سلسلة خانه ي مسلمان – خانه ي ما دانشگاه است

حقيقتاً... خانه ي يک مسلمان بايد آموزشگاه علم و معرفت باشد و همه ي اعضاي خانواده عاشق و علم و دوستدار تلاش براي کسب دانش و کوشش در راه آن باشند تا بتوانند به درجات بلند نزد پروردگار خويش نايل آيند. خداوند متعال مي فرمايد: {يرفع الله الذين آمنوا منكم والذين أتوا العلم درجات} [المجادلة: 11] يعني: «خداوند [رتبه] كسانى از شما را كه گرويده و كسانى را كه دانشمندند [بر حسب] درجات بلند گرداند.»،

 و باز خداوند تبارک و تعالي مي فرمايد: {إنما يخشى الله من عباده العلماء} [فاطر: 28] يعني: « از بندگان خدا تنها دانايانند كه از او مى‏ترسند.»

 مسير علم و دانش همان مسير بهشت برين است، رسول خدا صلى الله عليه و سلم فرموده است: (من سلك طريقًا يلتمس فيه علمًا سهَّل الله له به طريقًا إلى الجنة) يعني: « کسي که در طلب علم راهي را طي کند، خداوند در عوض برايش راهي را بسوي بهشت هموار مي سازد.» [مسلم]، پيامبر صلى الله عليه و سلم همچنين مي فرمايد: (لن يشبع المؤمن من خير يسمعه حتى يكون منتهاه الجنة) يعني: « مؤمن هر گز از شنيدن خير (علم) سير نمي شود، تا نهايتش به بهشت انجامد.» [الترمذي]

ترديدي در اين نيست که دانش از بهترين نعمت ها مي باشد، پيامبر اکرم صلى الله عليه و سلم مي فرمايد: (إن الله وملائكته وأهل السماوات والأرضين، حتى النملة في جحرها، وحتى الحوت، ليُصَلَّون على معلم الناس الخير) يعني: « فضيلت و برتري عالم بر عابد مانند فضيلت من بر پائين ترين شما است، بعد خداوند و فرشتگانش و اهل آسمانها و زمين حتي مور در لانه اش و ماهي بر آنکه به مردم درس نيکي و خير مي دهد، درود مي فرستند.» [الترمذي - و 1838 في صحيح الجامع] براي همين خانه هاي مسلمانان در طول تارخ همواره با علم و دانش آموختن آباد و پرطراوت بوده است.

علم و دانش از جمله مهم ترين مسائل زندگي در يک خانه ي مسلمان مي باشد؛ چرا که بواسطه ي علم است که عقيده سالم نگاه داشته شده، عبادت درست به جا مي آيد و انسان درباره ي دين و دنياي خويش دليل و برهان دارد. بنابراين بايد در يک خانواده مسلمان به دانش و علم اندوزي توجه ويژه اي معطوف گردد. براي آنکه هريک از اعضاي خانه به فرهنگ اسلامي و فرهنگ زمان حاضر و تخصص دست يافته و کل خانواده به بالاترين سطح علم و معرفت برسد، لازم است موارد زير مورد توجه قرار بگيرند:

* وجود کتابخانه اي علمي و متنوع که شامل انواع علوم و مسائل فرهنگي و موضوعات مربوط  به زندگي باشد. براي رشد فرهنگي و علمي اعضاي خانواده و تشخيص درست از نادرست اين کار لازم است.

اين کتابخانه مي تواند شامل کتاب هايي در رابطه با موضوعات زير باشد:

- علوم شرعي، مانند: كتب تفسير، فقه، حديث و علوم قرآن و غيره...

- زبان عربي و آداب آن در زمان هاي مختلف.

- تاريخ و تمدن هاي گوناگون.

- دائرة المعارف در رابطه با علوم گونانگون، طبيعت، اجتماع و انساني، که در زندگي براي ما حائز اهميت باشد.

 - كتاب هاي کودکان و دائرة المعارف هاي مخصوص آنان.

- كتاب هاي خاص تربيت و پرورش کدبانوي خانه.

- كتاب هاي آموزش بهداشتي و پزشکي.

* خريد روزنامه و مجلات عمومي و تخصصي براي آشنايي خانواده با مسائلي که پيرامون آن ها رخ مي دهد و کسب اطلاع درباره ي اوضاع امت اسلامي و اخبار جهان اسلام، و مواردي از اين قبيل.
* خانه ي مسلمان نبايد بي بهره از جلسات علمي منظم و مداوم باشد که در آن انواع مسائل علمي و اجتماعي مورد بحث قرار گرفته و تمام اعضاي خانواده در آن شرکت نموده و اطلاعات خود را به بقيه ارائه نمايند.

چه زيباست که يکي از افراد خانواده هربار حديثي را از کتاب هاي حديث صحيح برگزيده و در جلسات آن را همراه با شرح و مباحث مربوطش بخواند، يا فردي ديگر کتاب معيني را درنظر گرفته و مضوعات آن را در جلسه مطرح نمايد و هرکدام ديدگاه خو د را درباره ي آن ابراز دارد. شکي نيست که اين مباحثات جنبه ي فرهنگي و آگاهي تک تک افراد خانواده را بالاتر مي برد و به تقويت بعد اجتماعي آن ها کمک مي نمايد و درعين حال شخصيت آزاد و مستقلي را براي هريک پايه مي ريزد.
* حتي مي توان مسابقاتي را بين افراد خانواده ترتيب داد تا بعد علمي و فرهنگي آن ها پرورش يابد و به تشويق و ترغيب هدفدار کمک مي نمايد.

 
*کسب علم از طريق نوارهاي کاست (سي دي، دي وي دي و ...) و ويديو که اثرگذاري بسيار بيشتري بر روي کودکان خواهد داشت. مخصوصاً سي دي هايي که درباره ي موضوعات علمي و همراه شرح تصويري و به صورت فيلم نيز باشد.

 * مطالعه: نبايد پدر و مادر در رابطه با فرزندانشان اهميت مطالعه در پايه هاي مختلف تحصيلي آن ها را ناديده بگيرند. بهتر است تا جايي که مي توانند آنان را در مطالعه ي بهتر و و مفيدتر ياري دهند. چه بسيار فرزنداني که در جريان يادگيري درس هايشان نيازمند کسي هستند که به آنان کمک کرده و راهنمايي شان نمايد و البته زمينه اي آرام و مناسب را براي مطالعه و پيشرفت و موفقيت ايشان فراهم سازد.

در اينجا چند راهنمايي در مورد کارهايي که بايد والدين در جريان مطالعه و يادگيري فرزندانشان انجام دهند، ذکر مي شود:

- بذر انگيزه ي حقيقي فراگرفتن را در وجود فرزندانشان بنشانند.

- حل و فصل مناسب مشكلات فرزندان قبل از آغاز مطالعه و يادگيري آن ها.

- آماده ساختن مکان مطالعه. بگونه اي که جوي آرام در اتاق فراهم شده و چنانچه کودک راست دست باشد نور از سمت چپ بتابد و چنانچه چپ دست باشد نور از سمت راست بر وي بتابد. اين نور بايد سمت نور کل اتاق باشد. اين حالت براي سلامتي چشم و بينايي کودک بهتر مي باشد. بهتر است رنگ اتاق روشن و ترجيحاً رنگ سبز روشن يا آبي آسماني باشد. اتاق بايد داراي تهويه ي مناسبي بوده و ديگر مسائل نظم و ساماندهي آن رعايت گردد.

- توجه به سلامتي فرزندان و تغذيه ي آن ها بدور از افراط و تفريط.

 - زمان هايي را براي استراحت و تجديد قوا در ميان اوقات مطالعه.

- زمانبندي مناسب براي مطالعه کودکان درنظر گرفته شود، به گونه اي که زماني را براي مطالعه ي درس هايي که تازه خوانده شده اختصاص داده و وقتي را نيز براي پي گيري درس هاي پيشين و تکرار و تمرين آن دروس درنظر بگيرد. مي توان از خلاصه برداري از قسمت هاي طولاني نيز بهره گرفت.
- شناخت اصول لازم و ضروري براي يادگيري؛ از جمله فهميدن مطالب، ترتيب، تکرار، شناخت هدف و منظور از يادگيري درس مذکور، حفظ و به خاطرسپاري کامل مطالب با استفاده از تمرين و مرور مجدد آن ها. سعي شود زماني به يادگيري مطالب دشوار بپردازد که ذهنش آرام و داراري آمادگي لازم باشد.
- تقواي خداوند متعال دروازه اي است به سوي علم و دانش و کاميابي بزرگ، خداوند متعال مي فرمايد: {ومن يتق الله يجعل له مخرجًا ويرزقه من حيث لا يحتسب} [الطلاق: 2-3] يعني: « و هر كس از خدا پروا كند [خدا] براى او راه بيرون‏شدنى قرار مى‏دهد.» همچنين خداوند باري تعالي مي فرمايد: {ومن يتق الله يجعل له من أمره يسرًا} [الطلاق: 4] يعني: « و هر كس از خدا پروا دارد [خدا] براى او در كارش تسهيلى فراهم سازد.»

خواندن داستان امام شافعي در اين مورد خالي از لطف نيست. امام شافعي مدتي احساس مي کرد نوعي سستي و ضعف در يادگيري و فهم دروس برايش پيش امده است. مسأله را به استادش، وکيع، عرضه نمود و شکايت پيش وي برد. استاد او را به تقواي خداوند سفارش کرد. امام شافعي آن را چنين تعريف مي کند:

"شكوت إلى وكيـعٍ سـوء حفظــي

فأرشدني إلــى تـرك المعاصــي

وأخبرنـي بأن العلــم نــــورٌ

ونـور الله لا يهــدى لعاصـــي"

معني شعر:

«شکايت از بدحفظي ام پيش وکيع بردم

بگفتا تا ترک نافرماني ايزد نماي

به من گفتا که علم دين نور است

نباشد نور ايزد عاصيان را رهنمايي.»

ترجمه: مسعود

مصدر: سايت نوار اسلام

IslamTape.Com