بررسی بلوغ در دختران

بلوغ چیست ؟

دوره نوجوانی از مهمترین و پرارزش ترین دوران زندگی هرفرد است و بلوغ به عنوان مرحله گذر از کودکی به بزرگسالی به شمار می رود،این دوران ،دوره تکوین شخصیت است وانسانهای موفق وسالم اجتماع مامعمولا انسانهایی است که این مرحله اززندگی خود رابا سلامت نفس ،آرامش وواقع بینی گذرانده اند.

بلوغ به معنای رشد یافتن و به کمال رسیدن کودک است ، با ورود به سن بلوغ در وضع ظاهر و رفتار او تغییرات مهمی به وجود میآید و از آن پس از دوران کودکی جدا شده و پا به دوران جدیدی در زندگی خود یعنی دوران نوجوانی میگذارد. دوره بلوغ برای دخترها دوره بسیار مهم و حساسی در زندگی شان به شمار می رود. آنان با ورود به سن بلوغ شاهد تغییرات زیادی در وضعیت ظاهری، روانی و رفتارهای اجتماعی خود می باشند.

این دوره با پیدایش صفات ثانویه جنسی شروع می شود و تا تکمیل بلوغ جسمانی ادامه می یابد. در این دوره تغییرات فیزیکی مهمی در بدن دخترها رخ می دهد که منجر به ایجاد تغییرات بافت چربی در بدن، رشد سریع استخوان ها، بلند شدن قد و بروز تغییرات جنسی – جسمی خواهد شد.

زمان شروع نشانه های بلوغ در دختران با توجه به نوع تغذیه، آب و هوای محل زندگی، شرایط روحی و روانی و مهمتر از همه خصوصیاتی که از والدین خود به ارث میبرند، متفاوت است. اولین علامت بلوغ در دختران رشد پستانهاست و دومین علامت رشد موهای ناحیه شرمگاهی و موهای زیر بغل و بالاخره عادت ماهانه یا قاعدگی میباشد.

تغییرات جسمانی ناشی از بلوغ

بلوغ شامل یکسری تغییرات متوالی است که در فاصله زمانی ۱۶ _ ۹ سالگی رخ می دهند. چنانچه این تغییرات قبل از ۹ سالگی آغاز شوند، تحت عنوان «بلوغ زودرس» و اگر بعد از ۱۶ سالگی شروع شوند، «بلوغ دیررس» نامیده می شوند.

اولین نشانه بلوغ در یک دختر، رشد جوانه سینه ای است که بین سنین ۱۳ _ ۹ سالگی(به طور متوسط ۱۱ سالگی) شروع می شود و تقریباً به طور همزمان با رشد موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاهی ظاهر می شود.

برخی از دخترها شروع به عرق کردن می کنند و هرچه بزرگ تر می شوند ، بوی عرق آنها نیز فرق می کند. معمولاً آخرین تغییری که در سیر تکاملی بلوغ رخ می دهد، «قاعدگی» یا «عادت ماهیانه»(menstruation) است که نشان می دهد دختر به حداکثر رشد نوجوانی و بلوغ خود رسیده است.

مجموعه این تغییرات ناشی از ترشح هورمون استروژن تخمدان ها است که منجر به تخمک گذاری و خونریزی های ماهیانه می شود. تخمک گذاری معمولاً ۲ _ ۱ سال بعد از شروع قاعدگی ایجاد می شود و دختر را برای ازدواج و حاملگی آماده می کند. دستگاه تولیدمثل در دخترها شامل، رحم (محلی که جنین در آن رشد می کند)، مهبل (مجرایی که از رحم به خارج کشیده می شود)، دهانه رحم (مجرای اتصالی از رحم به مهبل)، تخمدان ها ( اندام هایی که همه تخمک ها در آن نگهداری می شوند) و لوله فالوپ که از تخمدان ها تا رحم امتداد یافته اند، است.

در هریک از تخمدان های بدن دختر تقریباً ۴۰۰۰۰۰ تخمک وجود دارد که از هنگام تولد دختر در تخمدان های کوچک او وجود دارند. هر تخمک به اندازه سر سوزن است و در زمان معینی از تخمدان و لوله های تخمدانی (فالوپ) حرکت می کند و خود را به رحم می رساند. با نزدیک شدن بلوغ، تخمدان ها با تاثیر گرفتن از هورمون های ترشح شده از مغز، شروع به فعالیت می کنند.

نخستین نشانه فعالیت تخمدان ها این است که تقریباً هر ماه یکی از تخمک ها شروع به رشد، بلوغ و حرکت به سوی رحم می کند و پریودهای ماهیانه آغاز می شود. هم زمان با حرکت تخمک از تخمدان، رحم شروع به ساختن آستری از بافت خونی تازه می کند تا فضای رحم را برای باروری تخمک آماده سازد.

چنانچه عمل باروری در این هنگام رخ ندهد، تخمک در رحم نمی ماند و به همراه آستر رحم (بافت خونی) از طریق دهانه رحم وارد مهبل می شود و از بدن خارج می گردد. حدود دو هفته بعد تخمک دیگری به همین ترتیب از تخمدان دیگر آزاد می شود و پس از طی همین سیکل، مجدداً دفع می شود. ریزش خون درون رحم حدود ۸ _ ۲ روز طول می کشد که در خانم ها و دخترها متفاوت است. مقدار آن به طور متوسط ۳۰ میلی متر (۶ _ ۴ قاشق غذاخوری) است.

طول مدت پریود در دخترها (و البته در خانم ها) متغیر است و از ۲۲ روز تا ۳۵ روز طبیعی تلقی می شود، ولی به طور متوسط این فاصله ۲۸ روز است.

نخستین پریودهای ماهانه

سن شروع پریودهای ماهیانه به طور دقیق قابل پیش بینی نیست، اما در اغلب موارد تابع الگوی خانوادگی است، یعنی اگر پریود مادر زود شروع شده باشد، این احتمال وجود دارد که فرزند دختر هم زود پریود شود. در صد سال گذشته، سن شروع پریود در دخترها کم شده است.

ممکن است این امر به دلیل تغذیه بهتر و سلامت جسمانی دخترها باشد. امروزه سن میانگین شروع پریودهای ماهیانه حدود ۱۲ _ ۱۱ سالگی است. هنگامی که اولین پریودها آغاز می شوند، ترشحات آن رنگ قرمز و روشن نیست، بلکه متمایل به قهوه ای و به مقدار کم است و غالباً منظم هم نیست.

برای بیشتر دخترها یک سال و یا حتی ۱۸ ماه طول می کشد تا خون ریزی ماهیانه آنها مرتب شود. بیشتر دخترها در حین روزهای پریودشان دچار دردهای جسمانی مثل دل درد، سرگیجه، سردرد، کمر درد و… می شوند. بیماری های عمده این دوره عبارتند از : قاعدگی دردناک (دیس منوره)، سندرم پیش از قاعدگی (پی.ام.اس) و عدم قاعدگی (آمنوره).

قاعدگی دردناک

برخی از دخترها در طول روزهای پریود خود دچار انقباض های دردناک عضلانی می شوند که از حالات بسیار ضعیف تا شدیدترین حالت را دربر می گیرد. علت این امر ترشح بیش از اندازه هورمون پروستاگلاندین است.

این هورمون با ایجاد انقباض های منظم و قوی در رحم موجب بیرون راندن جنین از رحم، هنگام زایمان می شود. برای تسکین این گونه دردها می توان با تجویز پزشک قرص های مسکن (مثل ایبوبروفن و یا مفنامیک اسید) استفاده نمود.

سندرم پیش از قاعدگی

برخی از دخترها در روزهای پریود خود کج خلق، افسرده، بی حال، عصبانی و بسیار حساس می شوند. علت این امر بسیار پیچیده است؛ زیرا در روزهای پریود چندین عضو بدن و هورمون های مختلف آن دچار تغییرات گوناگونی می شوند.

تقریباً نیمی از دخترهایی که احساس افسردگی می کنند، دچار کمبود نسبی ویتامین B6می شوند که می توان با مراجعه به پزشک علت دقیق و درمان آن را جویا شد.

تاخیر در قاعدگی

عدم وقوع قاعدگی اگر به دلیل حاملگی نباشد، معمولاً ناشی از بیماری های دستگاه سوخت و ساز بدن، ناهنجاری های کروموزومی، کم اشتهایی و یا بی اشتهایی مرضی است. پریود نشدن تا ۱۴ سالگی (و حتی تا ۱۷ سالگی) طبیعی است، اما در غیر این صورت باید به پزشک متخصص مراجعه نمود.