چگونه خانه ی مان را اصلاح کنیم؟

خانه نعمت است. الله جل وعلا می فرماید: {و الله برای شما از خانه هايتان جای آرامش و سکونت قرار داد}[1]. ابن کثیر رحمه الله فرموده است: (در این جا الله تعالی نعمت هایی را که به بندگانش عطا نموده را ذکر می نماید و از جمله ی آن خانه هاست که محلی برای سکونت و آرامش و استراحت هستند و از استفاده های فراوانی می برند)[2].

خانه برای ما چه نقشی دارد؟ مگر نه این است که آن مکانی برای خوردن، خوابیدن، استراحت کردن، خلوت کردن، ملاقات و دیدار با اعضای خانواده؟

آیا آن مکانی برای ستر و پوشش و محافظت و حمایت زن نیست؟! الله جل وعلا می فرماید: {و در خانه های خود بمانيد و به شيوه ی جاهليت نخستين زينتهایتان را آشکار نکنيد}[3].

اگر به وضعیت مردم بنگری، می بینی کسانی هستند که خانه ای برای زندگی کردن ندارند، آنان یا زیر سایبان ها، پیاده رو ها یا خیمه های موقت، سکونت دارند. می شنوی که یکی می گوید: من مکان ثابتی برای زندگی کردن ندارم گاهی در خانه ی فلانی، گاهی در قهوه خانه، پارک و یا کنار ساحل استراحت می کنم و لباس هایم در ماشینم هستند! زمانی که چنین اموری را بشنوی و در حال دیگران تأمل کنی به نعمت خانه پی خواهی برد و کسی را که سرپناهی ندارد درک خواهی کرد.

چه اموری باعث می شود که مؤمن برای اصلاح خانه اش اهتمام ورزد؟

1. حفظ خود و خانواده اش از آتش جهنم و دور ماندن از عذاب سوزانش: {ای کسانی که ايمان آورده ايد! خود و خانواده‌ ی تان را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ هاست حفظ کنید، بر آن فرشتگان خشن و سخت ‌گيری گمارده شده اند که هرگز الله را در آنچه به آنان فرمان داده نافرمانی نمی ‌کنند و هرچه فرمان می ‌يابند انجام می ‌دهند}[4].
2. اصلاح خانه، مسئولیتی بزرگی است بر دوش سرپرست خانواده و روز قیامت از او در این باره بازخواست می شود. نبی صلی الله علیه وسلم می فرمایند: {الله از هر كس در باره زير دستش بازخواست می کند كه آيا آن را حفظ نموده يا تباه کرده است تا آن جا كه از مرد درباره ی اهل خانه اش بازخواست می کند}.
3. آن مکانی است برای حفظ نفس، سلامت ماندن از شر و بدی، در امان ماند از شر مردم و پناهگاهی است به هنگام فتنه. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: {سلامت ماندن شخص از فتنه این است که در خانه اش بماند}[5].  همچنین معاذ رضی الله عنه فرموده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم از آنان بر پنج چیز عهد و پیمان گرفتند و یکی از آن ها این بود: "یا در خانه اش بنشیند تا مردم از او در امان باشند و او از مردم در امان باشد"[6]. زمانی که در جامعه ای منکرات انتشار می یابد و کسی توانایی تغییر آن را ندارد، خانه مکانی امن برای دور بودن از محرمات و منکرات می باشد که می تواند خود و خانواده اش را در آن حفظ کند.
4. زیرا بیشتر مردم اکثر ساعات خود را در خانه بسر می برند. پس باید خانه اش را محلی برای طاعات و عبادات و دوری از محرمات قرار دهد.
5. اهتمام ورزیدن به خانه، بزرگترین وسیله برای ساختن جامعه ای صالح و مسلمان است. زیرا جامعه را خانه ها تشکیل می دهند و ریشه ی هر جامعه ای هستند؛ پس اگر اصلاح شوند جامعه نیز اصلاح می گردد.

اما وسایل اصلاح خانه ها:

این وسایل در حقیقت به دو دسته ی اساسی تقسیم می شوند: 1. به دست آوردن منافع، که به وسیله ی انجام اعمال نیک به دست می آید. 2. دور کردن مفاسد، که به وسیله ی از بین بردن منکرات و بدی ها انجام می گیرد.

1. تشکیل خانواده:

• اختیار همسر نیک و صالح. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "دنیا متاعی است و بهترین متاع آن زن صالح است". همچنین می فرمایند: "اگر خواستگاری آمد که از اخلاق و دینش راضی هستید، به ازدواجش در آورید در غیر این صورت فتنه و فساد بزرگی در زمین به پا خواهد شد"[7]. پس باید دو طرف در اختیار همسر صالح و مناسب تلاش خود را به کار گیرند.
• تلاش برای اصلاح همسر. اگر همسر، فرد صالحی باشد فبها و نعمه. اما اگر نباشد پس باید برای اصلاحش سعی و کوشش خود را به کار گیرد. برای اصلاح همسر می توان به نکات زیر توجه داشت:

. تصحیح عباداتش.

. تلاش برای رفع ایمانیاتش. مانند: تشویق کردن برای قیام الیل، تلاوت قرآن، حفظ اذکار، صدقه دادن، خواندن کتاب های اسلامی، گوش دادن به کاست های مفید و علمی و همنشینی با دوستان نیک و صالح. همچنین دور کردن اسباب شر و بدی ها از وی.

1. ایمانیات در خانه:

• خانه را مکانی برای یاد و ذکر الله قرار ده. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "مثال خانه که در آن الله ذکر می شود و خانه ای که در آن الله ذکر نمی شود مانند زنده و مرده است"[8].
• خانه هایتان عبادتگاه قرار دهید. الله جل وعلا می فرماید: {و به موسی و برادرش وحی کرديم که: برای قوم تان خانه هایی در مصر انتخاب کنيد و خانه های خویش را عبادتگاه قرار دهيد و نماز را بر پا داريد و مؤمنان را بشارت ده}[9]. این اهمیت عبادت در خانه ها را نشان می دهد. بخصوص زمانی که سختی ها و مصیبت ها افزایش می یابد.
• به کار گیری تربیت ایمانی برای خانواده. عائشه رضی الله عنها می فرماید: "رسول الله صلی الله علیه وسلم پاسی از شب را نماز می خوانند و زمانی که به نماز وتر می رسیدند می گفتند: ای عائشه! برخیز و نماز وتر بخوان"[10]. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "رحمت الله بر مردی باد که پاسی از شب را برخیزد، نماز بخواند و همسرش را بیدار کند تا نماز بخواند. اما اگر امتناع کردن بر صورتش آب بپاشد. رحمت الله بر زنی باد که پاسی از شب را برخیزد، نماز بخواند و همسرش را بیدار کند تا نماز بخواند. اما اگر امتناع کردن بر صورتش آب بپاشد"[11]. تشویق کردن آنان برای صدقه دادن، روزه گرفتن و دیگر کارهای نیک. همچنین باید توجه داشت که ابتدا خود شخص به انجام این اعمال بپردازد تا الگوی مناسب و نیکی برای خانواده اش باشد و تأثیرگذاری اش بیشتر شود.
• اهتمام ورزیدن به اذکار شرعی و سنت هایی که متعلق به خانه ها هستند. مانند:

. اذکار داخل شدن به خانه: رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "زمانی که شخصی وارد خانه اش می شود، هنگام وارد شدن و غذا خوردن الله را یاد کند، شیطان می گوید: برایتان نه جایی برای ماند و نه غذایی برای خوردن است. اما اگر زمانی که وارد شود و هنگام دخول الله را یاد نکند شیطان می گوید: جایی برای ماندن یافتید. و اگر هنگام غذا خوردن هم الله را یاد نکند، می گوید: مکانی برای ماندن و غذایی برای خوردن به دست آوردید"[12].

. اذکار خارج شدن از خانه: رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "اگر کسی که از خانه اش بیرون می رود بگوید: بسم الله توکلتُ علی الله، لا حولَ ولا قوَةَ إلا بالله؛ سپس فرمودند: در این هنگام گفته می شود: هدایت شدی، بی نیاز شدی و حفظ شدی. پس شیاطین از او دور می شوند و شیطانی به شیطانی دیگر می گوید: چه خواهی کرد با شخصی که براستی هدایت شده، بی نیاز شده و حفظ شده است؟"[13].

• تلاوت سوره ی بقره در خانه برای راندن شیاطین. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "خانه هایتان را مانند قبرستان نکنید، همانا شیطان از خانه ای که در آن سوره ی بقره خوانده می شود، فرار می کند"[14].

1. تعلیم علم شرعی در خانه:

• تعلیم و آموزش اعضای خانواده. این واجب شرعی است بر دوش سرپرست خانواده. بنابر آیه ای که می فرماید: {ای کسانی که ايمان آورده ايد! خود و خانواده‌ ی تان را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ هاست حفظ کنید}[15] قتاده رحمه الله می فرماید: "یعنی آنان را به طاعت از الله فرمان دهد و از معصیت وی باز دارد. و علی رضی الله عنه می فرماید: یعنی آنان را آموزش دهد و ادب نماید"[16]. از جمله کتاب هایی که برای تعلیم آنان می توان استفاده کرد، کتاب:

. "تیسیر الکریم الرحمن في تفسیر کلام المنان" تألیف: علامه ابن سعدی.

. "ریاض الصالحین" و بیان کردن بعضی از تعلیقات بر آن که می توان از کتاب "نزهة المتقین" مراجعه کرد.

. "حسن الأسوة بما ثبت عن الله ورسوله فی النسوة" تألیف: صدیق حسن خان.

همچنین باید به آنان احکام فقهی نیز آموزش داده شود. مانند: احکام طهارت، نماز، روزه، زکات، حج، لباس، زینت، محارم و.. از جمله کتاب های مهم در این زمینه کتاب های فتواهای اهل علم، مانند: "مجموع فتاوی" لشیخ عبدالعزیز بن باز و  شیخ محمد بن صالح العثیمین رحمهما الله مراجعه کرد.

• کتاب خانه ای از اصل و اساس اسلام در خانه ات مهیا کن. ای کار در تعلیم اعضای خانواده کمک می کند و مجال فهم دین را برایشان فراهم می سازد. لازم نیست که کتاب خانه ی بزرگی باشد. همین که مهمترین کتاب ها را در این زمینه جمع کین کفایت می کند. و آنان را به خواندن این کتاب ها تشویق کن. سعی کن کتاب هایی با مستویات متفاوتی فراهم کنی تا هم کودکان و هم بزرگسالان از آن بهره ببرند. در انتخاب کتاب ها با اهل خبره مشورت کن. مهمترین کتاب ها در این زمینه:

. تفسیر: تفسیر ابن کثیر، تفسیر سعدی، زبدة التفسیر تألیف أشقر، بدائع التفسیر تألیف ابن قیم، اصول التفسیر تألیف ابن عثیمین، لمحات فی علوم القرآن تألیف محمد الصباغ.

. حدیث: صحیح الکلم الطیب، عمل المسلم فی الیوم واللیلة یا الصحیح المسند من اذکار الیوم واللیلة، ریاض الصالحین و شرح آن نزهة المتقین، مختصر صحیح البخاری تألیف زبیدی، مختصر صحیح مسلم تألیف منذری، صحیح الجامع الصغیر، ضعیف الجامع الصغیر، صحیح الترغیب والترهیب، السنة ومکانتها فی التشریع، قواعد وفوائد من الاربعین النوویة تألیف ناظم سلطان.

. عقیده: فتح المجید شرح کتاب التوحید: تحقیق ارناؤوط، أعلام السنة المنشورة تألیف حکمی، شرح العقیدة الطحاویة: تحقیق آلبانی، سلسلة العقیدة تألیف عمر سلیمان اشقر، أشراط الساعة تألیف دکتر یوسف الوابل.

. فقه و احکام: منار السبیل تألیف ابن ضویان، مع إرواء الغلیل تألیف آلبانی، زاد المعاد، المغنی تألیف ابن قدامة، فقه السنة، الملخص الفقهی تألیف صالح فوزان، مجموعة فتاوی العلماء (عبدالعزیز بن باز، محمد صالح عثیمین، عبدالله بن جبرین)، صفة صلاة النبی صلی الله علیه وسلم تألیف آلبانی و عبدالعزیز بن باز، مختصر احکام الجنائز تألیف آلبانی.

. اخلاق و اصلاح نفس: تهذیب مدارج السالکین، الفوائد، الجواب الکافی، طریق الهجرتین، باب السعادتین، الوابل الصیب ورافع الکلم الطیب تألیف ابن قیم، لطائف المعارف تألیف ابن رجب، تهذیب موعظة المؤمنین، غذاء الألباب.

. سیرت و زندگی نامه ها: البدایة والنهایة تألیف ابن کثیر، سیر أعلام النبلاء، مختصر الشمائل المحمدیة تألیف ترمذی به اختصار آلبانی، العواصم من القواصم تألیف ابن عربی، الرحیق المختوم تألیف مبارکفوری، المجتمع المدنی تألیف اکرم العمری، منهج کتابة التاریخ الاسلامی تألیف محمد بن صامل السلمی.

همچنین کتاب های مفید دیگری در مجالات مختلفی وجود دارد از جمله: کتاب های امام مجدد شیخ محمد بن عبدالوهاب، علامه شیخ عبدالرحمن ناصر السعدی، شیخ عمر ابن سلیمان الاشقر، شیخ محمد بن احمد به اسماعیل المقدم، استاد محمد محمد حسین، شیخ محمد جمیل زینو، استاد حسین العوایشة در مورد بردگان، کتاب ایمان تألیف محمد نعیم یاسین، الولاء والبراء تألیف محمد سعید القحطانی، انحرافات العقدیة فی القرنین الثانی عشر والثالث عشر تألیف علی بن بخیت الزهرانی، مسلمون وظاهرة الهزیمة النفسیة تألیف عبدالله الشبانة، المرأة بین الفقه والقانون تألیف مصطفی السباعی، الأسرة المسلمة أمام الفیدیو والتلفیزیون تألیف مروان کجک، المرأة المسلمة إعداداتها ومسئولیاتها تألیف احمد أبا بطین، مسئولیة الأّب المسلم فی تربیة ولده تألیف عدنان باحارث، حجاب المسلمة تألیف احمد البرازی، کتاب وجاء دور المجوس تألیف عبدالله محمد الغریب، کتاب های شیخ بکر أبو زید و مقالات شیخ مشهور حسن سلمان.

• ایجاد کتاب خانه ی صوتی در خانه. فراهم کردن کاست های سخنرانی و خطبه و بحث از علمای معتبر در خانه. همچنین نوار های تلاوت قرآن و دوری کردن از گوش دادن به آهنگ و ترانه. از جمله کاست ها و سی دی های صوتی معتبر: گوش دادن به سخنرانی ها و فتواهای: شیخ عبدالعزیز بن باز، شیخ محمد ناصر الدین آلبانی، شیخ محمد بن صالح عثیمین، شیخ صالح الفوزان و دیگر علمای معتبر. باید توجه داشت که نوارهایی که تهیه می شود بر اساس عقیده ی اهل سنت و جماعت باشد، بر احادیث صحیح اعتماد کرده و از احادیث دورغ و ضیعف دور باشد. از حال و احوال مردم آگاه باشد و راه حل های مناسبی را در اختیار مردم قرار دهد. حق را بگوید او از باطل دوری کند.
• دعوت کردن افراد صالح و طلاب علم به خانه. حضور چنین اشخاصی در خانه و همنشینی با آنان باعث تقویت ایمان و یادگیری امور مهم و نافع می شود.
• یاد گیری احکام شرعی متعلق به خانه. مانند:

. نماز در خانه. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "بهترین نماز، نماز مرد در خانه اش هست به جز نمازهای واجب" پس باید نمازهای واجب را مسجد بخواند مگر زمانی که عذر داشته باشد. اما به نسبت زن، رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "بهترین مساجد زنان، کنج خانه ی آنان است". برپایی نماز در داخله راهی برای تعلم فرزندان و الگوی نیک بودن برای آنان.

. آداب اذن و اجازه. الله تعالی می فرماید: {ای کسانی که ايمان آورده ايد! وارد خانه هايی جز خانه های خود وارد نشوید تا اینکه اجازه بگيريد و براهل آن سلام کنيد، اين برای شما بهتر است، باشد که پند گيريد. پس اگر کسی را در آن نيافتيد، وارد نشويد، تا به شما اجازه داده شود و اگر به شما گفته شد: «باز گرديد» پس باز گرديد، که آن برای شما پاکيزه تر است و الله به آنچه انجام می دهيد؛ داناست}[17]. باید به اطفال و خدمتکاران گفته شود که به اتاق خواب والدین بدون اجازه در زمان های استراحت معمولی وارد نشوند. مانند: 1. قبل از نماز صبح، زمان خواب قیلوله[18] و بعد از نماز عشاء[19]. 2. جایز است که شخص وارد خانه ای مانند خانه هایی غیر مسکونی که برای عموم ساخته شده بدون اجازه وارد شود[20]. آداب اذن و اجازه در سوره ی نور به طور واضح بیان شده است.

. تحریم نگاه کردن به خانه ی دیگران بدون اجازه گرفتن از آنان. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "کسی که به دورن خانه ی قومی بدون اجازه ی آنان نگاه کند، چشمش را کور کنید، نه دیه ای برای اوست و نه قصاص"[21].

. عدم بیرون کردن زن در زمان عده اش که طلاق رجعی داده شده همراه با دادن نفقه اش. الله متعال می فرماید: {ای پيامبر! هرگاه خواستيد زنان را طلاق دهيد، پس آنها را در زمان (آغاز) عدّه طلاق دهيد و حساب عدّه را نگه داريد و از الله که پروردگار شماست بترسيد، نه شما آنها را از خانه‌ هايشان بيرون کنيد و نه آنها بيرون روند، مگر آنکه کار زشت آشکاری مرتکب شوند و اين حدود الله است و هرکس از حدود الله تجاوز کند پس مسلماً به خود ستم کرده است. تو نمی ‌دانی، شايد الله پس از آن وضع تازه‌ ای فراهم آورد (که به صلح و آشتی منجر شود)}[22].

. جواز دوری کردن مردم از همسر نافرمانش در درون خانه. الله جل وعلا می فرماید: {در بستر از ايشان دوری کنيد}[23].

. عدم ماندن در خانه به تنهایی. ابن عمر رضی الله عنه می فرماید: "همانا نبی صلی الله علیه وسلم از تنهایی منع نمودند و آن اینکه شخص به تنهایی در خانه نماند یا به تنهایی مسافرت نکند"[24].

1. دیدارها و ملاقات های دورن خانه:

• به وجود آوردن فرصت هایی برای بحث و بررسی مسائل خانوادگی. الله متعال می فرماید: {و كارشان به شيوه ی رايزنی و بر پايه مشورت است}[25].

اگر اعضای خانواده فرصتی برای جمع شدن کنار یکدیگر به دست آورند و در مورد مسائل خانوادگی داخلی و خارجی صحبت کنند و مشکلاتشان را حل کنند، در این صورت رابطه و علاقه ی قوی ای بین اعضای خانواده ایجاد می شود.

• عدم نشان دادن اختلافات خانوادگی در مقابل فرزندان. بسیار نادر است که گروهی در یک خانه زندگی کنند و میان آنان خصومت و بحث و جدل پیش نیاید. پس والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که نباید اختلافات و خصوماتشان را مقابل فرزندان نشان دهند. زیرا این عمل باعث می شود که در خانواده دو گروه مخالف یکدیگر ایجاد شود و باعث تفکیک و تفرق خانواده می گردد. همچنین ضررهای جبران ناپذیری بر روحیه ی کودکان خواهد گذاشت.
• عدم آوردن افراد بد و بی دین به درون خانه. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "مثال همنشین خوب و بد، مانند حامل مُشک و دمنده دَمِ آهنگر است. حامل مشک یا به تو مشک می ‌دهد یا از او می ‌خری و یا اینكه بوی خوش آن، به مشامت می‌ رسد. اما دمنده‌ ی دَم آهنگر یا لباسهایت را می ‌سوزاند و یا بوی بد آن، به مشامت می ‌رسد"[26]. یعنی باعث ایجاد فساد در خانه می شود و سببی است برای تفکیک خانواده. پس باید تمام اعضای خانوده در انتخاب همنشین و دوست نیک سعی و تلاششان را به کارگیرند.
• دقت کردن در اوضاع و احوال اعضای خانواده. دوستان پسرت چه کسانی هستند؟ آیا آنان را دیده ای، آیا آنان را می شناسی؟ فرزندت در بیرون از خانه با آنان چه چیزی به دست می آورد؟ دخترت کجا می رود؟ با چه کسی می رود؟ مسئولیت تمام این ها بر سرپرست خانواده است. پس باید برای پی بردن به وضعیت آنان به نکات زیر توجه کند:

. باید مراقبتش مخفیانه باشد.

. نباید ترس و وحشت ایجاد کند.

. فرزندان نباید احساس کنند که قابل اعتماد نیستند.

. باید در نصیحت کردن، تنبیه کردن و درک کردن، مراعات داشته باشد و از درجه ی خطاهایشان آگاهی داشته باشد.

. دوری از بررسی و تفتیشات منفی

برخی از والدین، زمانی که فرزندشان مرتکب خطایی می شود تمام تفاصیل و خطاهای گذشته ی شان را نیز دائما به او یادآوری می کنند؛ گروهی دیگر اصلا با مداخله کردن در امور و کردارهای فرزندانشان مداخله نمی کنند و بر این عقیده اند که فرزند هرگز قانع نخواهد شد خطا، خطاست و یا گناه، گناه است مگر زمانی که مرتکب آن شود. این اعتقاد منحرف و باطلی است که از جامعه های غربی گرفته شده است. عده ای دیگر از والدین برای کسب محبت فرزند و دوری از تنفرش، او را به حال خودش رها می کنند و هرچه بخواهد انجام می دهد. این نیز عقیده ای باطل است. عده ای دیگر به درجه ای از نادانی و حماقت رسیده اند که می گویند: دختر و پسر را رها کنید تا هرچه می خواهند انجام دهند و از جوانی شان لذت ببرند!

آیا آنان فکر نمی کنند که روز قیامت در مورد فرزندانشان مورد بازخواست قرار می گیرند و فرزند به والدینش خواهد گفت: چرا مرا در گناه کردن رها کردید؟!

• اهتمام ورزیدن به اطفال در خانه. این امر، جوانب زیادی دارد از جمله:

. حفظ قرآن و داستان های اسلامی.

. برحذر داشتن از خارج شدن با هرشخصی. زیرا چنین امری باعث یادگیری الفاظ و اخلاق بدی می شود. پس باید افراد صالحی را برای همنشین شدن با کودکانمان انتخاب کنیم.

. اهتمام ورزیدن به سرگرمی های مفید و هدفمند برای اطفال و دوری کردن سرگرمی هایی که مخالف شریعت هستند.

. جدا کردن رختخواب دختران از پسران.

. شوخی و بازی کردن با کودکان و نوازش کردن آنان.

• اهتمام ورزیدن به تنظیم اوقات خواب و غذا.
• ارزیابی شغل زن در بیرون از خانه. در شریعت اسلامی اصل، ماندن زن در خانه است مگر در مواقع نیاز. الله متعال می فرماید: {و در خانه های خود بمانيد}[27]. بر پدر و یا همسر واجب است که نفقه ی او را بپردازند. کافران پس از دو جنگ جهانی، به دلیل کمبود مردان به کار کردن زن در بیرون از خانه نیاز پیدا کردند. تا خرابی های حاصل از جنگ را بازسازی کنند. پس بنا بر یک برنامه ریزی یهودی، شعار آزادی زن را سردادند. این امر باعث فساد زن و جامعه شد و مسأله ی شغل زن در بیرون از خانه گسترش یافت.
• 
  

در جامعه های اسلامی نیازی نیست که زنان ما مانند غربی ها به صورت گسترده مشغول به کار شوند. منظور این است که در برخی از مجال ها مانند: تعلیم، پرستاری، پزشکی و .. همراه با در نظرگیری شروط اسلامی نیازمند کار زنان هستیم. اما می بینیم که بسیاری از زنان به بهانه ی بیرون رفتن از خانه با حقوق بسیار ناچیزی سرکار می روند حتی اگر نیازمند کار نباشند یا اینکه کارشان در مکان نالایقی باشد. این امر باعث بفساد کشیده شدن و به فتنه افتادن آنان می گردد. همان طور که گفتیم: اصل در اسلام، ماندن در خانه است مگر به هنگام نیاز. اما عقیده ی سکولاریم[28] بر این است که اصل، خروج از خانه در تمام حالات است.

باید بدانیم که: کار کردن زن در بیرون از خانه ممکن است:

. به خاطر نیاز باشد.

. به خاطر هدفی اسلامی مانند: دعوت به سوی الله در مجال های تعلیم و تربیت باشد.

. برای پرکردن اوقات فراغت باشد.

اما سلبیات کار کردن زن در بیرون از خانه:

. واقع شدن در بسیاری از منکرات شرعی، مانند: اختلاط با مردان، خلوت کردن با نامحرمان، اظهار زینت برای مردان غریبه و در نهایت انجام عمل فاحشه.

. کوتاهی در حق همسر و فرزندان و بی توجهی به امور منزل.

. از بین رفتن این احساس حقیقی که مردان سرپرست خانواده هستند، در بسیاری از زنان. آنان این امر را درک نمی کنند در نتیجه خود را بی نیاز می بیند و از اطاعت کردن از همسرشان نافرمانی می کنند.

. خستگی های جسمانی و روحی و عصبی که مناسب طبیعت زن نیست.

در نهایت می گوییم: باید تقوای الهی را پیشه کنیم و این مسأله را بر اساس ترازوی شریعت، محاسبه کرد و باید دانست در چه حالاتی جایز است که زن در بیرون از خانه کار کند و در چه حالاتی جایز نیست. پس نباید مکاسب دنیایی ما را از راه حق خارج کند.

• حفظ اسرار خانه ها: این امر شامل:

. عدم انتشار اسرار همبستری. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "همانا بدترين انسان ها از لحاظ ارزش و منزلت نزد الله در روز قيامت مرد و زنی هستند که اسرار مربوط به همبستری خود را فاش می ‌کنند"[29]. همچنین در مورد زن و شوهری که اسرار یکدیگر را فاش می کنند می فرمایند: "این کار را نکنید؛ همانا آن مانند شیطان نری است که شیطان ماده ای را در راه می بیند و با او آمیزش جنسی می کند در حالی که مردم به آن ها نگاه می کند"[30].

. عدم انتشار اختلاقات زناشویی. در بسیاری از مواقع، انتشار آن باعث وخیم تر شدن اختلاف می شود و دخالت افراد بیگانه، باعث سرد شدن رابطه ی زناشویی می گردد. پس این اختلافات باید درخانه حل شود و اگر از حل کردن آن عاجز شدند در این صورت باید کاری را انجام دهند که الله تعالی بدان دستور داده است: {و اگر از اختلاف و جدایی ميان آن دو - زن و شوهر - بيم داشتيد، پس داوری از خانواده ی شوهر و داوری از خانواده ی زن بفرستيد، اگر اين دو قصد اصلاح داشته باشند، الله، ميان آن دو - زن و شوهر - سازگاری خواهد داد}[31].

. عدم انتشار مسایل خصوصی ای که اظهار آن باعث ضرر رسیدن به خانه یا یکی از اعضای خانواده می شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "نه به خود ضرر برسان و نه به دیگری"[32].

1. اخلاق درون خانه:

• انتشار نرمی و مهربانی در خانه. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "اگر الله عزوجل به خانواده اراده ی خیر داشته باشد در میانشان مهربانی قرار می دهد"[33]. همچنین می فرمایند: "همانا الله، مهربان است و به وسیله ی آن چیزهایی می دهد که به وسیله ی خشونت و چیزهای دیگر نمی دهد"[34].
• 
  
• همکاری کردن اعضای خانواده در کارهای منزل. در مورد رسول الله صلی الله علیه وسلم گفته شده است: "لباس شان را می دوختند، کفش شان را وصله می کردند و هرکاری را که مرد در خانه اش انجام می دهد، انجام می دادند"[35]. پس اگر ما این امور را انجام دهیم در واقع، مصالح متعددی را محقق ساخته ایم:
• 
  

. اقتدا کردن به رسول الله صلی الله علیه وسلم.

. کمک کردن به خانواده ی مان.

. دست یافتن به احساس تواضع و فروتنی و عدم کبر و غرور.

• مهربانی و مزاح با اهل خانه. چنین عملی باعث ایجاد عشق و محبت و احساس سعادت در خانه می شود. برای همین رسول الله صلی الله علیه وسلم جابر رضی الله عنه را به ازدواج با دختر باکره نصیحت کردند و فرمودند: "چرا با دوشیزه ای ازدواج نکردی تا تو با او و او با تو شوخی و بازی کند؟ و تو او را می خنداندی و او تو را؟"[36]. همچنین احادیثی زیاد روایت شده که رسول الله صلی الله علیه وسلم با کودکان بازی و شوخی می کردند و زمانی که از سفر بر می گشتند کودکان به سویشان می دویدند. در حدیثی آمده است: "زمانی که رسول الله صلی الله علیه وسلم از سفری باز می گشتند، با کودکان اهل بیتش روبه رو می شدند"[37]. همچنین در حدیثی آمده است: "رسول الله صلی الله علیه وسلم حسن علی را بوسیدند و نزد ایشان اقرع بن حابس التمیمی نشسته بود. اقرع گفت: من ده، فرزند دارم که هیچکدام از آنان را نبوسیده ام؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم به سوی او نگاه کردند سپس فرمودند: کسی که رحم نکند به او رحم نخواهد شد"[38].
• 
  
• مقاومت و استواری در برابر اخلاق بد و زشت در خانه. هیچ خانه ای نیست که در آن فردی از اعضای خانواده دارای نوعی از اخلاق زشت و ناپسند مانند: غیبت، دورغگویی، خبرچینی و .. نباشد. پس باید در از بین بردن این نوع اخلاق ناپسند مقاوت کنیم و با پافشاری آن را از بین ببریم. برخی از مردم، گمان می کنند که تنبیه بدنی تنها راه حل این مشکل است اما در اینجا حدیثی را بیان می کنیم که چگونگی برخورد با این نوع مواقف را به ما آموزش می دهد که تأثیر آن شاید بسیار بیشتر از تنبیه بدنی باشد. عائشه رضی الله عنها می فرمایند: "اگر رسول الله صلی الله علیه وسلم آگاه می شدند که شخصی از اهل بیتش – خانواده یا خدمتکارانش – دروغی گفته است، از او روی گردانی می کردند تا زمانی که آن شخص از کارش توبه می کرد"[39].
• 
  
• تازیانه را در جایی آویزان کنید که اهل خانه آن را ببینند. تلویح و اشاره به تنبیه یکی از راه های تربیتی پیشرفته است. برای همین است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: "تازیانه را در جایی آویزان کنید که اهل خانه آن را ببینند؛ زیرا این برای آنان ادب است"[40]. این کار باعث می شود که آنان از ترس تنبیه شدن دست به اعمال بد و زشت نزنند. پس تنبیه بدنی، هرگز اصلی برای تربیت و تنبیه کردن به شمار نمی آید بلکه راه حلی است که در آخرین مرحله انجام می گیرد زمانی که راه های دیگر پاسخ گو نباشد آن هم نه تنبیهی که باعث آسیب رساندن به فرد شود و اثر آن بر بدنش باقی بماند. اما استفاده از آن در زمانی که نیازی بناشد نوعی ظلم و اعتداء به حساب می آید. باید به این نکته هم توجه داشت که برخی از مردم، تنبیه بدن را کلا نادرست و غیر وارد می پندارند که این عقیده برگرفته از نظریات غرب می باشد که رأیی نادرست و مخالف با شریعت است.
• 
  

1. منکرات در خانه:

• برحذر بودن از داخل شدن نزدیکان نامحرم به خانه زمانی که زن در خانه تنهاست و شوهرش حضور ندارد.
• جدا بودن مجلس زنان از مردان در هنگام دیدارهای فامیلی.
• توجه داشتن و برحذر بودن از خطرات رانندگان و خادمان خانه.
• بیرون کردن افراد مخنث از خانه.
• برحذر بودن از خطرهای تلویزیون.
• برحذر بودن در بدی های تلفن.
• دوری کردن او از بین بردن تمام رموز و نشانه هایی که دلالت بر ادیان باطل، بت ها و خدایانشان دارد.
• از بین بردن تصاویر موجوات زنده.
• منع سیگار کشیدن در خانه.
• عدم نگهداری سگ در خانه.
• دوری کردن از زرق و برق کردن خانه چه از داخل و چه از خارج.

خلاصه ای از کتاب "40 نصیحة لإصلاح البیوت" تألیف: محمد صالح المنجد

گردآوری و ترجمه: ام احمد