استامینوفن و کودکان

شما استامینوفن را به نوزادان تب دار هم می دهید، دارویی که می توانید در هر سوپرمارکت و مغازه ای بدون نسخه آن را بخرید، اما بیش از حد بودن چیزهای خوب هم می تواند به شما صدمه بزند. این اصل خصوصاً در مورد استامینوفن و کودکان صادق است.

● استامینوفن؛ یک داروی عمومی

استامینوفن عمومی ترین مسکن درد و تب بری است در طی دو دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، این دارو به عنوان کالای اصلی و ثابت کمدداروی هر خانه ای جای آسپرین را گرفت.

استامینوفن زمانی عمومیت پیدا کرد که رابطه بین آسپرین و بیماری نادری در کودکان- که خون، کبد و مغز را تحت تأثیر کشنده قرار می دهد- مورد توجه قرار گرفت.

● استفاده بیش از حد( overdose)

شاید تا اندازه ای در دسترس بودن داروی استامینوفن بیش از هر داروی دیگری موجب اوردوز (overdose) و مرگ ناشی از آن است. این دارو معمولاً انتخاب جوانان برای خودکشی نیز هست. موارد دیگر نیز زمانی اتفاق می افتد که افراد سمی بودن استامینوفن را ناچیز می شمارند و یا این که از آن آگاه نیستند.

 استامینوفن می تواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان به کبد آسیب برساند. اشخاصی که برحسب عادت الکل می نوشند نیز بیش از دیگران در خطر آسیب کبد در اثر استفاده از استامینوفن هستند.

● خطرات آسیب به کبد

شما بدون کبد نمی توانید زنده بمانید. کبد برای کمک به هضم غذای شما، صفرا تولید می کند و فاکتورهای لختگی خون را می سازد که وقتی انگشتتان را می برید، خون را بند می آورند. کبد، انرژی و اندوخته آهن را نیز ذخیره می کند و بسیاری از داروها و مواد شیمیایی که وارد جریان خون شما می شوند را تجزیه می کند.

استامینوفن بیش از حد، توانایی کبد را در به عمل آوردن بدون خطر دارو، زیاد می کند. محصول فرعی این فرآیند، سمی است و هم به کبد آسیب می رساند و هم می تواند نقص کلیه را به دنبال داشته باشد. اوردوز شدید می تواند مرگ آور باشد. خوشبختانه پادزهری نیز به نام (AC) وجود دارد که باید هشت تا ده ساعت بعد از استفاده بیش از حد استامینوفن، استفاده شود.

● اوردوز چه طور اتفاق می افتد؟

موارد شدید اوردوز استامینوفن زمانی اتفاق می افتد که والدین سهواً مقدار بیشتری از دارو را به کودک می دهند. علایم اوردوز یعنی دل درد، تهوع و استفراغ که معمولاً در اثر بسیاری از بیماری ها نیز رخ می دهند، غالباً آنقدر آشکار نیستند که شما بفهمید فرزندتان به معالجه فوری نیاز دارد. والدین ممکن است در مقدار دارویی که به کودک می دهند، اشتباه های متنوعی کنند.

گاهی وقتی از نتیجه دادن مقدار توصیه شده دارو راضی نیستند، تصمیم می گیرند که مقدار بیشتری استفاده کنند. بعضی والدین هم قرص های بزرگسالان را به اشتباه به کودکان می دهند.

همان طور که حالت های مختلفی برای داروی کودکان در نظر گرفته شده، مقدار دارو نیز برای آنها متفاوت است. برای مثال، فرمولاسیون یک قرص مخصوص کودکان، سه برابر غلیظ تر از شربتی است که معمولاً به کودکانی داده می شود که هنوز تاتی می کنند. به آسانی دیده شده که والدین گرفتار ممکن است فرض کنند که هر دوی این مواد مقدار یکسانی دارو در خود دارند.

اما جانشین کردن شربت با قرص یعنی سه برابر آنچه که باید، دارو مصرف می شود. بسیاری از داروهای مربوط به سرماخوردگی نیز حاوی مقداری استامینوفن هستند، بنابر این ممکن است والدین کاملاً اتفاقی موجب اوردوز شوند، یعنی در کنار داروهای ضد سرماخوردگی، استامینوفن نیز به کودک بدهند.

● کنجکاوی های خطرناک

اوردوز ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که بچه ها (خصوصاً کودکانی که تاتی می کنند) طی کنجکاوی های غیرمجازشان در کمد داروها یا کیف مادرشان، با دارو برخورد می کنند و ممکن است آن را با شکلات یا آب میوه اشتباه بگیرند. این اتفاق خصوصاً زمانی خطرناک است که دارویی که کودک می یابد، استامینوفن مخصوص بزرگسالان باشد.

قرص های مخصوص بزرگسالان حاوی ۳۲۵ یا ۵۰۰ میلی گرم استامینوفن هستند، در حالی که قرص های کودک حاوی ۸۰ یا ۱۶۰ میلی گرم از این دارو هستند. خوشبختانه در این اکتشاف ها، معمولاً توجه کودکان به شربت ها جلب می شود. در این موارد به ندرت کودکی آنقدر از دارو می نوشد که برای او خطرناک باشد و به کبدش صدمه بزند.

● حد مجاز چه مقدار است؟

عوامل بسیاری، مانند سن کودک، مشخص می کند که چه مقدار از دارو و استفاده بیش از حد آن می تواند به کبد صدمه بزند. برای مثال، کودکان زیر ۵ سال نسبت به بزرگسالان و کودکان دیگر به آسیب کبد کمتر حساسند. مقدار غذای موجود در معده کودک نیز عامل دیگری است.

برای تخمین میزان خطر، پزشکان وزن کودک را و مقدار استامینوفنی را که بلعیده باید بدانند. (برحسب کیلوگرم و میلی گرم). به طور کلی اگر کودک به ازای هر کیلوگرم وزنش، ۱۵ میلی گرم استامینوفن اضافی مصرف کرده باشد، پزشکان درمان اورژانسی را توصیه می کنند.

● بیشر از دستور پزشک، به کودک دارو ندهید

استامینوفن زمانی یک داروی بی خطر و مؤثر است که آن را همان مقدار که توصیه شده، مصرف کنید. برچسب روی دارو را با دقت بخوانید و بیش از آنچه که به شما گفته شده، به کودک دارو ندهید. اگر دارویی را به راحتی و بدون نسخه می توان خرید، بدان معنی نیست که اصلاً نمی تواند به کودک شما صدمه بزند