محبت و مهرورزی به فرزندان

پیش از باز کردن موضوع محبت و مهرورزی به فرزندان، به نمونه ای از رفتار رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم با نوه های خود، حسن و حسین رضی الله عنهما نظری می افکنیم:

1 ـ ابوهريره رضی الله عنه  می فرماید: (اقرع بن حابس رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را ديد كه حسن را می ‌بوسيد. وی‌، به رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم گفت: من ده فرزند دارم و هيچ يك از آنان را نمی بوسم. رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: كسی كه مهر و محبت نكند، مشمول محبت و رحمت قرار نمی ‌گيرد)[1].

2ـ ابوهريره‌ رضی الله عنه روایت می کند: (در بخشی از روز، همراه رسول‏الله صلی الله علیه و سلم بیرون رفتم. در مسیر راه، نه ایشان با من حرف زد و نه من با ایشان، تا اینکه وارد بازار بنی قینقاع شد و در صحن خانه‌ ی فاطمه نشست و فرمود: کوچولو اینجا است؟ کوچولو اینجا است؟ و هدفش حسن بود.(فاطمه ل در فرستادن طفل، اندکی تأخیر کرد) راوی می ‌گوید: ما گمان کردیم که مادرش او را نگه داشته تا او را بشوید و گردن بندی به گردنش بیاویزد. اما زیاد طول نکشید که کودک، دوان دوان آمد ویکدیگر را در آغوش گرفتند.رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: بار الها! من او را دوست دارم؛ پس تو او را دوست بدار؛ همچنین هرکس که او را دوست دارد، دوستش بدار)[2].

3ـ روایت شده: (روزی ابوهريره رضی الله عنه  حسن رضی الله عنه  را ديد و به او گفت: دیدم که رسول الله صلی الله علیه و سلم شکمت را بوسید؛ پس همانجایی را که رسول الله صلی الله علیه و سلم بوسی؛ برهنه کن تا من نیز ببوسم. پس حسن آن را برهنه کرد و ابی هریره او را بوسید)[3].

همه‌ ی پدران بايد از اين چشمه‌ ی روان، محبت و مهرورزی به فرزندانشان را بياموزند. چشمه‌ ی جوشانی كه سرشار از رهنمود نبوی برای بيان كيفيت مهرورزی رسول الله صلی الله علیه و سلم به نوه‌اش حسن رضی الله عنه  می باشد؛ رهنمودهای ارزشمندی كه چگونگی پرورش روحی و روانی كودك و شكل ‌دهی شخصيتش را به تصوير می ‌كشد و به اين پرسش مهم پاسخ می ‌دهد كه چگونه می ‌توانيم احساس و عاطفه‌ ی كودك را بنا نهيم و حق و حقوق عاطفی او را ادا كنيم تا آينده ‌ای درخشان داشته باشد؟

احاديث مذكور، مجمو‌عه ‌ای از زيرساختها و اصول تربيتی را ارائه می ‌دهد كه با عملی كردن آنها می ‌توان در مسير درست و روشن گام نهاد:

1ـ بوسیدن کودکان و مهرورزی به آنان:

بوسيدن كودك، نقش بسزايی در برانگيختن احساسات و عواطف وی دارد و باعث فروكش كردن هيجان‌ها و اضطراب‌های درونی او و در نتيجه آرامش روحی و روانی وی می گردد؛ همچنين، بوسيدن كودك، ارتباط قوی و استواری مبتنی بر محبت و علاقه به يكديگر را در ميان كوچك و بزرگ برقرار می سازد و مهر و محبت قلبی نسبت به فرزند را هويدا می ‌سازد و نشان ‌دهنده‌ی تواضع و فروتنی بزرگسالان برای كوچكترها می ‌باشد. آري؛ بوسيدن كودك، نور درخشانی است كه به قلب كودك، گرما و درخشندگی می ‌بخشد و به او شرح صدر می ‌دهد و به رشد شخصيت وی در عرصه‌های اجتماعی و ارتباط با همنوعانش كمك می ‌نمايد. بوسيدن كودك، افزون بر تمام اين مزايا و فضايل، سنت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم  نيز می ‌باشد[4]. خلاصه اينكه محبت و مهرورزی به كودكان، يكی از صفات ارزنده‌ و والای رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم و بلكه شاهراه ورود به بهشت و دستيابی به رضايت الهی است.

2ـ شوخی و بازی با كودكان:

شماری از احاديثی كه پيشتر بيان شد، نشان دهنده ‌ی شوخی كردن و بازی نمودن رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم با حسن رضی الله عنه و همچنين نحوه‌ ی برخورد با كودك از طريق به آغوش گرفتن يا خندانيدن وی بود. صحابه رضی الله عنهم نيز رويه‌ ی رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم در برخورد با كودكان را در پيش گرفتند و همچون ایشان با آنها شوخی و بازی می كردند. چنانچه عمر رضی الله عنه  می ‌فرماید: (چه زيباست كه مرد، در خانه‌ اش همانند يك بچه رفتار كند؛ يعنی در صحبت و گشاده‌ رويی و خوش ‌اخلاقی و شوخی با كودكانش، همانند خودشان عمل نمايد). رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم همواره با حسن و حسين رضی الله عنهما بازی می ‌كرد. طرز رفتار رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم با كودكان، از طريق بازی و شوخی، نياز روحی و روانی آنها را اشباع و تغذيه می ‌كرد و بدين‌ سان رفتار ایشان با كودكان بدور از هر گونه جفاكاری و خشونت و بی ‌توجهی به حقوق آنان بود[5].

3ـ هديه دادن:
هديه دادن، آثار و پيامدهای خوشايندی در روح و روان عموم انسان‌ها دارد و اين اثرگذاری، بر روح و روان كودكان، بيشتر است. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم اهميت اين كار مهم و اساسی را در شكل‌ دهی روح و روان كودك و جهت دادن به آن و نيز رشد و پرورش آن، بيان نموده است. چنانچه عایشه رضی الله عنها روایت کرده: (نجاشی، مقداری زيورآلات به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم هديه نمود كه در ميان آنها، انگشتری وجود داشت كه نگينش، حبشی بود. رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم آن را با چوبی ـ و یا بعضی از انگشتانش ـ گرفت و نمی خواستند به آن دست بزنند. آنگاه آن را برای دختر دخترش (زينب)؛ أُمَامَةَ بِنْتِ أَبِي الْعَاصِ فرستاد و گفت: ای دخترم! خودت را با آن بيارای)[6].

4ـ دست كشيدن به سر كودك (نوازش كودك):
رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم كودكان را نوازش می كرد و دست مهربانی ‌اش را بر سر آنان می ‌كشيد و بدين ‌ترتيب كودكان، لذت مهر و محبت را احساس می ‌كردند و به محبت بزرگان نسبت به خود، پی می بردند و درك می ‌نمودند كه بزرگترها، واقعاً به آنان توجه دارند. چناان که روایت شده: (رسول الله صلی الله علیه و سلم به زیارت انصار می رفتند و به کودکانشان سلام می کردند و بر سر آنان دست می کشیدند)[7].

5 ـ رفتار خوب با كودك در ابتدای برخورد با او:

ديدن كودك و نشست و برخاست با او، امری عادی است كه نخستين لحظه‌های آن، از اهميت ويژه ‌ای برخوردار می ‌باشد. بنابراين اگر نخستين لحظات برخورد با كودك، درست و مناسب باشد، كودك می ‌تواند به سخن گفتن ادامه دهد و جرأت می ‌يابد تا باب گفتگو با بزرگترش را باز نمايد. بدين‌سان اين امكان برای بزرگترها نيز فراهم می ‌گردد كه از آنچه در دل كودك می ‌گذرد، آگاهی يابند و به مشكلات و خواسته‌ ها و آرزوهايش پی ببرند. همه‌ ی اين نتايج در صورتی بدست می ‌آيد كه نخستين لحظات برخورد بزرگترها با كودك مناسب و خوب باشد. عبدالله بن جعفر رضی الله عنه  می ‌فرماید: (هرگاه، رسول الله صلی الله علیه و سلم از سفر می ‌آمد، ما را برای استقبال ایشان می‌ بردند. یک بار، من و حسن یا حسین به استقبال ایشان رفتیم. رسول الله صلی الله علیه و سلم یکی از ما را جلویش، و دیگری را پشت سرش سوار نمود تا اینکه وارد مدینه شدیم)[8].

6 ـ توجه و رسيدگی به كودك:
چه بسا كودكی كه به تنهايی، پای در كوچه و خيابان می ‌نهد، گم می ‌شود؛ اگر پدر و مادر، آدمهای بی ‌خيالی نباشند، خيلی زود به نبودن و گم شدن فرزندشان پی می ‌برند و در صدد يافتن او برمی ‌آيند و برعكس، والدين بی خيال، خيلی دير، متوجه گم شدن فرزندشان می ‌شوند و به همين نسبت، برای پيدا كردن كودكشان، دير، اقدام می ‌كنند. شتاب در پيدا كردن كودك گم شده، تأثير بسزايی بر روح و روان كودك دارد. چرا كه اگر مدت زمان گم شدن كودك، به درازا بكشد، ترس و هراس و گريه‌ ی كودك نيز طولانی می ‌گردد و به خاطر طولانی شدن دوری از والدين، آثار ناگواری بر روح و روان وی‌، برجای می ‌ماند[9].

7ـ بازی كردن بزرگان با كودكان:

رسول‌ الله صلی الله علیه و آله و سلم با آن مقام والايش كه رسول الله سبحانه و تعالی و پيشوای مردم بود، با حسن و حسين رضی الله عنهما بازی می ‌كرد تا اين درس بزرگ را به والدين بدهد كه بازی كردن با بچه‌ها، يكی از پايه‌های اساسی در تربيت كودكان است. و باید توجه داشته باشیم كه در بازيی كردن با كودكان باید تنوع داشت و در اثنای بازی، آنان را تشويق كرد تا نشاط و انرژی روحی و روانی آنان افزايش يابد و با لذت و بدون خستگی بازی نمايند و بدين ‌ترتيب، نياز جسمی و روحی آنها، به صورت همزمان رفع گردد. گفتنی است: بازی كردن با كودكان، فوايد جسمی، تربيتی، اجتماعی، اخلاقی، روحی و درمانی زيادی دارد.

منبع: islameonline

 با اندکی تصرف