سلسلة خانه ي مسلمان – خانه ي ما منظم است

خانه ي يک مسلمان بايد همواره منظم باشد و نشانه ي پاکيزگي، زيبايي و سادگي در آن ديده  شود. خانواده ي مسلمان بخشي از وقت و انرژي خود را صرف سامان دهي خانه و اتاق هاي خويش مي نمايند.

بطوريکه فضا و موقعيت هرکدام از اتاق ها با کاربرد و استفاده ي آن متناسب  باشد. همچنين خانواده ي مسلمان بايد به سامان دهي همه ي اتاق ها و نظم و ترتيب موجود در آن ها، با چيدن مناسب اسباب و اثاثيه ي هر اتاق، توجه نمايد تا بتواند به نتيجه و منظور مطلوب آن مکان دست يافته و آسودگي و زيبايي آن براي کسي که آن را مي بيند معلوم باشد...

هرکدام از اتاق هاي خانه به تناسب کارکردي که دارد شأن و اهميت خاص خود را دارد. هر کدام از اشياء خانه بايد مکان مشخص خود را داشته باشد تا هنگام نياز بتوان آن را پيدا نمايد. بهتر است اشياء مشابه را کنار هم و در يک جا گرد آورد؛ مثلاً سوزن هاي خياطي و نخ و غرغره ها در يک مکان نگاه داشته شوند، وسايل بهداشتي در يک جا و .... نظم و ترتيب حاصل از اين حسن سليقه ي فرد باعث بازيافتن وقت و زمان از دست رفته اي خواهد شد که صرف جستجو و پيدا کردن اشياء در موقع نياز مي شود.

 

اتاق خواب: خواب يکي از نيازهاي طبيعي و ضروري انسان است و اتاق خواب مکاني است که به دنبال کسب آرامش و راحتي به آن پناه مي برد. بنابراين اصولاً بايد جاي دنج و آرامي را در منزل براي آن درنظر گرفت که از خيابان اصلي دور بوده و داراي فضاي مناسبي براي چيدن درست و منظم اسباب و لوازم باشد و بتوان هر از چند گاهي تغييري را در دکوراسيون لوازم و چيدمان آن ها داد.

بهتر است که اندازه و نوع اسباب و وسايل اتاق خواب متناسب با فضاي آن بوده و با کارکرد اتاق همخواني داشته باشد. بگونه اي که به راحتي بتوان به مرتب کردن و آراستن آن پرداخت و در آن سليقه بکار برد، اما اين موضوع در تضاد با پرهيز از افراط در خريد وسايل و اسباب گرانقيمت نمي باشد. بهتر است اتاق خواب با پرده هاي مناسب آراسته گردد تا هم به بازتابيدن سکون و زيبايي اتاق و هم به آرامش روحي و پوشيده نگاه داشتن آن از ديد نامحرم کمک کند.

تهويه مناسب براي اتاق خواب نيز از ضروريات آن مي باشد. تهويه ي مناسب به بهداشت و سلامتي خانواده کمک مي نمايد. سعي شود اتاق خواب ها به اندازه ي کافي آفتاب گير باشند و فرش هاي منزل در طول روز مدتي در معرض نور آفتاب قرار گيرند. نور اتاق خواب بايد ملايم باشد تا باعث آرامش و راحتي بيشتر گردد. سعي شود فرش هاي اتاق خواب متناسب با ذوق و سليقه ي زوجين باشد.

 

اتاق بچه ها: بهتر است اتاق ويژه اي براي بچه ها در نظر گرفته شود. البته بستگي به امکانات و توان مالي خانواده دارد. اتاق مخصوص براي کودکان در درون آنان حس اعتماد به نفس و استقلال را پرورش مي دهد. بهتر است اتاق آنان به اندازه ي و متناسب با جست و خيز و بازي کودکان بوده و نزديک جايي که مادرش آنجا است باشد تا بتواند به آن ها رسيدگي نموده  و همواره  زير نظر وي باشند.

اسباب و لوازم اتاق بچه ها ساده و درحد نيازهاي آنان بوده و اتاق را با انباشتن از اثاثيه برايشان تنگ و شلوغ نکنيد و سعي کنيد آن ها را ثابت و محکم نماييد تا در نتيجه ي جنب و جوش و حرکت زياد بچه ها مشکلي ايجاد ننمايند. به ياد داشته باشيد که بهتر است لوازم اتاق بچه ها از مواد شکستني انتخاب نشود بلکه از جنس چوب يا پلاستيک باشد. رنگ فرش و لوازم اتاق کودکان از رنگ هاي تند و روشني مانند قرمز، زرد و متناسب با ذوق و روحيات کودکان باشد.

ديوارهاي اتاق را نيز به رنگهاي شاد مانند شيري روشن، مغزپسته اي يا سبز روشن  درآوريد و بايد درنظر داشته باشيد که رنگ سقف هميشه سفيد انتخاب شود. رنگ بکار رفته را از موادي باشد که به سهولت قابل شستشو بوده و دوام مناسبي داشته باشد.

نور کافي براي اتاق کودکان در حفظ سلامتي و بينايي آن ها اهميت زيادي دارد. سعي کنيد از لامپ هايي با نور سفيد (و زرد باهم) مانند لامپ هاي فلورسنت استفاده نموده و چراغ خوابي را هم براي شب ها درنظر بگيريد براي آنکه وقتي کودک از خواب برخاست از تاريکي اتاقش نهراسد. درصورت وجود بيش از يک کودک در اتاق لوازم هرکدام درحدامکان از لحاظ شکل، اندازه، کيفيت و رنگ با هم در يک سطح باشند تا هيچ يک نسبت به ديگري احساس حسادت يا خودبرتربيني ننمايد.

وقتي در خانواده چند دختر و پسر وجود داشته باشند، جدا ساختن مکان خواب هاي آن ها شرعاًً لازم است و حتماً بايد در سن ده سالگي آن را رعايت نمود و قبل از اين سن هم جدا نمودن اتاق هايشان بهتر است. بطوريکه جايي براي پسران و بخشي براي دختران اختصاص داده شود. پيامبر صلى الله عليه و سلم در اين باره چنين مي فرمايد: (مروا أولادكم بالصلاة وهم أبناء سبع سنين، واضربوهم عليها وهم أبناء عشر سنين، وفرقوا بينهم في المضاجع) يعني: «اولاد خود را در هفت سالگي به نماز امر نموده و از ده سالگي به نماز امر نموده و آنها را بخاطر ترک نماز بزنيد وخوابگاهشان را جدا کنيد.» [أبو داود]

چنانچه به دليل محدوديت فضاي منزل امکان جدا نمودن اتاق دختران و پسران نباشد، مي توان اين مشکل را با به کارگيري تخت خواب هاي دوطبقه حل نمود و دخترها  در طبقه ي بالا جا بگيرند و يا مي توان با پرده يا ديوار متحرک اتاقشان را ازهم مجزا ساخت.

اتاق پذيرايي از مهمان ها: در آن از مهمانان و کساني که براي ديد و بازديد مي آيند استقبال و پذيرايي به عمل مي آيد؛ بنابراين بايد نسبت به نظم و فراهم آوردن اسباب و لوازم راحتي و آراستگي آن توجه نمود و اين کارها جزئي از مهمان نوازي صاحبخانه است. پيامبر خدا صلى الله عليه و سلم فرموده است: (من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليكرم ضيفه) يعني: «هركس كه به خدا و روز قيامت، ايمان دارد، مهمان اش را گرامي بدارد.» [متفق عليه] سعي شود حتي الامکان اتاق مهمانان از باقي اتاق هاي منزل جدا و مستقل بوده و دور از ورودي بقيه ي اتاق ها باشد تا کسي که به ديدن شما مي آيد با اهل خانه و نامحرمان آن مواجه نگردد.

اتاق نشيمن: مکان اصلي خانه است که افراد خانواده بيشترين وقت خود را آن جا سپري مي کنند، بنابراين بايد توجه ويژه اي به آن داشت و به سادگي، استواري و دوام لوازم آن و همچنين انتخاب رنگ تيره براي آن تا بر اثر استفاده ي مداوم و بسيار رنگ روشن آن تغيير نيابد.

اتاق يا بخش غذاخوري در منزل: بهتر است که در منزل جاي خاصي را براي صرف غذا درنظر گرفت و وسايل و لوازم مورد نياز غذاخوري در آن موجود باشد. لازم است نسبت به نظم و ترتيب و هماهنگي آن به گونه اي دلنشين و زيبا اهتمام داشت. اسباب و لوازم آن به صورتي سازمان دهي کرد که به آساني بتوان در آن حرکت نمود و نزديک آشپزخانه باشد تا غذا راحت تر و سريع تر به آنجا منتقل گردد.

 

آشپزخانه: بهتر است بگونه اي مجهز شده باشد که درهنگام کار، با فراهم بودن انواع لوازم پخت و پز و نظم و ترتيب آن ها به صورتي زيبا و باسليقه، منجر به راحتي بيشتر گردد. همچنين جايي را براي انبار مواد غذايي درنظر بگيريد.

مي توان آشپزخانه را به دو بخش تقسيم کرد، بخش نخست: مخصوص انبار ظروف و لوازم پخت و پز. بخش دوم: براي آماده سازي و پختن غذا. بهتر است اين بخش داراي يک کابينت يا قفسه اي براي گذاشتن سيني و ديگر ظروف را بر آن بگذارند. بايد هرکدام از لوازم در جاي مناسبي نصب شوند. مثلاً اجاق گاز نزديک تهويه ي مناسب يا زير هود (براي خروج بخار و گرماي گاز) بوده و يخچال در مکاني دور از اجاق گذاشته شود.

مي توان از قفسه هاي چوبي بر ديوارهاي آشپزخانه براي قرار دادن اشيائي که کم تر مورد نياز مي باشند استفاده نمود. همچنين مي شود از طاقچه يا رديف بزرگي زير سقف به عنوان انباري بهره گرفت، بويژه در مکان هاي تنگ. البته بايد نسبت به تهويه ي مناسب آشپزخانه، تابش نور کافي، رنگ کاري ديوارهاي آن با نوعي رنگ که به سادگي قابل شستشو و پاک شدن بوده و مواد و ذرات چرب به آن نچسبند. گرچه بهتر است درصورت امکان آشپزخانه را کاشي کاري نمود تا بتوان به آساني و با آب و مايع شستشو ديوارها را شست.

دستشويي: يکي از جاهايي است که نيازمند توجه ويژه است، تا بوي ناخوشايند آن جو خانه را متاثر ننمايد. بنابراين در پاکيزه نگاه داشتن و تهويه ي مناسب آن کمال دقت و توجه به عمل بيايد. اين کار را مي توان با بازگذاشتن روزانه ي پنجره ها به مدت کافي يا با استفاده از دستگاههاي تهويه ي برقي انجام داد. بهتر است ديوارهاي حمام با کاشي و سراميک پوشانده شود تا راحت تر تمييز شده و آب و رطوبت موجود آن را خراب نکند.

کاسه ي روشويي کمي گود باشد ولي ارتفاع آن متوسط باشد و آينه را کمي دورتر از شيرهاي آب نصب کنيد تا آب موجب خرابي آن نشود.

کتابخانه: شايسته است که خانواده نسبت به داشتن يک کتابخانه ي شامل انواع کتاب هاي اسلامي و علمي، اگرچه به اندازه ي کوچک، کوشا باشند تا در آن انواع کتاب ها، مجلات و برخي نوارهاي ويدئو و کاست را در حدامکان گردآوري نمايند. لزومي ندارد که اين کتابخانه در يک جا جمع شده باشد، بلکه مي توان، برحسب نياز و ذوق افراد خانواده و درنظر گرفتن تعداد آن ها و سن و سالشان، آن را در مکان هاي مختلف داير نمود.

کتابخانه ي موردنظر مي تواند از چند قفسه ي ثابت يا متحرک يا يک يا چند کمد ديواري و مانند آن تشکيل شده باشد. بهتر است کتابخانه دردسترس و ديدرس بوده تا استفاده از آن آسان تر و بيشتر باشد.

 

جعبه ي کمک هاي اوليه: نبايد خانه از وجود يک داروخانه ي خانگي محروم باشد، چون فوايد زيادي دارد. جعبه ي مذکور بايد حاوي انواع داروهاي مسکن و غيره باشد و بتوان به عنوان کمک هاي اوليه در صورت بروز حوادث از آن استفاده کرد؛ اقداماتي همچون پانسمان زخم ها و تسکين دادن برخي دردها. جعبه ي کمک هاي اوليه بايد در مکاني قابل دسترس که به خوبي ديده شود قرار گيرد تا در هنگام نياز بتوان به سهولت از آن استفاده نمود. اما بگونه اي باشد که از دسترس اطفال به دور باشد. همچنين بايد اسم داروها بر روي شيشه ها و ظروف دارو با خطي واضح نوشته شود و داروهاي سمي با برچسبي قرمز رنگ از بقيه جدا شود.

سازمان دهي زمان: نظم و سازمان دادن زمان و استفاده ي بهينه از آن بهترين چيزي است که به خانواده ي مسلمان کمک مي کند تا به خواسته هايش دست يابد. زمان همان عمر آدمي است، دين اسلام بسيار بر سامان دهي آن و حفاظت از آن تاکيد نموده و براي ما اوقاتي را براي نماز، حج، روزه و بسياري ديگر از عبادات مشخص نموده است وبه ما توصيه مي کند تا از راه حرکت خورشيد و ماه و آمدن پياپي شب و روز به شناسايي زمان بپردازيم. جايي که خداوند متعال مي فرمايد: {الشمس والقمر بحسبان} [الرحمن: 5] يعني: «خورشيد و ماه بر حسابى [روان]اند.»، همچنين مي فرمايد: {ولتعلموا عدد السنين والحساب} [الإسراء: 12] يعني: «و تا شماره سالها و حساب [عمرها و رويدادها] را بدانيد.»

هريک از اعضاي خانواده بايد بکوشند تا وقتشان را در مسائل بي فايده صرف ننمايند؛ چون وقتي روز قيامت فرابرسد از وي خواهند پرسيد که عمر خويش را در چه راهي صرف نموده است؟

برخي مردم به خاطر زياد بودن کار و وظايفي که برعهده دارند احساس کمبود وقت مي کنند و برخي ديگر نمي دانند اوقات فراغتشان را چه کار کنند و اوقاتشان را چگونهو در چه کاري صرف نمايند. پيامبر صلى الله عليه و سلم مي فرمايد: (نعمتان مغبون فيهما كثير من الناس: الصحة، والفراغ) يعني: « درباره ي دو نعمت، بسياري از مردم، دچار ضرر و زيان مي شوند (از آنها بهره برداري نمي كنند): يكي صحت و ديگري، فرا غت است.» [البخاري والترمذي وابن ماجه]

انسان مسلمان موظف است که وقت خويش را نظم و ترتيب ببخشد. خوشا به حال خانواده اي که تک تک افراد آن دفتر مخصوص خود را داشته و در آن چگونگي سپري نمودن اوقاتش را شرح داده و بهره وري از ساعات محدود روزانه را براي خود مشخص ساخته باشد و ساعات روزانه اش را براي انجام کارهايي که برعهده اش مي  باشد و امور مورد علاقه اش تقسيم کند. با پرکردن چنين جدولي انسان مي تواند به اين پرسش مهم پاسخ بگويد: اوقات من چگونه سپري شد؟ و براي هر فردي براساس حجم و نوع کارهايش و با توجه به اندازه ي امکانات موجود و مهارت شخص و ميزان همکاري هاي ميان وي و ديگران براي به انجام رساندن عمل زمان کافي اختصاص خواهد يافت.

بهتر است که کارها را به کارهاي روزانه، هفتگي يا ماهانه و فصلي تقسيم بندي کرده و براي هر کدام از کارهايش وقت مورد نياز را به دقت و رعايت تعادل ميان اهميت و اولويت آن کار و وقت لازم براي انجام آن تعيين نمايد.

بانوي خانه – مخصوصاً- بايد کارهاي خانه را نظم و سامان داده و براساس برنامه عمل کند تا بتواند موقعي که شوهرش سرکار رفته و فرزندانش در مدرسه هستند به همه ي آن ها برسد و وقتي که شوهرش به خانه بازمي گردد وقتش تا حدامکان براي او خالي بماند و بين کارهاي خانه و شوهرداري تعادل ايجاد نمايد.

مي توان از تعطيلات و مرخصي ها براي جمع نمودن افراد خانواده و رفع مشکلات آن ها و تفريح و سرگرمي خانواده استفاده نمود. در يک خانواده ي اسلامي بايد اوقات کودکان را هم تنظيم کرده و سعي شود به آنان در بهره بردن هرچه بيشتر از زماني که دارند کمک شود تا از همان کودکي دقت و نظم را در زندگي خويش بياموزند.

بعضي از کارها موجب از دست رفتن زمان مي شوند که مي توان از اين حالت جلوگيري نموده و وقت زيادي را براي خود نگاه داشت. از جمله ي اين کارها:

- پرهيز از گفتگوي بسيار و غيرضروري درباره ي تلويزيون و ديگر وسايل.

- پرهيز از افتادن در رودربايستي موقعي که مهماني در زمان نامناسب و يا بدون برنامه ريزي بيايد، که به آن ها اجازه ي دخول بدهد. چون اين کار باعث مي شود انسان از انجام کارهاي مهم تر در زمان و ساعت معين آن بازبماند.

 - اولويت بندي و زمانبندي کارهايي که به هم ديگر مربوط بوده و انجام آن ها باهم؛ براي اختصار در وقت و انرژي.

 - دوري از تماشاي زياد تلويزيون و ويدئو و ديگر وسايل سرگرمي که در بسياري از اوقات تنها باعث اتلاف وقت مي شود.

- عدم خروج از منزل براي موارد غير ضروري و وقتي نيازي به بيرون رفتن نباشد. اين کار وقت و انرژي زيادي را بي جهت به خود اختصاص مي دهد.

 - برنامه ريزي دقيق براي کارهاي مختلف، مي توان از يک جدول برنامه ريزي توضيحي نيز کمک گرفت که در آن کارهاي موردنظر روزانه، هفتگي يا ماهانه قيد شده باشد و به طور تخميني مدت زمان موردنياز هرکدام را نيز ذکر کرده باشد و نيز بيان شود که چه زمان هايي براي اجراي آن ها مناسب تر است. هربار که کاري را به انجام رسانيد در برابرش علامتي بگذارد و ببيند کدام کارها را هنوز انجام نداده است و از خود سؤال کند که چرا نتوانسته است آن ها را به موقع کامل کند؟ و برنامه ريزي مجددي براي به انجام رسانيدن آن کارها صورت داده و يا درصورت عدم ضرورت آن را لغو نمايد.

شايسته است که اين جدول زمانبندي يک روز پيش تر تهيه شده و در آن اوقات عبادت را نيز درنظر بگيرد. مانند: نمازهاي پنجگانه، زمان هاي افطار و سحري در زماني که روزه باشد و اوقات غذا خوردن در روزهاي عادي. البته در زمانبندي مذکور زماني را هم براي امور غيرمترقبه درنظربگيريد.

ترجمه: مسعود

مصدر: سايت نوار اسلام

IslamTape.Com