مراسم عروسی

الحمدالله رب العالمين، والعاقبه للمتقين، ولاعدوان الا علي الظالمين، والصلاه والسلام علي محمد الذي ارسله ربه رحمه للعالمين و علي آله و صحبه اجمعين.

برپایی مراسم عروسی از نظر شرعی مانعی ندارد. اما گاهی در مراسم‌های عروسی کارها و برنامه‌های نامشروع و زشتی مانند: قاطی شدن زنان و مردان نامحرم، اسراف و ریخت و پاش، شرابخواری، رقص و پایکوبی، ترانه‌های مبتذل و آوازهای وسوسه‌انگیز، آرایش و نمایش نیمه عریان عروس در حضور مردان و جوانان نامحرم، در سالن‌های عروسی یا باغ‌ها و خیمه‌های اجاره‌ای و یا در منازل و راه انداختن کاروان‌های عروسی همراه با جار و جنجال و فریاد و ... بسیاری امور ناروای دیگر همراه می‌شود.

همه آن موارد، حرام و ناروا بوده و عاداتی زشت و قبیح‌اند و با مسئولیت‌های انسان مسلمان در ارتباط با حفظ حرمت، کرامت و غیرت در مورد ناموس خویش جور در نمی‌آیند؛ زیرا انسان مسلمان اهل شرف وغیرت هیچ‌گاه به خود اجازه نمی‌دهد که همسرش را در همان ساعات آغاز زندگی مشترک جلو چشم مردان بیگانه نیمه عریان ببیند و ریخت و پاش و اسراف و تبذیر را در اموال و دارایی خود و خویشاوندان حرام می‌داند و اجازه چنین کاری را نمی‌دهد و از کارهای خلاف دیگری مانند: ریختن پول به جیب آوازخوان‌ها و رقاصه‌ها جلوگیری می‌نماید و در مقابل تلاش می‌کند که در صورت توان خود و خانواده، کمک‌هایی را برای تهیه غذا و پوشاک برای مستمندان انجام بدهد و یا به طلاب و دانشجویان نیازمند، جمعیت‌های خیریه و خدمات عمومی کمک نماید.

در این‌گونه مناسبات آن چیزهایی که از نظر شرعی جایزند، عبارتند از : آوازها و سرودهای شاد و مباح، اظهار سرور و شادمانی از طرف خانواده‌ها و دوستان، دف‌زنی (فقط مخصوص زنان و در بین خود آنها) ، اجرای مراسم سخنرانی، شعر،  بیان ضرورت ازدواج و اهداف و آداب آن و هم‌چنین بررسی روش و سیره رسول  خدا صلی الله علیه وسلم و اصحاب در مورد مسائل مربوط به ازدواج و خانواده.

از عایشه رضی الله عنها روایت شده که: «در روز عروسی مرد و زنی از انصار حضور داشتم و پس از بازگشت رسول  خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: عایشه چیزی از آواز و سرگرمی در عروسی وجود داشت؟ چون انصار از سرگرمی (و آواز) شادمان می‌شوند».( ابن ماجه)

و از ابن عباس روایت شده است که: «عایشه ام المؤمنین رضی الله عنها  یکی از بستگان را به مردی انصاری شوهر داده بود. و رسول  خدا صلی الله علیه وسلم به نزدیکان او فرمود: هدیه‌ای را برای عروسی تهیه کرده‌اید؟ گفتند: آری یا رسول الله صلی الله علیه وسلم  تهیه کرده‌ایم. فرمود: کسی را برای خواندن سرود و آواز به همراه او فرستاده‌اید؟ عایشه رضی الله عنها  فرمود: خیر یا رسول الله صلی الله علیه وسلم  کسی را نفرستاده‌ایم. رسول  خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: مردم انصار به شعر و سرود علاقه خاصی دارند، اگر کسی را می‌فرستادید و می‌گفت: «ما با کاروان شادی به میان‌تان آمده‌ایم، زنده و پاینده باد پیوند میان ما و شما». کار خوبی بود.

این احادیث بیانگر مشروعیت و مستحب بودن اعلان جشن عروسی و به کار بردن دف (میان زنان) و آواز مباح و شرکت بزرگان و پیشوایان در آن مراسم است. هرچند در آنها مقداری آواز، دف و سرود هم وجود داشته باشد.(البته موسیقی بطور مطلق حرام است و فقط دف زدن زنان در بین خودشان و یا آوازهای مباح بدون موسیقی در بین مردها که عاری از کلام زشت و غیرشرعی باشدف و البته زنان و مردان نباید در آن مراسم با هم مختلط شوند و یا مردها به میان مراسم دف زنی زنان راه یابند و یا زنان به مراسم آواز خوانی بدون موسیقی مردها حضور یابند)

مراسم مهمانی

کسی که بدون هیچ‌گونه چشم ‌داشت و علاقمندی به نام و شهرت، تدارک مهمانی ببیند و مردم به ویژه نیازمندان را بر سر سفره خود فرابخواند، دارای اجر و پاداش اخروی است. اسلام مسلمانان را به چنین کاری در جهت ایجاد الفت و محبت میان مردم تشویق نموده است. رسول  خدا صلی الله علیه وسلم می‌فرمایند:

«ای مردم! سلام و احوال‌پرسی را با هم بیشتر کنید، و به دیگران غذا بدهید و هنگامی که مردم در خوابند شما نماز شب بخوانید، تا به بهشت بروید».(ترمذی)

هم‌چنین اسلام به طور کلی خصلت سخاوت و بخشندگی را بسیار مطلوب برشمرده و مسلمانان را از بخل و تنگ‌چشمی برحذر داشته است. رسول  خدا صلی الله علیه وسلم فرموده‌اند:

«سخاوت و کرم از اخلاق و صفات خداوند است».( ابن حبان)

لازم به یادآوری است که بهترین مهمانی آن است که نیازمند و بی‌نیاز به آن دعوت شوند و با خوراکی‌ها، اعمال و گفتار حرام آلوده نشود. رسول  خدا صلی الله علیه وسلم می‌فرمایند:

«بدترین غذا و مهمانی آن است که ثروتمندان به آن دعوت شوند و مستمندان به دست فراموشی سپرده شوند».( متفق علیه)

- بايد افراد صالح اعم از فقير و ثروتمند را به وليمه دعوت کند، به دليل فرموده پيامبر  صلی الله علیه وسلم ‏ : (لا ‏تصاحب إلا مؤمنا، ولايأکل طعامک إلا تقي»ترمذی

«تنها با مؤمن دوستي کن و کسي بجز انسان ‏متقي از غذاي شما نخورد».‏

- جايز است که وليمه را از هر غذايي که در توان دارد بدهد هر چند گوشت نباشد؛ به دليل ‏حديث انس : (أقام النبي صلی الله علیه وسلم ‏ بين خيبروالمدينة ثلاثاً بيني عليه بصفية بنت حيي، فدعوت المسلمين ‏إلي وليمته، فما کان فيها من خبز و لا لحم، أمر بالأنطاع فألقي فيها من التمر و الأقط و السمن، ‏فانت وليمته)‏‎) متفق عليه(

«پيامبر صلی الله علیه وسلم ‏ سه روز بين خيبر و مدينه به خاطر ازدواج با صفيه بنت حيي اقامت ‏کرد، من مسلمانان را به وليمه او دعوت کردم که در آن وليمه نه ناني بود و نه گوشتي، ‏پيامبر صلی الله علیه وسلم ‏ دستور داد تا سفره‌اي چرمي پهن کنند و روي آن خرما و کشک و کره قرار دهند، اين ‏بود وليمه او».‏

- جايز نيست تنها ثروتمندان را بدون فقرا به وليمه دعوت کند؛ به دليل فروده پيامبر صلی الله علیه وسلم ‏ (شر ‏الطعام طعام الوليمة، يمنعها من يأتيها، و يدعي إليها من يأباها، و من لم يجب الدعوة فقد عصي ‏الله و رسوله)) متفق عليه(‎‏

«بدترين عذا، غذاي وليمه‌اي است که فقراي نيازمند از آن منع و ثروتمندان ‏بي‌نياز به آن دعوت شوند، وکسي که دعوت وليمه را اجابت نکند به راستي نافرماني خدا و ‏رسول او را کرده است».‏

جشن و مراسم عروسی ( که در اصطلاح شرع بدان ولیمه گویند)مستحب است و پذیرفتن دعوت به آن برای کسی که دارای عذری نباشد واجب است. مالکیه و شافعیه و حنابله می‌گویند: اگر در مراسم عروسی لهو و لعب نامشروع، اختلاط مردان و زنان نامحرم، شراب و قمار و ... وجود داشته باشد، رفتن به آن روا نیست، اما قبول دعوت به مهمانی غیرعروسی مستحب است و دلیل حکم اول، این حدیث است که ابوهریره آن را روایت نموده که در آخر آن رسول  خدا صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:

«... هرکس دعوت کسی را نپذیرد، خداوند و پیامبر او را نافرمانی نموده است».

و در حدیثی که امام مسلم و امام بخاری آن را نقل کرده‌اند، آمده است: «هرگاه کسی از شما به مهمانی دعوت شد، در آن شرکت نماید».

حنفیه بر این باورند که قبول دعوت به مراسم جشن و عروسی مستحب است. اما جمهور صحابه و تابعین پذیرش دعوت مراسم‌ها و جشن‌ها را واجب و ضروری به شمار می‌آورند، حتی اگر دعوت برای چیزی عادی باشد. قاضی عیاض و نووی می‌گویند: مهمانی‌ها و مراسم‌ها در بسیاری از ممالک هشت گونه‌اند:

جشن و مهمانی عروسی، جشن تولد فرزند، نامگذاری فرزند در روز هفته، بازگشت از مسافرت، نقل مکان به منزل جدید، شفا و معالجه بیمار، کسب پیروزی و موفقیت علمی و عملی و پیروزی سپاهیان اسلام.

رسول  خدا صلی الله علیه وسلم فرموده‌اند:

«هرگاه انسانی هم زمان به دو مهمانی یا مراسم دعوت شد، بهتر آن است که به نزدیک‌ترین آنها برود؛ زیرا نزدیک‌ترین آنها هم‌چون همسایه است. اما اگر یکی از دعوت‌ها زودتر انجام گرفته بود، ـ پس از عذرخواهی از دومی ـ شرکت در اولی اولویت دارد».( احمد و ابوداود)

اجابت دعوت مراسمي که بامعصيت همراه است جايز نيست مگر اينکه قصد انکار و از بين بردن آن را داشته باشد که در اينصورت اگر نتواند آنرا از بين ببرد بر او واجب است که برگردد. در اين باره احاديثي به شرح زير آمده است :

از علي روايت است : (صنعت طعاما فدعوت رسول الله صلی الله علیه وسلم  فجاء فرأي في البيت تصاوير فرجع فقلت : يا رسول الله، ما أرجعک بأبي أنت و أمي؟ قال : إن في البيت سترا فيه تصاوير، و إن الملائکة لاتدخل بيتا فيه تصاوير)[ ابويعلي].

«غذايي را درست کردم و پيامبر صلی الله علیه وسلم  را دعوت نمودم، پيامبر آمد و چند عکسي را در خانه ديد و برگشت. گفتم اي رسول خدا! پدر ومادرم فدايت باد چه چيزي باعث شد که برگردي؟ فرمود : در خانه پرده‌هاي عکس‌داري (حیوان یا انسان) بود و ملائکه به خانه‌اي که در آن عکس باشد داخل نمي‌شوند»

و هرگاه کسی به مهمانی رفت و خلاف و ناروایی را در آن مشاهده نمود به صاحب مراسم و مهمانی مخفیانه تذکر بدهد، اگر جلو آن گرفته نشود، مهمان می‌تواند در صورت لزوم مجلس مهمانی را ترک کند؛ زیرا رسول  خدا صلی الله علیه وسلم فرموده‌اند:

«هریک از شما که خلاف و منکری رادید، عملاً از آن جلوگیری نماید، اگر نتوانست با کلام و تذکر از آن پیشگیری کند، و اگر این را هم نتوانست با قلب خود با آن مخالفت ورزد، و این پایین‌ترین درجه ایمان است».( مسلم)

 براي کسي که در دعوت حاضر مي‌شود دو چيز مستحب است  

1- بعد از خوردن غذا با دعاهاي زير که از پيامبر صلی الله علیه وسلم  ثابت شده براي ميزبان دعا کند :

ألف – (اللهم اغفرلهم، و ارحمهم، وبارک لهم فيما رزقتهم) «خداوندا! آنان را بيامرز، و بر آنان رحم کن و در آنچه روزيشان داده‌اي برکت ده».مسلم

ب – (اللهم أطعم من أطعمني واسق من سقاني) «خدوندا! به کسي که غذايم داد، غذا بده و کسي که مرا سيراب کرد، سيراب کن».مسلم

ج – (أکل طعامکم الأبرار، وصلت عليکم الملائکة، و أفطر عندکم الصائمون) «نيکوکاران غذايتان را بخورند و ملائکه بر شما صلوات بفرستند و روزه‌داران نزد شما افطار کنند».ابوداود

2- دعاي خير و برکت براي صاحب وليمه و همسرش همانطور که در تبريک ازدواج ذکر شد.

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏