آثار و پيامدهاي ازدواج

الحمدالله رب العالمين، والعاقبه للمتقين، ولاعدوان الا علي الظالمين، والصلاه والسلام علي محمد الذي ارسله ربه رحمه للعالمين و علي آله و صحبه اجمعين.

ازدواج و تشكيل خانواده داراي پيام‌هاي بسياري است كه مهم‌ترين آنها عبارتند از:

1-    حق كام‌جويي هر يك از آنان با ديگري به صورت طبيعي و از راه مشروع مانند: معاشرت و هم‌بستري كه تفصيل آن در مبحث «زينت» فصل سوم خواهد آمد.

2-    پس از ازدواج مسئوليت‌هايي مانند:‌ هزينه‌هاي لباس و مسكن و غذا و دفاع از حيثيت و ناموس متوجه مرد مي‌شود. و مسئوليت‌هايي مانند: اطاعت (در امور مشروع و معقول) و اجازه خواستن براي بيرون رفتن از منزل، حفظ اسرار خانوادگي و اموال و آبرو متوجه زن مي‌شود. البته مسئوليت‌ا و حقوق مشترك ديگري دارند كه در فصل سوم به تفصيل مورد بحث قرار خواهند گرفت.

3-    برخورداري از حق تولد فرزند بنا بر اتفاق زن و شوهر، و حق نسبت داده شدن فرزند به آنها و مسئوليت شير دادن و تربيت و هزينه و مخارج كودكان و ديگر مسايلي كه در فصل دوم مورد بحث قرار خواهند گرفت.

4-    حق مشروع زن در ارتباط با مهريه: مهريه مقدار مالي است كه پس از عقد و روابط زناشويي به زن تعلق مي‌گيرد و حكمت و هدف از آن جلب توجه آنان به جايگاه و اهميت پيوند زناشويي و احترام و بزرگداشت مقام زن و اظهار حُسن نيت مرد براي حُسن معاشرت با همسر و بر دوامي زندگي مشترك است. در زبان عبري مهريه دادن ده نام دارد كه عبارتند از: «مهر، صداق، نحله، اجر، فريضه، حباء، عُقر، علائق، طول و نكاح».

حكم شرعي مهريه اين است كه، پس از عقد ازدواج و روابط زناشويي بر مرد واجب مي‌شود، نه بر زن. برخلاف سيستم خانوادگي غربي كه زن بايد مبالغي را به شوهرش پرداخت كند. هم‌چنان كه گفته شد: به دو طريق زن استحقاق مهريه را پيدا مي‌كند. اول، عقد نكاح صحيح. دوم، روابط زناشويي حقيقي كه حتي پس از مرگ شوهر و يا طلاق داده شدن حق مطالبه آن را دارد.

مهريه براساس دلايلي از قرآن و سنت و اجماع واجب گرديده است كه دلايل قرآن آن عبارتند از :

« وَآَتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً» (النساء / 4)

«مهريه‌هاي زنان را به عنوان هديه‌اي پاك و صادقانه (و فريضه‌اي خدايي) به آنان بپردازيد».

« فِيمَا تَرَاضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ» (النساء / 24)

«پس اگر با زني ازدواج كرديد و از او كام گرفتيد، بايد كه مهريه آنها را (بدون كم و كاست) بپردازيد و اين يكي از واجبات الهي است».

« وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آَتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ» (الممتحنه / 10)

«گناهي بر شما نخواهد بود كه آن زنان را به نكاح خود درآوريد، چنانچه مهريه آنها را بپردازيد».

و در سنت و فرموده‌هاي رسول  خدا صلی الله علیه وسلم آمده است: «اگر تنها يك انگشتر آهن هم بود، آن را مهريه قرار بدهيد».( متفق عليه.)

و هيچ‌گاه رسول  خدا صلی الله علیه وسلم نكاحي را بدون مهريه انجام نداده است.

مستحب است كه به هنگام عقد مقدار مهريه مشخص شود، زيرا هم‌چنان كه گفته شد: رسول  خدا صلی الله علیه وسلم نكاحي را بدون مهريه انجام نداده و تعيين مقدار مهريه از اختلاف و خصومت جلوگيري مي‌نمايد.

از طرف ديگر اجماع علماي گذشته و معاصر بر مشروعيت و وجوب مهريه اتفاق‌نظر دارند.

مهريه ركن و شرط عقد نكاح به شمار نمي‌آيد و بدون تعيين مقدار آن نكاح منعقد مي‌شود. بلكه مهريه يكي از آثار و پيامدهاي عقد و ازدواج است و ناآگاهي و زيان اندك نسبت به آن مورد چشم ‌پوشي قرار مي‌گيرد. به شرطي كه احتمال برطرف شدن آن وجود داشته باشد. زيرا خداوند متعال مي‌فرمايد:

« لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً» (البقره / 236)

«اگر زنان را قبل از آميزش و تعيين مهر (به عللي) طلاق داديد، گناهي بر شما نيست و آنان را (با هديه‌اي مناسب) بي‌نياز سازيد».

و اين حكم شامل مواردي هم كه اسمي از مهريه برده نشده باشد مي‌شود.

وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.‏

وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالیمن.‏