمتان مغبون فيهما كثير من الناس: الصحة والفراغ)_ يعني: « دو نعمت است که بسياري مردم از آن استفادهء درست نمي نمايند،تندرستي و آسودگي از کار.» [البخاري والترمذي وابن ماجه] نعمت تندرستي همچون تاجي بر سر اشخاص سالم است، و براي همين خانواده ي مسلمان بايستي موارد زير را براي تحقق اين مسأله دنبال کند:

- نظم و ترتيب؛ چرا که نظم کليد سلامت خانواده است. اين موضوع در مورد همه ي حالات زندگي؛ مانند خواب و غذا خوردن و ديگر مسائل مطلوب و قابل تسري و مطلوب مي باشد.

 - هوا و آفتاب از مهم ترين تضمين هاي سلامت خانواده هستند.

- وجود گياهان و گلهاي طبيعي و سبزه در اطراف خانه و در داخل آن براي تصفيه ي هوا و افزايش اکسيژن هوا.

 - مراقب متعادل بودن درجه حرارت منزل باشيد.

- رعايت درست بهداشت و نظافت از عوامل اساسي تندرستي خانواده است.

- ويژگي سالم و بهداشتي بودن اثاث منزل آسايش اعضاي خانواده را تضمين مي کند.

 - پيشگيري بهتر از درمان است.

- پيگيري مسائل سلامت افراد خانواده؛ براي دوري از بيماري هاي واگير و مزمني که در برخي زمان هاي معين همه گير مي شود. سرعت بخشيدن به تدابير لازم براي پيشگيري، تدابيري مانند واكسن زدن و غيره در برابر بيماري هاي متعدد.

- تلاش در پوشيدن لباس هاي راحت، براي آنکه جريان خون در سطح بدن کند نشود و با درنظرگرفتن پوشيدن لباس هاي ضخيم در زمستان و لباس هاي سبک در فصل تابستان.

 
- لزوم پيروي از راهنمايي هاي بهداشتي درباره ي وضعيت بدن در هنگام ايستادن، نشستن، خوابيدن و بالا رفتن از پله ها و پايين آمدن از آن ها و نيز در هنگام تماشاي تلويزيون و برداشتن و گذاشتن بارهاي سنگين.
- غذاي خوب و کامل و داراي ارزش غذايي مناسب از جمله عوامل سالم نگاه داشتن بدن در برابر بيماري ها است. بهتر است غذا به اندازه ي کافي و حاوي تمامي عناصر غذائي مورد نياز بدن و متناسب با سن و سال افراد خانواده و سلامتي جسمي آنان باشد.

 
انواع عناصر غذائي لازم براي جسم، و خوراکي هايي که حاوي موارد زير باشد:

پروتئين: خوارکي سازنده ي جسم مي باشد که بدن انسان را با ترکيبات مورد نياز بدن براي رشد آن کمک مي کند و در جايگزين نمودن بافت هاي آسيب ديده نقش بسزايي دارد. بنابراين بايد نسبت به غذاهايي که به رشد اطفال کمک مي کنند توجه ويژه داشت. براي آنکه کمبود اين مواد موجب اختلال در رشد و نمو و ترميم بافت هاي بدن آنان خواهد بود. غذاهاي مذکور در گوشت، ماهي، تخم مرغ و شير يافت مي شود و در حبوباتي مانند: سويا، لوبيا و نخود و غيره ...

مواد نشاسته اي، قند و چربي: غذاهاي انرژي زايي هستند که به بدن نيرو و انرژي مورد نياز را براي حرکت و جنب و جوش و فعاليت ماهيچه ها مي بخشد. بديهي است که نبايد در مصرف اين مواد زياده روي نمود؛ تا منجر به چاقي نگردد. اين عناصر در حبوبات، گندم، ذرت و ارزن همچنين در ميوه جات، مرباها و شيريني جات وجود داشته و نيز در برخي ريشه هاي خوراکي مانند سيب زميني ها و سيب زميني مصري و همچنين در روغن هاي نباتي ذرت و زيتون و روغن دانه ي پنبه يافت مي شود.
ويتامين ها و املاح معدني: از غذاهاي بازدارنده است که بدن فرد را در برابر بيماري ها محافظت نموده و انرژي حياتي را مي افزايد و در انواع سبزيجات، هويج، ميوه جات و ماهي ها يافت مي شود.

از جمله عادات غذائي نامناسب:

- نوشيدن چاي يا شربت و ديگر محرک ها هنگام غذا خوردن يا بلافاصله پس از آن که از جذب آهن غذا در بدن جلوگيري کرده و باعث فقر و کمبود در خون مي گردد. لذا بهتر است نوشيدن چاي را به دو يا چند ساعت پس از صرف غذا موکول کنيم.

- نجويدن صحيح و کافي لقمه و در نتيجه به زحمت انداختن بيش اندازه ي معده و دشوار گشتن هضم غذا.

 - زياده روي در خوردن غذاهاي تند مزه باعث بروز زخم معده مي گردد.

 - زياد خوردن غذاهاي بريان و سرخ کرده و پخته شده در روغن به دشواري در هضم مي انجامد و دستگاه گوارش را تحت فشار مي گزارد.

- نخوردن صبحانه باعث کاهش نيرو و توان فرد مي شود.

- نوشيدن نوشابه هاي گازدار يا آب معمولي در هنگام غذا خوردن منجر به رقيق شدن اسيد معده مي شود و در نتيجه در هضم عذا ايجاد مشکل خواهد کرد.

- بهتر است قبل از آماده ساختن و خوردن غذا دست ها را شسته و البته از شانه زدن موها در آشپزخانه بپرهيزيد تا از افتادن تار مو در غذا جلوگيري شود.

بعضي ملاحظات بهداشتي:

- منجمد نمودن گوشت و ماهي ها در يخچال براي بيش از يک بار موجب فاسد شدن آن ها مي گردد. بنابراين بهتر است آن را تکه تکه نموده و در کيسه هايي قرار دهيد، بطوريکه هر بسته مناسب يک وعده ي غذايي باشد.

- با فاصله ي اندکي پيش از وعده ي غذايي سالاد را آماده سازيد تا براي آنکه ويتامين ها و خواص خود را در معرض هوا از دست ندهد.

- از بکار بردن روغن براي سرخ کردن براي بيش از يک بار بپرهيزيد و جهت پاک شدن روغن از هرنوع آلودگي سعي کنيد آن را صاف نماييد.

- مي توان از آب حاصل از پختن سبزي هايي به جز چغندر، سيب زميني و کلم قمري استفاده نمود.

 
- بهتر است گوشت قرمز و گوشت مرغ و ماهي را قبل از سرخ کردن يا کباب نمودن در آب ليمو و پياز خيسانده و سپس در نمک و ديگر ادويه ها قرار دهيد.

- چنانچه نمک بيش تر از اندازه ي مورد نياز در سبزي پخته شده باشد مي توان آن را با اضافه نمودن کمي پوست سيب زميني سالم به آن جذب نموده و پس از طبخ از دست آن خلاص شد.

- بيشتر مواد غذايي سبزيجاتي که پوستشان کنده مي شود در زير همان پوست آن ها قراردارد، مثلاً در سيب زميني، کدو و بادمجان. لذا بايد از زياده روي در کندن پوست آن ها خودداري نمود. چون در صورت ضخيم بودن پوست گرفته شده مواد غذايي مهم از دست مي رود.

- هنگام پختن غذاهاي محتوي مواد مخاطي و لزجي مانند: باميه و سيب زميني مصري، بهتر است مقداري آب ليمو را قبل از اضافه نمودن سبزي به مايع بيافزاييد تا از ارزش غذايي آن محافظت نمايد.

 

وضعيت سلامتي جسم در هنگام کار:

- هنگام برداشتن اشياء از زمين بهتر است زانوها را خم کنيد و مراقب باشيد ستون فقرات در حالت عمودي و مستقيم قرار داشته باشد.

- موقع حمل اشياء سنگين، سعي کنيد تا جاييکه مي توانيد به آن نزديک قرار بگيريد.

- موقع پهن نمودن لباس هاي خيس آن ها را در يک ظرف و بر روي يک چهارپايه ي بلند قرار دهيد تا از خم و راست شدن کمر به دفعات زياد جلوگيري به عمل بياوريد.

- موقع جارو کشيدن يا شستن کف يا واکس زدن و برق انداختن زمين سعي کنيد از ابزار آلات داراي طول مناسب استفاده نماييد تا از خم شدن بيش از اندازه ي کمر جلوگيري شود.

- موقع حركت دادن اشياء سنگين به مرکز ثقل شيء مورد نظر نيرو وارد شود.

 
- هنگامي که کدبانوي منزل براي انجام بعضي کارها مي نشيند بايد کاري کند که به راحتي بتواند دستهايش را حرکت دهد و ارتفاع ميز و صندلي که بر آن کار مي کند به اندازه اي باشد که متناسب با نوع کار و قامت زن باشد.

کمک هاي اوليه:

- در استعمال داروها شتابزده عمل نکنيد تا وقتيکه مطمئن شويد مخصوص معالجه ي آن درد بوده و به پزشک مراجعه نماييد.

- در حالت شکسته شدن استخوان يا سوختگي بايد به نزديک ترين بيمارستاني که در آنجا فوريت هاي پزشکي ارائه مي شود براي شکسته بندي و غيره تحت نظر پزشک متخصص مراجعه کنيد.

 
- در حالت وراد شدن جسم بيگانه به بدن مانند يک تکه شيشه، چوب، ميخ يا چيز ديگري در صورت پيدا بودن بايد آن را با موچين از بدن بيرون کشيد و از دست آن خلاص شويد. سپس جاي آن را با مواد ضدعفوني کننده تمييز نماييد. ولي در صورت عدم موفقيت در بيرون کشيدن جسم بايد به نزديک ترين بيمارستان يا درمانگاه فوريت هاي پزشکي مراجعه نمود.

 
- بهتر است از به کار بردن هرگونه وسيله ي در رابطه با چشم و گوش جز پس از مشورت با پزشک خودداري شود.

داروخانه ي خانگي:

وجود داروخانه اي در منزل يک امر ضروري و لازم مي باشد؛ تا بتوان کمک هاي اوليه را در رابطه با بيمار تا هنگام رسانيدن وي به بيمارستان يا رسيدن پزشک يا آمبولانس صورت داد.

لزومي ندارد که يکي از افراد خانواده پزشک يا داروساز باشد تا داروخانه را مجهز نماييد، تنها کمي آشنايي و توجه و مراقبت کافي است البته با مراعات نمودن موارد زير:

- داروخانه (جعبه ي کمک هاي اوليه) در مكان مخصوص و دور از دسترس اطفال جايش محکم شود تا از مسموميت آنان بوسيله ي داروها جلوگيري شود چون بچه ها شايد فکر کنند اين داروها شيريني و آبنبات هستند مخصوصاً که جديداً آن ها را در بسته بندي ها و روکش هاي رنگانگ عرضه مي کنند و به راحتي بوسيله ي بچه هاي خردسال قابل گشودن و استفاده مي باشند و موانع بازدارنده ي اطفال براي باز کردن آن ها درنظر گرفته نشده است.

- بهتر است جعبه ي کمک هاي اوليه ي خانه ي تان داراي رديف هايي باشد که در هر رديف نوعي از انواع دارو را شامل بشود. مثلاً: يک رديف براي داروهاي سوختگي و زخم ها (کمک هاي اوليه)، يک براي لوازم پانسمان و چسب ها، رديفي براي داروهاي چشمي (قطره ها و پمادها) که توسط پزشک تجويز شده اند و رديفي براي دواهايي که از طريق دهان مصرف مي شوند.

- بهتر است جعبه ي داروهايي مخصوص کودکان داشته باشيد.

- بايد جعبه ي داروها در مكاني قرار داشته باشد که داراي تهويه مناسب و به دور از حرارت زياد و رطوبت قرار داشته باشد. داروهايي هستند که بايد در يخچال نگهداري شوند، آن ها را در جايي دور از دسترس اطفال قرار دهيد و درصورت وجود جايي در يخچال براي داروهاي پزشکي آن ها را همانجا بگذاريد.
- اسم داروها را با خطي خوانا و مشخص بر روي ظرف مخصوص آن ها بنويسيد، چنانچه لازم باشد.
- چنانچه بيش از يک بيمار در يک زمان در منزل وجود داشته باشد بهتر است اسم هر بيمار را بر داروها بنويسيد تا احتمال مصرف اشتباهي دارو توسط بيمار ديگر و عوارض نامطلوب متعاقب آن را از بين ببريم.
- دارو را به همان دوز و مقدار و در زمان هايي که توسط پزشک و داروخانه معين شده است به بيمار بدهيد تا مصرف نمايد. بيمار نبايد از مصرف داروهايي که پزشک براي وي تجويز نموده است و داروخانه طرز مصرف آن را برايش بيان داشته است دست بردارد مگر با مشورت پزشک خود. همچنين استعمال دارو به مقادير بيشتر يا کم تر از آنچه پزشک تجويز کرده است بدون مشورت با وي کار نادرستي است.

- بيمار بدون مشورت با پزشک سرخود داروهايش را تکرار ننمايد.

- در حالتي که بدن فرد نسبت به برخي از دواها حساسيت نشان داده و بعضي عوارض را بروز دهد،

مثلاً: جوش زدن يا قرمز شدن پوست و يا بخشي از پوست که دارو بر آن، به عنوان پماد يا قطره ها چشمي و روغن هاي ماليدني، استعمال شده است، بايد بلافاصله از مصرف دارو دست کشيده و هرچه زودتر با پزشک خود يا داروخانه مشورت نماييد تا از بروز عوارض بيشتر و شديدتر پيشگيري شود.
- در حالت وجود بيماري در خانواده که از داروهاي درازمدت مانند داروهاي علاج بيماري قند، فشار، زخم معده بايد اين داروها در بخش مستقلي از داروخانه ي خانگي قرار بگيرد و جز بوسيله ي خود بيمار يا پرستار وي باز نشود تا احتمال اشتباه شدن داروها در جعبه ي داروهاي منزل با هم ازميان برود.
- سعي شود برخي ابزار کمک هاي اوليه ي ضروري مانند: قيچي جراحي، پنس، دستکش طبي، کش هاي باند پانسمان، بست هاي آتل، دماسنج طبي، گاز استريل.

بيماري در خانه داريم:

بيماري نوعي آزمايش از جانب خداوند متعال است که هرکدام از بندگانش را که اراده نمايد بدان مبتلي مي سازد تا او را بيازمايد و آثار گناهان را از وي بزدايد. پيامبر خدا صلى الله عليه و سلم مي فرمايد: (عجبًا لأمر المؤمن، إنَّ أمره كله خير، وليس ذاك لأحد إلا للمؤمن، إن أصابته سراءُ شكر، فكان خيرًا له، وإن أصابته ضراءُ صبر، فكان خيرًا له) يعني: « کار مسلمان انسان را به شگفتي و تعجب وا ميدارد. زيرا همه ي کارش براي او خير است، و اين امر براي هيچکس جز مسلمان ممکن نيست. اگر به وي فراخي و آساني روي دهد شکر کند، برايش خير است، و اگر به او سختي برسد هم صبر کند برايش خير است.» [مسلم]

ممکن است يکي از اعضاي خانواده بيمار شده و بستري گردد، يا افراد سالمندي باشند که نيازمند توجه و مراقبت هاي ويژه اي باشند، در اين حالات حتماً بايد توجه و مراقبت هاي خاصي را درنظر بگيريم. بايد آرامش و سکوت و راحتي را در اتاق بيمار براي او فراهم سازيم تا به معالجه ي ايشان کمک کرده باشيم.

بنابراين بايد موارد زير را درنظر داشته باشيم:

- توجه و اهتمام به بيمار و دعاي شفا براي او، تا او را شاد و اميدوار بسازيم. در دعايمان مي توانيم بگوييم: (أذهب الباس رب الناس. اشف وأنت الشافي، لا شفاء إلا شفاؤك، شفاءً لا يغادر سقمًا) يعني: « اي پروردگار مردم! بيماري اش را برطرف ساز و چنان شفايي عنايت كن كه هيچگونه بيماري اي باقي نماند. چرا كه تو شفا دهنده هستي و هيچ شفايي، بجز شفاي تو وجود ندارد!» [البخاري]

يا دعاي زير:

(اللهم رب الناس! مُذهب الباس، اشف أنت الشافي، ولا شافي إلا أنت، اشف شفاءً لا يغادر سقمًا) يعني: « بار خدايا، اي پروردگار مردم! و اي برنده ي سختي و دشواري، شفا ده که شفا دهنده اي جر تو نيست، درماني که بيماريي نگذارد.» [أحمد والبخاري]

- نور اتاق بيمار به ميزان مناسب باشد، که بهتر است آرام و اندک باشد تا به وي احساس راحتي و آرامش ببخشد و از افتادن نور مستقيم به چشمان بيمار جلوگيري شود؛ چنانچه بيمار نياز به نور قوي براي مطالعه و ديگر مسائل داشته باشد و البته در صورت بدون اشکال بودن اين کار براي سلامت بيمار.

- بايد اتاق بيمار داراي سيستم هواي مناسب باشد. نبايد بيمار در معرض جريان هاي شديد هوا قرار بگيرد. موقع باز کردن پنجره ها براي تهويه ي هواي اتاق بايد از پرده و موانعي از اين قبيل استفاده کرد تا مانع جريان هوا به صورت مستقيم به سوي بيمار شويم همچنين مي توان پنجره را تنها به مقدار کمي باز گذاشت. مورد ديگري که از اهميت زيادي برخوردار است اين است که حتما بايد به طور پيوسته مراقب درجه حرارت اتاق بود.

- توجه به نظافت و بهداشت اتاق به طور مداوم وبگونه اي که باعث آزار وي نگردد. در استفاده از شوينده و پاک کننده ها در نظافت اتاق و نيز کم کردن حتي الامکان گرد و غبار و سر و صداي ناشي از نظافت اتاق اهميت زيادي دارد.

- ضرورت وجود گل ها و گياهان تزييني در اتاق بيمار؛ چرا که باعث ايجاد نشاط و شادماني بيمار و تقويت روحيه ي وي مي گردد که به آسايش جسيم و روحي وي مي انجامد. همچنين هر از گاهي ايجاد تغيير در شکل و مکان اين گل ها به احساس تازگي و عدم کسالت و بيزاري فرد کمک مي کند. سعي شود گل هايي را که داراي عطر و بوي قوي هستند را در صورتي که شرايط بيمار اقتضا مي کند دور از بالين وي قرار داد.

- پاسخ گفتن به نيازهاي بيمار و فراهم ساختن نيازمندي هاي او بدون آنکه خودش درخواست نمايد.
- چنانچه بيمار مي تواند از خودش مراقبت نمايد، بهتر است داروهايي را که نياز دارد در دسترس وي و بر روي ميز مجاور او قرار داد به همراه يک فنجان آب، يک بسته دستمال کاغذي و يک ساعت کوچک، قرآن، کتابي که خودش دوست دارد و يک راديوي کوچک ... و ديگر موارد مشابه.

ترجمه: مسعود

مصدر: سايت نوار اسلام

IslamTape.Com